\ " 3 -
îtutn , . - s
exiftimabimusî vt non opifcx afttrmetur G ne
ortiams,&non ncceffitare çoaftus adres côdcndasîNeq;
d lcipfo.Ncq‘, cnim cædicur, Sc pugna circa diuinaidiiacu-
cani omtiisrepugnantié>& diflcntionis expcrrem,& quic*
mm,& pacatùm,immo veto ipfiiTitaam pacem.Quando-
quidem omnis iimplidtas etianufifum vùUmeft ,&com-
politio nafquam,neqs ab aliquo ci aduenit. N tq; cnim
niuerforum quicqnam accidie. Audi opitex exiftime-
cadentibus fubiicicmusJ aceimaciparictiam ipfiun I ratio. Sc contubernalis demonftratib nobis debt, «M rA *
mabimusivt non opitex affirmetur i nobis, libertare ca pociffiriias iententias.Chnft.Nonne lgi tui-ncceliauum
" ‘ ' ' | vtratibncmquoquemodolequamur. Nmuquippeconun
VjVÎnCülis ncceffitatisipfum côderé arbitfabimut.Med.
qu® prxclarafunt pi^ciofiuSjnihil faridius & iliuftri-
us viaetur quataiftud.tyed; D od . Dicito igitur,quo pa-
6to nunc opifcx Deus, quidque operator ? Chrift. Dum
cotinet ea quae funt,6cjftomdet ,emcit. Sed non iftud fuc-
rit efficere. Nam opifekeft noftrd quidem fententia, qui
eflentiam ipfarri e nmilb.qubd hullo modo exiftebat prod
u c t, 8c Form® congrueritfem materiampergeneratio-
H p u lc h r e dicis.Ghr.An nefeis chariflmium caput, non I nem adhibet.Eflentiarumenim Deum effedorem efle di-
neccflltatem fed folam bonitatem opifici|& effedionis | cimus,nec veto tancum formarum cum vos cenleatis opi-
huius vniuerfitatis ducem fuille,& prxfidcm, & guberna- ficem efTe.Vt vosautem cenfens opifcx eifiqui informem
tOrem?Si vis audi tuumPlatoneih,hart£ folam efle caufam | & /peciei expertem matenam infpeciem 8c formamdeii-
pronunciantemrerum omnium concretionis. Ille Tim®- gnat (fxmc7r\ctT]4)8c foluit priore deformitate,8c contur-
um confcribervs, fic inquit: Y in feire caulam, propter qua batione, & infitapermixtione. lfta igitur opificisiuxtav-
conditor hanc vniueffitatem condidit? B onus erat, bono trorumque lententias definitio , atque ratio^Goritinere
nunquam vlla de re ineft inqidia. Prætereaetiam iftud in- |
fpiceÎDodor Medicus. Qüidnam ? Chn Si Deus non eft j
opifcx prqpteteä quod noncondebatab eo ®ui pundo,
ex quo extititjCXtitit autem ab æterno, lie nbneft præterea
beneficusA bonus,8c qui non fempet operatur,quid nuc
ioitur operatur. Nonenim alios mundosrefpondebis, efi
hit mündus fit vnigenitus Platonis fententia. D od.Med.
Hunc mundum etiam nunc confiât. Chrift. Aufculta,
öbfècro,quam à veftris decretis hxcpropofitio,& fententia
abhocrear. Dod . Med. Oftende. Chrift. Resperfc-
étas eftccit | prindpjq, imperfedgs quafdam reliquit. Si
perfcdas, quis dubitat efle fttper nome n circa ea qu® per-
tedefe habent, iamque coagmentata funtpecupari & o-
peram poncre ? Sinimperfedas,autinuidia addudus initio
no perfidcbat,gut perfcdiignoratione. Atqui vtrum-
que alieniflimum cil à Deo, & indigniflimum ab ea natura,
quæfolaicientia 8c bonitate viget. Ac quonam modo
eftugiet tui ingenii dexteritas.nobiles veftromm fcpientfi,
Sc beatötum antithefcs atque dubitationes & quæftiones.
None abfiirdum omnino deDeo ifta cogitarcîD od.Med.
Quidni?f2hrilt.Eigo non eft necefle bonum perpetuo co-
dere, autpropterea non efle benefadentis & fcpientis &
identis,pr®clari,& perfedi,quod in tempore agat. Cate-
ram quo pado hunc etiam mundhmnunc temporis confiâ
t î Quamquam, vt quidem dicere foletis,neq; animos
nunc cfixdt.neque corporaAhimosenimnon nunceffid
did,tis,cumfinitas ipfasàprincipio Deum códidiflè veftrà
declarer oratio,atqjvitam egiflè ante corpora , & ea deinde
nullavidffim leg ° ammafle tum^brurarum,
tumhominum, q u a c l a m l e g o n o n meA'n»
admirabili iapientia & Mtifido Py thagoras,& Plato apud
vos lapienti® nomine clari fomnianthanc demutatione
corporum tabulam ai> Ægyptiorum fcjpientibus aedpi-
entes,& cumiyis delirahtes.Sed neque hominum qui fi-
gilfarim (yelnngullatim) nafeuntur opificem efle Deum
concedis.Parentem enim &Solem eaufcmini.His perftri-
dis SC Capras medicus dodor mirum in modum voce ex-
tulit.Med.Quaminepte,inquit,mi homo,veterum fehte-
tias moliris deftruere,& euertere? Nullufiie pudor autra-
tio glori®, & dignitatis beatorum illorum, Ôdapientum
, apud omnes,qui quidéeruditionéamant, te fiibit.Chrift.
Minime,inquam^iquidem àntiqua tum honofare fas eft,
cUm veritatem continent tempöre efflorefeentem. Cum
autem fabulam inaniter fucatam no mini bus, & omatu
verborum demulcentem aure s , ranc tarnen fcne ceram
Homericam auribus imponebas. Sic exiüofiim cantum
pemidoläram Syremyn euadimus fcu defugimus, cicu-
t ® poculum melle conditum, & öblitum agnofcentes.
Aucficigitur Homericas de dijs fabulas quas etiam ipfe
autem 8c prouidercaljud (iam) fiieric quam efficere ab ef-
ficicndo. Namcontifiereeftres quæexiftunt qùæquefa-
d ® funt tueri atque conferuare.Prouidere autem de rebus
qu® extant qùæque fadæ funt curam habeçe. Med. dod.
R ed e fcntis,ied quid tibi confert Deùm nùnç aliquid efc
ficere, autnonetticere, fedliberiusinterrogauerimquid
tibiprodefleputeSjfiueDeus nuncefRciaqfiuenonemci-
ät.Cnr.Dicam.Si hoc temporis articulo nö efficit,effedo-*
rem autem efle ais,quod iam eftecerit,(neq; enim necefle j
eft ilium femper efficere)eadem ratione eric effedor ex fe-
fe , etiamfinondum res qu® funteffecerit, vtnullius e- ’
gens. Etenim habensefficiendi ratiönesin femetipfo,& I
aduefftdione. Nam non necefle eft effedorem femper
efficere,& ratio docuit.Prætcreaiftudinfpice. Med. dod.
Quidnam: Chriftian. Mundus,îi eum coæuumDeo efle
dicamusipfierithönorepar. Qüoquidefle poflit tnagis
impium,hquidem circuhftruit,& äfpedabilem traxdi-
bilem,& corpore materiato præditü ad eandem gloriam
Sc honorem eum incircumfcripto & inafpedabili , Sc o-
mnibus naturis fiiperiore euehamus. Med. dod. Non
hæc fic fe habent. Acfi vis exemplo aliqüo familiàri te manu
du cam adid quod quæritur. Amat enim quodquead-
modum corpus quidem caufa exiftit vniufcuiulq-, vrabr®,
& tarnen vmbra par eft tempore corpori, non autem honore,
fic fane hic mundus confedarium quoddam eftDei,
qnippe qui ipfi caufäm vt fit pr®beat. Et vero co*uus eft
Deo,non tarnen honore ®qualis.Chrift. Atqui non cernis
abfiirditatem eorum qu® diCuntur. Primum quidem ele-
dionis vacuum, & inuoluntariam caufam concretionis
rcrum Deum eflè fabulantur, qui confedarium illius
mundum efle comminifeuntur, quéadmodum & corpö-,
risconfequens vmbra ipfa exiftit. Neque enimyolentes
nos vmbra fequituri- Igitur Deum ipfiim etiam fi ille no 1-
Iet,mundus confequeretür, Sc abfblute fortuito fubfifte-
ret.Et(fic) perperam Deum caufam efle dicunt. Præterea
illud etiam non confiderant. Dod . Med.Quid tandem î
Chriftianus. Aliam aliquam prærèréa caufam eflè vmbr®
Nam non fblum Corpus illam parit,fed &lumen.Eo enim
non pofito nonformarenir,aut con fequeretur vmbra.Nä
oportet lumen eflè Sc corpus in medio,qu® vmbram créent.
Iam vero quamnam adiuuantem caufemDeo fbda-
bant qui inuoluntariam, Sc elediÖnis expertem mundi
caufkm Deum eflè aiunt,quemadmodum Vmbra corpus?
cum ipfe m lumen intelleduale, Sc nullum cörpus me--
dio (coflocatum) fit quod vmbra confequi foler. Op-
pofitumenim, ait, aliquis veftröriim fapientum, Soli
corpus non ( impedit ne fplendor vlterius progrediatur)
concedit vkraprogredi, atque ideflè fplendoremvm-
bratum. Vnde & talft fomiahir, quale ipfum corpus
PlatorepublicaàfuaeijdtillarumPoeta vngens perinde exriterit. Vernm h ®c abfurda quantp animum im-
vnguendo,quéadmodumfoemin®hyrundinesamplede- plent feelere cum Deo & cogitantur& dicuntur ab o-
mur,8cfiifdpiemus.Quamquamipfe PlatonullamhabeSomnibus his qui mentem vtcunque moderatam poflï-
rationc temporis,&antiquitatis, neque eloquentiæipfi- dent ?. Qiys vero non mirabitur, immo vero ride-
us , riïagnifîcentiflime Poetam è fua ciuitate exterminât bit exemplum. Aiunt enim vftibram hon eflè corpo-
quafi certe iuuenes corrumpentem,fi quidem ci us fic mu- ri honore parem , née vero confpiciunt, quod alia
niceps.Nihiligiturtenipustantilperdumconturbat.Nuf- rarioneh®c nonpari honore afficiantur. Nam corpus
quamne pr®clari voluptas ratio & veritas tibi videtur ? ' luminum dimenfione eft^tque dicitur. Vmbraip autem
Medicos. Dodor. Quorfum ifta concionaris,quafi vero corporis fimulacfirum fiquis dixerir, non errabit. Igiturquodtemporeæqùaliafunt,
nqndiffèrunt.Dôd.Me- ridiemoriuntUf,alidsdumptoércatiriullami^ùèrfusvhi
die. Præclare.fed fortunate vir,fi ouihç quod fit intemppr uerfani vuifierfitatis hafmoniam , i& conftinitiônem no^
re,'tempusautemfimul eum coelo, 8c coeliimiimulcuin , xamfuftineqnecparitiir,ficqüepérmancrinbómtate;er-
tempore erit,& tempus genitum fimul cumeoelo.Menfu- j iàm fi perçant,&corrtinipantur quotquot iigillarim in tc-
ra enim eft eonuerfionismundi & motus, finuilâutc cum j porc pfocréliiiür.Chriftian. Pape, quatira eft exéplilubT
menfura,quod menfuratur eflèneccfieeft. ’ Quandoqui- tilitas,quameximia&mirabilishæc fapièntiai Non enim
dem relafa funt, ,&rlGla«;funt.;ft^ujmg!Sttra. ;;
dum eft tempus,Omne autem quodfit'in tempore eft.Xe
pus igitur in temporefadum eft,,& erattempus vtexifte-
ret.Tempus ergpetiam antequam cflethic mudus,Qupd
fieri non potfeft.Quu: fiablurda funticrit igitur tempus,&:
mundusingenitiis. Quandoquidcni-omne qilpdfit-,in
tempore efScituriChriftAgfegie,mimedice.SapientisPla
t^nftfententiäm fubuertere yps di(hciftis,,,ramejEipfi.ppl-
liceamim vpsipfius difciplinam fequuturos Sc expecatis
Platoniciab hominibus cognonimgri. Nöqne haec illius
fiint?Tempus fimuleum ccelo fgdum eft,ytqu®iimuleffedafuntlimuleriamdiflbluaqtur,
liquidem ipforufiifiat
pr® amètttià,6c éa qu® dicuntur Aeflud
pilum prauatutti Ôcinipiafumlspinionum, & domeftid
erroris.qitém afiimo circûmfertis velut qiiandifti bculô^
rummemisHppitüdihdneu'aderevulris.Eterjm dux ille I
tuus,mj.nièdice , veflet ftuidem illos prauos milites non |
intèrife, feaptæter voluntàtem 5c confilium eos perdiri 4 .
.quod hèqùéat eos faceire immbrtaleSi vndealteram naui-
gatipnéfiii inftituitjVt prôuërbib didtur: Nâ alios in mor'-
tudrufi» yicéirn inducit,Ôc per àlios nümeràm eorum, qui
defiderabantur, fuppiet| fidquë üle perfedum feriiât ôc
fuppïemento èoram quilubrogantur qffidum fuuin tue-!!
; tunldyero de De b , qu i i mmortfilia efficëre poteft, fen-
tire nonnenugamenttim éft ôc infignis blafphemia. Ita-
que exemplum tuuni plane inèptùm ëft,5cdinèntaneum.
Acfane egq vobis iilud vidflimconuërtam, 5c veftnim
fctuuniyobispropOnâin.arfoVaXoû^ûéi bftendam. Qiiae-»
nimràtibne dicitis nihil laedi ad opus ducem j fie fane 5c
Deus nihil nbx® aut dàmni patietuf ytfir opifcx , 'Sc bonus,
diflplutio. Y t igkur ventati &huic orgtioni opemferä.mus:
nos . ficconcift & fimpliciter «dificätionem v.eftrgrum
captiönum ex arena coftantem diluimus.Didrrius igitur»
primam fcmpriPnemnon efle veram,nempe omne quod
fit fieri in tempöre.Med>dod.In quo ergprempus efhdc-
tur 5cmundus,finon in tempore: Chrift Jn ®uo,mi medif
ce. Imago enim.eins eft tempus fieque non necefle eft
' vtempusrieriintempore,'autquaa;ituriocula^ter^^CÖ-'
piofe , & tempus vacuum tempore, vt tempus fubfiftat.
Med.Eleganter,fedmihi iftud narra,eumfateariSDeu efle
bonum,&illum bonitate hanc vniuerfitatem cpndidifle
affirmes,bpaitatemque.folam caufam dicas rerü'cöhftitu
tionis, quo pado corrampi ais hune mundum a bpno,
pulcher cum fit effedus ? Bonum quippe omnia pul-
chca cpnficit.An mutabfiut boh.us,&:qüod didti eft ne-1
fa sse t vt qu® pulcfire fada funt, 5c re<fte coagmenfata,
honumplvelit.ChrA.Mim de fammo^bpnome
p^f cpgitationäquid£<ri animo re dpi mus, |uippequi fit
*iblus;& yh us fcpiper exiftac,ortum nohhabens, cohftan-.
,terfemper permaneat,5c hrmicer, neq; vnquamfufeipiat
xlnitaripnem! Permanfioenini eft immutabilitas,5c qupd
oermanet,firraum eft,!$c firpprie vnum vereque exiftir', 5c
omnis rnodilibertas,5c,finnitas 5c fummitbeatirudo fern-.'
pitema, inuidisqvexpersbonicasacfquamvniueffäajjph-^
M ____
cum huncmundüm transfbrmabit & réformable, &
conuhmetnonin®ternüftrahsformabiten!mhunc)ne-
quefurutm ab®ternb non effidet ipfiim (eflèciilèt ènini
inteliedualëm) fie non btib in perhianfit Deus ante rerü
quæfub fenfiim èadunt conflatutionem, fed rédri or dîne
procreat.Na^l qùod inordinâtùm eft, non piroficifeitur à
DeOjfedà fortunà,5cdümperimit hùhcfenfibiletn & fpe-.
datum mundum, bonus eft, permanetque inbonitaté.
Nbnemmpehitusdelet,neq;perfe'doéxirioàddicit,dâ-
nat^muldat hanc vniuerfitatëm, fedin ineliüs altera t , 5$
commutât,ôcpræftàntibrëmëffidc.Nouos enim
nouamteiTam,inquiUntdiuinaoracula.QUodâutemoportçtperiie
viûaerfîtâtênfivël exëitis pârtibikqu®
quqtxcne intéreUnt inrelligérè éft pérfàdfc. Cüius enim
partes inteteunt,iliius totümhëceflàrio tàhdé iifdëmafle-
dionibus quibiis partes ipf®fubiidètuf,vci doccr Bafilius
egregius 5C diuus,fuffragahtUr autem huic ràtibhi ériàm
Stbfei,5ciftaràfiô demuftA itltérirû eft, 5c rteCeflària , 5c
ir.audubilis.Gcomcfriqfcncnccctfirauhus, & vinc.U.s.
hàtiira. D o d . Med. Qua ratioué hrgo'ais interire Hiinç : vtiprbùefbio ferturimplicamini,'düifi non pOteihs hrfnij
feùerare Deum in'fuabonkatb.Ghriftianus.Tibiegoidq» G®teramyttë rton tanmmraftbneardemusiad tua&coa
‘ e t ia h e r i P h ilq X o p h o c A a iu t e r r o g a t i , re fp ö d i d ic am .M e -
] d i c u s D o d .D i c i t o , lib e n t e r e n im a ü d iä . C h r i f t ia n u s S b -
J c ra tem S o p h r o n ife i fil ium , Sc P la to n em Ä r if to n is , 5c A l -
I c ib ia d em C l in i ® /3c p r in c ip em P e r ip a te t ic o rum A r ifto t c - _
I le 5 c fin gu iö 8 v ir ium h om in e sp u lc h rü a c a liq u id efl'e d u - ;
• dsnecne?MediGüs. Certe. Chriftianus;5cfummi bohiri^ ^
pificia? Medicus. ppinorGhriftianus.Q^o padoigfiur
interiit Socrates,Ateriir:& Plato; ^ piftchef Algibiädes; J
Acinfignis peripatetic* difciplin* diix Ariftoteles, mtcij'
eunt6cfingulares homines, cum,Deus bonusfit, quj’S ^
fiffecitin tempore bulchra.(Non enim ab *ternitatc. Pro.«;i
pria quippe Deifölius ^ternitasmeemurtdusfibiipfiiftud
ätcribuerit,) Sciriterire decreuerit. Sic enim bpofifcbat..
4Nam ad id quod vtile eft rebus quodque ip fis conferee,
beatailiai5cinuidiacarensnarinamouetur.Med.E^otibi
f a m i i i a r i ä l i q u o e x e m p l o h u n c e r r o r e m a b f t e r g l C h r i f t .
M i h i f i i ä p r ® f t e s g m r i f l i m ü f e e e r i s o b o n e , ; N a n i f a t f e i s h i
j h i l p e r i n d c m i h i ä m i c o r a o / g m t i i m c f l f e , q d ä ^ n « r r ^ ' a i f t
' fclfis öpjniönibus meum animumlfteres.Vter autem nor
| ftraiftudalterifecerit,nonnemaximegratifieabichr} (no-^
j n e m a x i m a b b n e l f i ' c X a i n t A e r i t ? J Q u i d t i b i v i d e t u r ? M e d i -
• i p i i s ^ D o i d . M a x i m e , C h r i f t . N a r r a i g i t u r q u o d v i s . M e d * , .
I C ^ e m a d m o d u m d u . x , q u i f h b f e h a b e t r r i g i f i e ä , a ü t c e n t f l
m i l i t e S j O t e r c e t q o s i n p r ® l i o , 5c d o c e t b e l l i c a . Q p b d / f i e o -
dëhdas^uxrimüs. Ecçe^riim^Plätonis philofophi
pöhemusfëntënuam,quiTim*itm cTqnferibëh^ife âl,eil~
bi de Deo,8c hacvhifierfitate proriiintiat. Qüid'nameft
qUod^femper exiftit,nunquam àuté offünthabet,ae quid-
namqtiodfenipëffiE,rîunqûam vero eXiftitjiflud quidem
. fmeinteUi^ntiaéumràrionc copréhehdi^:, fcmpercü
inijfdèm yeffetuf , hie vero rurfum lenfurätionis experte
opifiabîlè effidtur,atque interit,- « Vera autem nunqüam
ëxïftit.Rurfumdebpificehæeponit.PâreilTéhi^üidéSc
èffe^re.m Atiik ^riiüerliiBÜenirearduuih eft; 8cYbiifi^
fiénèris,invulgusindieârèimpoflibileb&rarfiimdeccélo.
Vtruxn nuÜum vri quam flabuit örtüs'prihcipium,an effe,-
duiTiéft^b aliqüo incipiens prineipio îtfledûm eftf ; ^
r u m a l i q u i s i n t e r e a t , a j t e r u m c c f i r f e r i b i t c a t a l o g o , a t ^ j i t ä |
o p u s t r i g i n t a m i l l i u c e n t u m , v t 5 c . v n j u e r f a a d i o d e ^ f t m ^
j t u m a i i t y a c a r i o n e m f i i f t i n c t , q u o d p r u d e u t i a d i i c i s f u b -
I ftituaturaliusinlocumpdeunris,numerafqUeperfeft:iis
5 maueat^Siocerte , Peuslocaeorum, q u-i cy
Äfjjedäbile ënfmèft,6*adabilc, 6c corporatu.Qa®vë-
rö'talÏa. AnEihidêntur genidï Et rertrp tempus fimul cum
ccelöëffë&firifiIftl vt limül fàdaj limai ëriatn diflbluan-
,fur,fiquideiTi èbrùm aliquà fiât dilfolugo.Er quarto nirsu
öniiieAregeiti alias qA«1Debs fufpicamini fie feneaffanf
téihmdtidt.Dïj Aöruin,qüorumégoöpifcx,mdiflölubijfgelÜSimb
quidem volehte: Ac quidçm:cèrré omne vinr
culümfpiüipoteft.Ëtrarfum.PróihdequiafadieftiSjhon
eftis immorales,hèque indiflbliibilespeiiitus: Âttamen
hbh diflóiiiemini ; hequè corifeqireniini-ihortis fanim,
quippe meam Vblüritatem rhaïorém adhric , hdtiorem
gdépti, qiiarri vinculum ilkmfii qüib u^ ciim éflïcdërhini
ébifioati conftridiqueeftis. feh ë mi rnediçe, hisvérbis
p abrioharnur o t io fiam u r Sc Sc
tarfdém perfiiadëmus potab'ili pratione
lalturhaüditum
éxpurgare.Tuis ne àurib. óbppbotr t e B a t p l ü r a
j nfil fiiirare?Céme enir
• ipfePl aroorrahiribrit cçeluin,
Scÿpz