Ill
l i t.I
■ V
At nunc faCcflat inuidia, vetuftorumreparatorfafcium
noucllus Conful illuxit, & dignitatum noftrarum cario-
fas fores robu(lus referauit impulfor. Adrediuiiiam vale-
tudinem tremebiihda marcefcentiuin cardinum limina
iuuenefcunt : qua: null is credo, Deo, aufpice, quia poft-
h*c obicibus claudenda patuifïènt. Nam Auieniftiei
| noli vnus, fed primus eft Confiilatus* Stirpis fu* gefta-
tura aquilas agrnina præuius anreceflic, & ad principal
lemmilitiamitervirtutis oflendit. Si quaeftfiecularium
reuerentia dignitatum, fiquishonos eft hominem viue*
re poft fepulcra, fi quid prouidit allutia veterum , per
quod ab nominibus anni vincantur aduiti, iure faftos
huiufeemodiputantur inuenifie confilia, quorum Ion*
gxuitas & fenedutem réfutât terminum. Deus bone /
quantum eft) vnius vocabulum hominis impenfum in |
didandislegibus laborem vel ftabilirepofle.vel foluere ? !
Made infignium adolefcens virtu turn, qui per ob literal-
rum materni ftemmatis callem Vitales honorùm-'lècu- I
res attulitli, quibus anno fas, nepofleritatemtuatnreri-
ncrent, fplendidifSmiitineris obices amputates. Cedant j
huic prifeorum laudes, quibus nobilitatem dodorum
commentapepererunt, qu* phalcraris verborura fuper-
cilijs meritum à relatore mercantimNecefle enim eft exi-
litatem thematis narrantis opibus ampliari , vt dos, qu*
in materia non inuenitur, ftyli proceffionibus inféra»
tur. Vttaceam Fabios, Torquatos, Camillos, Decios
fuiffe fuperatos,te ipfum, mi domine, qui vniuerfos vieilli
gor operatur, & tota mens hùmânisdeli d is inclina ta nÖ
fubiacet, fidelium orationum veftratum re tribu tier eft
circafobolem dignitasimpetrata* Vrbifufficerenf quan*
tos habet domus vna precatores.Felix mater tot Irnpera-
corum domina} vos apudDeum precib. fuis matrona for-
tis attollit : per tantos regnum cxlefte vim patitur: quotü
meritis à diuina dementia quod poftulatur.exigitur.Scri-
ptumenimmeminimus, dicente Domino difetpulis : Si
'[onueneritduobuSMt tribus vtftrûnt, quidquid petieriti: inlpetr**
bitist Credo Redemptorem, iuftorum rarirate profpeda,
pro mddifalute periruros duos dixiflefufficeredicetcon-
iedara perpendi, fi pofïît trib. aliquid denegari pro fuo»
rum vcilitate pofeentibus. His ergo fpebuS animatus, & ,
iuftorum cognadone fnblimis: confido de fuperna benign
, eius primordijs exiftimo Voriue ceffiflè» Tu per dura»
turn proauorum,auorumq; fcipionu tramitemiam gran*
dior, pene prXcedentium connexus lateribuS ambula-
fti} itavtfubconiundionenunquam interpolate feticr*
taris incederes. Ad Auienimeiadhucteneri virtutesper-
tinet, & tuo generi continuarefafees, & noftro reddere*
Ago gratias intentioni in commune augmeritum profu»
tur* : per quam cum Dei bénéficie natalium bonorum
claritas hadenus interclufa refplenduitrper quam diem
fuum lucidus languis agnoüit» Quam voîuiflem voto»
rum mcorum fiimmam coram poficus intueri.fi non pec»
catorum magnitudo munus cælefte', quod non potuit
defiderijs, denegaret afpedtibus, & nefiaS fit hominem
vno, eodemqjtempore vniuerfa optatapromereri ! Illud
tamen inter maxima« Rcdemptorisnoftri remuneration
nes credo ftumerandum , quod limen felicis infanti*
Cofiful meus cum honore fenis ingreffus eft» Sed prxei*
bio quid paretur laboribus, cum talia primbrdijsexhi*
bentur* Inaufpicaris fucceffibus illi proueduum inCre»
menta ventura funt, quern coepifïè videmusà fafcibüs»
Minus eft quod fibi deprofperitaciseuentuinantiquo»
rum præconijs vetus fama blanditur» Quod,attrita pul-
uerecanities, quodvitafubfafeeà d a vix meruit* quod
grandæuus de itnpetrationè nunquam certus optauit,
hoc memoratb fepius adolefcenti meo fupernum mu*
nus ingeffitv Additur, quod in prindpio v it* difeiplinis
oprimis inftitutus * videtur meruiffe quod adeptus efti
nee digngtiirtotuminfefelicitati tribui * inquopoffunt
ctia-n dari plura virtuti* N atur*in decus fcholas &lite*
J^ràrum ftudiâ Confecuras, patem* perfedionis æmula»
r tor, talemfeinduftriafuanlium reddidit, qualemalter
vix potuit elegiffe. Quidquid Attica, quidquid Romana
prxcjpuunihabetlingua, cognouit: aurumDemofthe*
nit & ferrum Ciceronis expendir t Vtramque dicendifc-
riem Latirius relator impleuit. Grammatical inftrudio*
nis repagula * & illas dicendi legates angüftias prb liber»
taré Cbmplexus eft. Oratoriam pompam fedando ma-
fcul* didionis brack :)s æqualix ad certameft eduxit». Sed
quo me rapiatproceffiis aftedioriis terminum refutanris,
agnofeo • diuifus prop ofi to Confulem erudiriim ingenio
imparappello. Ad Vosreuertor, cum quibus mihi com*
mune gaudium t,par defiderium, xqualis fupplicatipeft»
Oremus Deum, quia votanoftra modum réfutant* vt i*
pfefaciat perenne efle quod tribuitî nec vnquam circâ
nos muneribus fuis terminum pohat, qui largiendoda-
xnna non fentit.-Vos gaudete tamen veftro tarn exccllehfi
bono,quibus fas eft poft trabeas fuas habere filium in ob-
| fequio Confularem.Si tamen in fententiamea cçleftis vi*
itate etiam me ad optât* copiam gratis peruenturum.
SrAbrah* mentis Loth fandorum turbis adfenbitur : fi
hiqüi caruere proprijs, propin quorum ad Celfaperduci
mcruere viminbus;annus file familiç veftrç panée digni-
cates. Nam fi vobis cordi fum, facile ad cæleftem gratiatti
op tata impe trationc perducor. Domine mi, falutationis
reuerentiam foluens, yeniam poftulo de prolixitate fer-
monis} quia difficile'eft magna gaudentem parua loqui
efie contentum. *
tnnodius tduiïó. VU
D Ëus böne, qua nihil eft arduum magfiâ curahtibus,
& qua quiete diuinæ mentes vifà defcribunt ! quib.
orriantur dotibus loca, qu * lingua diues dicendi peritus
afpeXerit, fi religiofo licéat fine difcrimine cofc Ifio-
nis enarrare propofito/ Quafdam müdi arriféxDeus pro»
uineijsreliéitatesllupenda fècreti fui largitate cohccffîti
alias vberiüs,melius alias vinum iuffic emmdeicî alijs co*
tülittridcexfègedsope gratulari : mixltâs pomorum va-
rietate vel Vtilitate dohauir.Quibus hçctamen îpfius ha-
tur* repugnantis mérita non dederünt, feçit Cas relatore
fublimes.Noiieft vndeiciuna cautib. gleba'defj3erer,nec
vhdê non ïefpondentia Gultpri arua fubiaeeant; Lingua-
rum geniô terris mérita tribufintur:& qualiter quis loqui
p otuerit.taliter rem,dë qua fuedt locutus,attollit»Crefd-
tiis prouinci* cultura fèrmonuml oris eft,quicquid in vo*
bisledor ftupuit. Vber folum, & diuitibüs qu * teladàs
terra palmitibusjquç permodfcos fulcos fcalpStem dorfâ
pafeis agricolam, qu * venas diuites'in ipfb profeiffionis
pandiS êXordio,quç fufeepta germinamultiplicata meflç
re ft i tuis, nihil tibi co mune cum maXimis,fi ad te dom nus
FauftusRomatilftatus cloquij non ferenus accefterit.ECf
ce Cómus pull* quondam pene in filentium mifla conditio,
qu* nulla fe hadenus commodltate,nüllà, vt aifit,
formofitateiadauit, quanto gàudetingenij priuilegio ?
Q u * per prSrupta conuallia,&patulos cohærcdunfhia-
tus montium çftiuis Uiuib .miferam feit exhibere conepr-
diamteuiper periculapendentium cum via cultorum an-
teterram per fçopulos opus eftfeminare,quam gbrmina^
Cui calamitads genu* eftidparumLarij confinia canis ot-
nafle nemoribus, yt fubridens illeccbrofa vifîone doîtii-
uantib* blanda foecüditatem frpntemendatuf, St inper-
niciem pöireirorispulcritudinévnutdat eXécràndam. Vbi
primû fabricis fuis per prçtoria dominitribu'tà diffolufit,
dum antiquorum lacuftas parca nitijiitur frugalitate -re*
parate, St prôfligànria patrimonium Fulcire culmina» In»
digenârum copia ad hootantum ferüata,vt fundiohi pu-
blic^ p'erçqua toris etiam Vôta tranfeendensniimèrus nô
deelfet. Pifcium popufos non ad delitiàs , fèd ad hotrorc
nutriens : per dupsftifcimus, quid laudis captôrum alibi
fàpor mereatur» Vbi aetpluuius perenniter,& fninax c*-
lum,& quædam.vit* fine tota luce tranfadio.DulcIa La*
rij oculis fluentà tranfeuntibus, Sd ad natatum qüos pefs
dâtinuitantia» QuisfetarrieCorum gürgitem fub haede*
ceptionefallentem? QuiddiCam Infulam relatione fad 2
habitabilcm?quis non hoc miretur?in qua minus amaeür
vita feruata ? in qua portio fuit euafifïè diferiminis ? circa
quâpifcibus hominüminiftratur efca cadaueribus?Nulli
enim prçter aquasLarij defundi ibidem fepulcra merue*
runt.Maria, fluuiü Adduamq} laudàftis, quodpercôfu*
fos dudus diferimen lacum tumoris oftendft:qui agnofef
in eo nunquam nifi per t urbida fiuenta pottierunt. T anti
fuit
gin. i.
fuit diüitiasfàcundiæin rebus laude carehtibut oilenca-
ré,quanti non Fuciunthic omnianatür* bénéficia,fi de-
diflet. Ccëlorüm tarnen Dominus, qui hoc vobispoflè
coneelïit,muhçra fua fub perènnitaté tuéatut; Qùiahxc
ego non quâfià vpbis diuerfk fèntiens îctipfi i fèd vtfexi»
ft is ledor agnofeat, Comum pèr ftÿlum VCftruiu hifclius
elle legere,quam videre*
Ennodite* Eauflo. V IL
a Van tus eftfafcisinuidi* * quam facilis upcendi via,
quptiens præcedenti opinion e laboràt.iinperitusl
Nemo quid fadum fit, vt videb , quidve infedum relpi*
cit : ad impugnationis fidem fblum aduocatur pro telle
propofitum. Défis omnipotens muitatas ordintim vices
vertat in melius, & rerum flatum, qui labe temporisaut
meritorum noflrorum nebulis obfoleuit, aurei fæculi ca*
dore perfündat* Quando nonhominum obfçoenifîima
triminaihnocëtis omcij texitvmbracqlurn, & quidqùid
à momin nube defeendit, caâleftis militiæ fèrenitas ex-
eufaui t ? Ar nun c in aucupium trahitür male creduli inter-
pretis clericatus , ôt quod ante teligiofam profeffionem
admififienondecuit, hocpoftquam pertitulumEccle-
fiafticum cfilpis rehunciauimus, fine honefli credimur
confideratione peragere. Qua me tempeftate procella
immanium peccatorum ire ad fàmofum officium corn*
pulifti ? In quo omnes errorum rami magiftra vifiend,i fo*
lent fifice trucari,ineo de mefacinus credi facis omne fallen
tibus.ille man cipia fua àme fub lata defleuit,& contra
potentiam Ecclefiafticimilitîsaduocandam credidit reA
giam defenfionern» Rogo, quis hoc commentâtpr vel in
feena proponat ? quis poetarurafaVellamfucisfimilibus
aut cômentiriis perfonis inflruerët? N ouit Dominas,qui
manu valida in adiutorio veftro mei propugnâtorafîur*
gat,totius me elfe techns hiiiufmodiignarum. Ante aliquid
temporirpueri duo,qui fibi à præfâto aiferebant in^
ferri violéntiam, ad opem fe Ecclefiæ fub interpellatione
publica contulerunt. Preeesadhibuifïemèmini, vt circa
eos, quod defundus Voluiç,{èruaretur : auditurum fè de»
cep tiofis & blândis promifitillecebris. Vt ad obfèquium
reuerterentur,ad quod deputati fuerant, Sando Epifco-
po pâtre veftro prxfente, qui eifdem pr*bebatâuxilmm,
fub noririaçiuitatis hortatus fum» Quidpofteaeuenerit,
ignoraui,nifi poftquam male retentacoris nomen accepL
H *c mentior, nifi impugnatoris méi atteftationè confti-
terint:cui râmen gracias refero,quia fub quauis occafione
votiuas çxégit epiftolasjqu^ mihi multum doloris iuffio-
nis veflrçdubitatipne pepererunc.De me enim delibera-
tum elïè videp,fi vos,vtrum audiam qu * iübetis,in and*
pirieflècognofco» Nüllame tamennccmagnitudinem
veftram ex ca parte apud Deum Culpà refpiciet,quia præ-
frtosmoxad ferüitifimilliuS bpni viri fine alicüius audic»
ti* libra ire çompuli* Domine mi, fàlurationém largiffi-
mam dicen*, quâm vellem, fi iftis negociis paginas non
negetis, aut accufàtoresmeos ipfe Componere, aut quod
eft tamiliarius frequenter errare»
voiuimus attendcrc, quotiensnoneloquuncur vola fèr-
monesildpnê* tamen pèrlatticis Viaticum pr*grauaki:&
qu* the præfentare viuiS pôtuiuet affatibits'i ëa epiftôlam
comitànte perduxi: mihus'nóbis jtèriciilieffe confidens,
fub intercefToris boni me pr*fèhtia deliqiiiflè.Vale ergoj
tói Dôthine St amantem Veftri peculiaribus foucte be-
hefiçiis; Sic apicém Veftïùm, fiëftqüô etèfcat adhuc, di-
uinusfauorattollat.
ôlybriô Ennodius. Ï Jt .
Bym fauosloqueris, & per domos cerCas eloqucn-
tiænedare liquentiselemtnri mellà componis, pe-
tegrinum labiis meis fajxotem e^ulidfoltis infudifti^Her-
culei cettamihis & triumphalium Ânt*i sfcafuumfaciens
mentioncm»Sicfe eqfiidem ekerdtà iiterârum gymnafiis
palæflra dilueidant: fie madefada fludiöru Ôleo loquen-
diartificit oris membra lubmittunt; SednolufiTem, fa-
fceor, illius,ytaifinr,pu^n*cominëmôràtiohemorderi^
Antçu m fabula fenior,ne elifuS vinceret.rnatns folatium,
poftquam ccépit hon cadëi^}loquiturperdidilïè.Qùiper
callidi hoflisfabricàmfcrturftândo efïè fuperatUs , & in
jpedôrè ànimam jjofuifm certànris. Res FciTicet digna
memoratu, fed amicitiarum indignaptopbfito. Nos né-
peméminifoederis certaminafufcebifïèifèdper qu* mu-
tliæ vincamus caritatis officiis : vt duili inter huiufmodi
ludâminanitimur, Sévinci ambooptemus, Scvincere.
Nobis per communia peccatorum lecreta viuendum po-
riüs,quâ obeundum eft: marris Ecclefi* opefodata,qu*
vcrblqùe, vtveraloquairtur} fidei vbére ladepafcitalrri-
cii CcfTentanilifimcommcntapdetatumifabulbfa rei>u-
diètür ahtîquitas: flatus inhbeens ruin* neqüaquam mi-
fceatur alterius.Nobisjfi placet iii nouellum vffim maio-
rum exemplâreuotare, porius Pyladi* & ôreflis, Nifi &
Èurÿali, Politici* & Caftqris, fi nihilhis clahdeftinôrum
aduum decerpitobfctenitas.conüenitgrati* ràeminifîè,
vel fidei. Qüpsititer fe ita concors animorum deuinxit
æqualiras, vthoirum duos expetitu* Cum amiçisiuuaret
interitus,al ter amico vicam pretio fine mortis afterrèr: f-
ftafunt digna mèmbria,qfiôriëns inter nöfios concôrdiæ
nexus,vdo,vcita dixerim, animorum libroitcfpkibus và-
lidis foetura nobilis iundà maritatur.lllç mentes prbmit-
tuntbonâ cbhcofdi*, quæ quid in fcultürafudorisfit b-
puSagnofcunt. Gaudeotamen, quodiamindifiolubili
focietate mbribus iungimfir, 5éab oftio affedioiiis per
exâminis lancem caritatis incrementapénfàmus;
Ennodius lo Anni. X.
» Icem redderém, nifi oneraret diligëntiam amici pédoris
refticura laudatio : nedum in præconiis mutuum
videmur feabere * adulatiorii* fufpidbne polluatur ^
affedio} & amôr curratin vitium, durh illud, quod apud
âlios debemusfacefe; nobis incohipetehtèr ingerimus.
Amantium enim ornamenca inter familiarfcs paginas re-
tinendafunt, nbn loquendajne tantum GPnfcientiàsno-
ftras vacuisfenfibus relatione laùdis^honorèmus; Su n t.
vbi boha tua, vt ajpud té proptètaffedfim taccam, àmicë
concelebrem; In his quæ de profedu tub fentio,religio-
fam tibitahtum debeo tacitürnitatemi Pofîèm quidem,
vitia temporis fècutus, laudes tuà* iiunc inexhaufla præ-
diëatione refèrare, totam paginam fucatis colorare blan-
ditiis» Sedabfichocapropofîtb, fâceftàt à mbribus, vt
quëm menté tenéb, ifta cantum Velim ëflè rèmuneràtio-
ne coritentum» Tibifioif delenificam oratiohem,fed vo-
cem debeo caftigatitis.Non tibipidis verboriim illudens
artificiis, fèd totum profunda mente tererinens, pofTem
dicere} Ad areem fdcnti*,fine reneræ æfatis præiudicio,
peruenifti: fummam perfedionis adeptus es: nùlla debes
cüra diftringi, fèd boni* tuk tânqüâm loCuplëspbfïefîbr
ornari. Sed h*c,ficucbt*diXi, a me aliënà funt,ore tepà-
rencisftimulo.dico; fint licet gràndia, quæincanoelo-
quénriæ note polliceris.ego tarnen hifi de mefîe nbn gra*
. Firmino Ennodius. V Î ÏI .
IVcunda filnt co mmer cia literarum dod o au dore cbh£
cepra :111a, in quib iis ad vnguem politi fèrmonis .fplen-
dor effulgurat,vbi oratio diues fcænis periti* continetur»
Quando abundantem loquelæ venam laboriofiis inlu-
eem ferutatot adduxêrit,tûc pro cèdent ofÔcia fufeipieti-
tisdefideriisparitUra. At vbi fcaberfcrWo ânguftiapau-
péris fignat ingeni j,nec conceptum fiium in ordiné dige*
rendo nodem Audio elocutionis in ter ferit, St ne bùlof*
narrationisambiguo quandam générât de ipfa explana-
tione cæcitatem; quis non perfon* talis in cloqüéntiæar»
ce ConflitutuS fperrtat afFedum ? Gràuat confçiehriam
perfedotum amorihdbdi» Sed vis caritatis intern* he-
ceflitudinis vinculis adiuta non fertur. Nefcit experiri
quid po!ïit,quem caritas ftimulis fuis éxagitat. Soient tamen
dignos venia iudi care perfedi, qüos in.tèr epiftola
_ tulor : vt folet auarus agricola, qui vbertatem ahhi nifi in
Les ^ aS mitàmia delèrüere veftigia» Soletisquid dicere i horreis non metitur. Iam in re & fi non grauidâs àriftas,
Bibliotb.Vet.Pat.Tom.di R i mülcota*