reu Cafarea Cafpaâocue Epifeopi
Vcrtrm liait nunc aftra quidem etiam.pcr diëmfiint,atta-
men non cernuntur,fplendorem eorum folis fulgpre lu-
perante,adeo vt etiä an in coelo fint nefeianturdta oC tunc.
Ignorare enim,qüod nulia fît càufey cur præfens. feculum
eo deducatur,vtpenitus extinguatut & nihil fît, non vulgaris
effet ignorantia., Sed in d'iebus vocisfeptîmi an'geli.Tem-
pus non fore iurauit, non ftatim poft hæc, fed è veftigio
quandofeptimusangelus tubaintonueriti Et idcirco fie
cum additapento intelligendü eft,quod tempus non erit
amplinspofthac.Neq; enim fane de hoc fit iufiurahdum,
led quod in diebus vocis feptimi angeli.Di&um ejft autem
per figuram,quæ ellipfis,id eft.defeôtus vocaçur : deeft e-
nim, tue temporis abfëntia erit, vbi fohemporisinteraal-
la non dimetietur.Tunçinquâfeptimus angelus tuba ca-
net,tune&temporis inteiruaila deficient, Scyniuerfa im-
piorum punitib imininebit, dîùèrfis poenis perficienda.
Tèm'pore igiturqÂripetenti canentë illo,finis erit, ïion iri
præfenti,quando ihvifionetuba camt.Sed& ea quæ tuba
canentur,tempore competenti finem accipient, inquit,&
myfterium,quod læto nuricio feruisfuis Deus patefedt
Prophetis. Nam vfqj ad judicium, & eorum quæ quifque
in vita patrarit,mercedem vaticinatifiirit Propheræ.quod
& diuo Paulo videtur,nempe & linguas tüc temporis cef-
iaturaSj&prophetias abolendas.Horumporro euentum,
lætumbonumqjnunciura,propter paratamfenftis requiem,
vocat. Etvox quam audiui de coelo, loquens. Oportet ad
clariorem hôrum'verborum notionem aut fubÆultiüum
verbunvhuic fenteritiæcopulare, vtitafit : Et vox,quam
audiui de coelo , rarfiim eratloquensmecum,&diccns:
aut,Eandem vocem audiui rurium lpquentem mecum'.
Hocautem eft,audiui nirfîim vocem loqueiitem, Vade,
& accipe libellum apertum demanu angeli, ftantis luper
marc&lùperterram. Hic etiam alia quædarii emirientior
poteÂs angelica Euangeliftæ præcipere videtur,vt perli*
brum eorum accipiât cognirioné, quæ oraculo traclëbàn-
tur.Quidvero'loquebaturî Vtlibrumab angelö fumeret.
, G A P V T X X I X .
C T accept lïbeüûm demanu angeli;&deuoraui ilium, & erat in
»—ore tiièo ranquam mel dulcis.Etcum deuorajfem ilium,amart-
cacui cïi venter meus. Etdicit mihi : Oportet te iterumprophetare
inter Gentes, & linguas, &pppulos, & reges multos. Et datas eft
mihi calamusfimtlis virga, dicens:Sürge,_& mettre templum Dei,
& ait are, & adorantes in eo.Et atrium quad întra tetnplunieft, e-
iice foras, & ne metiaris illud,quia datum eft Geiitibus cïuitatè
[anäamcalcabunt menfibus quadrdginta dtiobus.
Et accept libellum. Iuxta,inquit,qubdmihipræcéptum
fuerat,acceffiad angelum,petés libellum: & accept, & de-
uorauiillum lècundum præceptum illius:qui etiam) vt il-
li quoquevi^m-£uerât,qui déderat) initioquiderhduleis
erat, ob futurorum cognitionem ( id eriim defîgnaturpëi
os,quiaperillud mitium comeftionis fit)amarus autem in
veri trë: ventrem, r|tibcinium dicens, lèuprogrélfîim rationalem
ahmentofùm.Ex quo enim impiorumfupplicia
nouit,quæ ab opérions illis pro ficifcebantùr, quæ fepa-
ranta Deo,nouerat etiàm»quod ci,qui hac contemplâtio-
ne dignus cenlètur, ob compaflipnètn, qua in homines e-
j iuldemgeneris ftcum afficeretur,caula foret amaritudinis
cognitio hæc,nempe quod homines fîii fvt diximus ) generis
Deo abominancu eflènt-, & proptcrca digne iri fiip-?
plicia præcipitandi. Poteft & hune ad modum de his dich
Et quoniam in iftb, libro vniuerlàdefcripta eorum ftu-
dia crant, qui in hac vita verlad eilent, iureinirio quidcm
in bonorum operum profeëtu dulcefcere videbatur : at
poftquam longius procefliflèt (quodlàne ihfîhtiàt deub-
ratio] aç ad.prauorum vlque' abominariones perduâus
efîctjCruciatu replebatur&amaritudine. Cruciatii quidé, j
propter vlulatumpeccatorum ex tormentis: amaritiidine
vero,quod neutiquam contendérint, eriamfîciuldem ge-
neris «dient,vt iis uibiicerent lèmeriplos,qui redis præfta-
bantoperibus.Alioqui quomodo præceptum impîelîènt>
Gaiidete cumgaudentibus,& flete cùm flentibus ? Poteft
item & aho/inodo deamaritudine ac duleedine confide-
rari Quoniam landus qui intuefîatur hæc,huiulmodi
feelerum experientiam non habebat , iubetur illi per ab-
lorbitiooem libri,in quo & nômmaSi adâ impioriim cô-
tinebantur;& omniumprinitionès,non fimpüciteredere
(ifthuc enim vulgarém quaridam cognitionem præle ferret)
fed deuorarej hoçcfti plénum reiexperimentum aflè-
qui,& tanquàm autor ipfe recipi,quali multo experimen-
toidalfequutus. Propter quod initio quidem ob cogni-
rionem',quæ magno temper ft udro ab. horninibus expeti-
mr,dulcedinis äpparentiam compledi videtùr : amiaritu-
dinisautem,prop ter ineffabilem cognitionemeorfi, quæ
mercedis nomine impios manent. Oportet te iterumprophe-
tare. Per hæc oftenditurmequaquam poft reuelationis vi-
fioriem ftarim euentum eorum,quç yilà fuerant,lubfequi:
1 fed oportet huficbeatum mill to tempore,quod pröroga-
>retur vlque ad cormptibilis miindi huius conlummatiq-
. nem,dumhæccompleantür, multis prophetare : fine per
notitiam Euängelii ipfius,vbi quædam ex futuris inferuh-
tur : vel etiam per hancipfem reuelationem, quemadmo-
‘ dumiamdidumeft. Haud veto ignorädum,quodexhoc
j dido,nempc,Oportet te iterum prophetare, vulgi opinio
[ fit,quâfî'bèatus Mc àd finemvlqj mundi vidurus fît, ven-
turufq; vna cum Enoch & Elia tempore Antiehrifti, y t fi-
] mul cum eis homines,qui tune erunt, corrigat: & ab ipfo
denique Antichrifto intërimendus fit. E fdatuseß mihica-
i lamus.Si quis calamum, quern datum fibi aflèrit Euangeli-
J fta, cognitionem velit appellare intelligibilium return,
quemadmodum& Daifîa , calamum vélo citer feribentis
fè nadum elfe linguam luam gloriatur, hand peccauerit.
Igitur& Euangeliftafcientia^juæ intèlligibiterfîbiindita
fuerat, per datum calamum oraculo ait appellari.Qiri etiam
virgæ fîmili tiidinicomparatus ,-cum item virga fiilei-
mentum fîgnificet. Nequaquam igitur abfurdum' dixe-
rim, fi is, qui edèbat oracula,.per datum calamumintelU-
gibiliumrerum notitiam .intellexit,perinde arque per alia
inanimatä: per altare inquam, thronum, & huiulmodi.
Noneniminanimatahæcintelligere,vt cernuntuf y quif-
quam debet, fedquodionge melius exiftant, & intelli-
gantur: nempe,vt detur rio titia difeemendi ea quæ viden-
ntr, allegoricdinterpretari. Qui enim inanimatus câla-
musdixilfet,'S urge, ac me tire templum Dei ? Ex fioc igi-
tiïr dêmonfttatur, angelica aliqua intelligèntia templum
Dei meriti. At quoniamripri'nulli fecusdehisacdiuerfe'
protüieruntfdico autem de tcmplo & dè altari,quæ etiam
vt menfurarentur iulïiim fuit, ^adorantes in eo) templû
Dei ôc al tare, vêtus teftamentum defiriientes:atrium vero,
riouum,noniacientes ad feopura : fie enim & myfteriis
pleniora, & lâcratiora elfent illa> quam fit teftamentum,
quod tradidit Chriftus.Siquidem tam templum quam altare
pretiofiora lunt atriomeque par eft,vtidquod præceptum
fuit,ita procedat. Quod fi afférant,cramoraquæda
elemchta fuilîè ilia ad nouum teftamentum ordinata,pri-
-maque ad Dei pietateminitia,vnde& ii dimetiantur qui
circa illud muneradetulerunt:fi hoc modo abcipiatur,nô
erit ratione deftitutus huiulmodi intelledùs. Si autem ad
diuinamhumanorum morum tranquillitatem, & ( vt a-
pertiuslbquar)ad conditoriserga nos arriorem relpiciar
tur,qiionosgubernat, conferendum non eftlegale tefta-
mentü nouo.Poteft itaq; atrium elfe ecclefia,quæ ncc cir-
cunfcribi poteft,tum loco, tum eo q innümeræ fint gen-
tés,quæintraiplàmcomprehènduntur. Et atrium,quod in-
tra templum efi,eiiceforas.N on autem per tu rbcris,quod eii-
ciendum è templo iuffum fuerit atrium. Nihil enim aliud
eft hoc,quam oftendentis, ecclefiam à legis anguftia libe-
ram, nempe ab exquifitis examination ibus exaââonibul-
queàcircumçilîone,requietibnibus,& cæterarum luper-
fluarumpurgationum. Hæcautem ratio eft & caulà : quia
datum eft,-eitra omnem obferuationem^âtrium Genti-
bus,quiiuxta Chriftum viuere dilponunt. Et ciuitatem
fanctam calculant. Ciuitatem lànëtam vocauit ecclefiam j
quama gefttibuscalcari nouimus,quibus datum eft, vtin
ea vidclic. éonuerfentùrtChriftiani quidem pie, incredu-
li vero,vtc6temnant,&perdant. Sedquoniamnonnulli
per eie«ftionem atrii, infideliû tam gentium quam Iudæo-
rum lynagogamàceperut,quos etiam contumeliofe ini-
pfo fidèles inléâari dicunt, præfertim tempore Antichri-
' ; ' v ’-' ' ; • • • •'' • fti.id
MaUch.^.
C
in Apocalypßm, Cap. X X I X . X X X . X X X I .
fti,id contra Chriftianos elfe intellcxerutit. Menfibiu qua-
dragmtaduobus. Tempus quadragintaduorummenfium,
contraëlionem exprimere arbitramur,circa aduentü An-
tichriftirob quam afflidionem Dei amatoribus inferen-
dam,verus Deus Chriftus breüiandos dies illosdieit.Sunt
autem quadraginta duo menfes,tres anni ac dimidium al-
teriuSjin quibus continget, vt fideles adeoque probati, &
concurcentur,& perfequutiones patiantur.
crati fimt,etfi coade, tarnen Ulis ab co defignatam, qui
non vult mortem peccatoris, fedpeenitentiam.
Etpercutiendi ten am omniplaga.luxxaDei bonitatem pla-
gæ æquiualens affertur medela.P oftquam enim Antichri-
ftus in omnibus figriis ac prodigiis felfis,vniucrlbs venefi-
ebs luperauerit,eilque opera & efficacia làtanæ longe cla-
rior fad ’us fuerit,b onus Deus landos iftos poteftate vero-
rumfignorumarmabit,vtmendaciumredarguant, & fc-
dudbsconuertant,iplumverp.fedudorem palam tradu-
C a p v t X X X . cant,& tarnen nihil ab eopatiatur vlque ad oiæterminum
prophetiæ. Etcumfinierint teßimoniumfuum. Qupdham?
ETitho duobwteflibwmm.&propheulumdiebtismiUedit- | QuodillequituncaderitnonfitChriftus, imoimpoftor
centitjixagmu,amiâi[accU.HiÇumdutoima, &i«o can- ! peftiferq; fedu^ot.SedmoxipfefiliusDeiveturus eft,cui
délabra m imjptäu Dei temftamu. mjiqmvolmiteisnocc- j etiamaedendumfittanqiamfetuarori,qui & olim iam
re, ignis exit exneeorum, &demrnt inimicas etrnm. Erf quü | beneficia horninibus collaturu? aduénerit, ac tune mrfus
velumteos ledere, ita oportet eumoccidi. Hi babenipoteflntem aduenturusfit. teßia qu. xfeetidit de abjjfo. Beftiamvocat
clmdendimlum, nepltutdiebm prophetid ipfirttm^ér poteft,t-‘ Antichtiftum,ob crudelitatem,feritatem,acfinguinisa-
tem bdbemfiner nqtldS, cottuertendi m in [anguinem, & perçu- uiditatem.Abyflum veto vttam hommum, amatam pro-
tienditerrammnnipUgn.qmt'teftunquenluermt. Bcumfinte- pterpeccata,&trifteminftabilemq;ptopteradueVfosvn-
rint teftimoiiiuttifuttm, beftia qudufcettiitdeabyjfo,faciet contra j <% fiatus,acfibilos malignomm&mmum.Non enimex
eosbeUttm,&vmetihs,&occtdct cot. Et cadauera eorum iace- alianamraexnrgetfceleratuslfte,iedexnoftraadeoq;hu-
buntinpiateaciuitatismagrta,quavocaturftiritualiterêodotna, ! manafubftantia.Namhomoéritiuxta efficaciamSatana:,
&Ægyptm,vbi&Dominus eorum crucifixus eil. Etv'tdebunt ie I quqhjadmodnmiamdiaum&it. Eaciet contrneosbeüum.
pooulisér tribubus,&lmgUK,&etntibtucadauera eorum tribus yæcigituibeftiaaduerfusfanaoshosprophetâspugha-
diibtuacdimidio,&cadauera eorum nonfinrnt poni in mom- bit, & ocddetillos :&eommcotporainfcpultaproiiciet
menta EtinbabitantetterramgaudebutitfuperiUis.&Utabun- per platçasHietufalem,m qua etiam velutt.rex Iudieom
tur, &muneramittentinuicem:quoniamhtduopropbeucmia- regmbit iquos decipiet,m omntbufque «onmiftrantes
& obtempérantes habebit. EtDommusapudloännem:
Ego veni, inq uit, in no miné patris mei, & nonfiifeepiftis
me :fi alius venerit in proprio nomine, ilium lulcipietis.
Qua vocatur fpiritualiter Sodoma. Hierulalem verb dicit
vocari&Sodoma&Ægyptumlpiritualitet,hoceft,peral-
legoriam. Sodoma,propter impudicitiam in ipfe tune ha-
bitantiümIudæorum,&holpitum contemptum : Ægy-
ptüm vero,quafi in feraitium adigentem, ac iniuriis afhei-
entem Chrifti feruos,perinde ac illa Ifiaelem.
Vbi & Dominus eorum crucifixtuett. Dominüs videlicet
dubrummartyrum.Cum autem viderint Iudæi,qui ex o-
mni tribu fedudi ab Antichrifto fuerint, necemoduorum
niàrtyra:h.e>téftium,gaudebunt, perinde ac fuus rex yicc-
rit,ac congratulatoriis mutuo fe inuic.em munerib us acci-
pient,& corum corpora infepulta manere facient, hanc
duobas illis prophetis peenam & vltionem rependentes.
itérant habitantes iti terra.
Et dabó duobus teftibus meis. Quoniam pervifionemre-
præfentata Euangeliftæ fiierant quæ âd dominicæ inçar-
nationis dilpéfetionem Ipedabant, nempe nariuitas, ten-
tationes,prædicatio,crux, & ad hæc etia relurre«5tio, item-
que fecUndus aduentus:præterea,fen«ftoram ac peccatorû
retributio:fola vero illareliquàerant, quæ ad lècundum
pertinerent aduentum>poftremum nunc docc.tur hæc. E-
quidem quod Helias prophera ventiirus fit,claram eft, eu
nec feriptura liluerir per Malachiam in hæc verba vatici-
nans: Ecce ego mitto ad vos Heliam Thesbiten, antequa
veniat dies Domini maghus&manifeftus, qui conucrtet
corpatris ad filium,& cor hominisadproximüfuum.Por-
ro de Enoch,quantum lpe«Stat ad aduenfum, de feriptura
teftimoniû non habemus, præter id , quod,pcrtranspofi-
tionem mortem nó guftaueric. Fama vero eft veluti ex rra-
ditione hucillucqj<£lcutrcntium prçconum concorditer
ab Ecclefia recepta, & hune cum Thesbite Helia ventura
(venicnt;enim amb o,üs,qui cunc crût, proteûaturi, ne fal-
lacibus Aritichriftifignis ieducancür ) inque hoc luo tefti-
monio tempus trium annorum ac dimidiü a«5turos,Siqui-
dem mille ducentifexaginta dies, iftud temporis perfici-
untlpacium. Amiftifacets.Saccoruihvero amiëtiishocin-
lmuat,qubd procèdent hi duo cumextenuatibne,lu<ftu, ,
atq-, moerore : quos blïuis Zacharias propheta compara-
uit,ac çandelabris duobus. Oliuis «raide ob id , quod oleum
luminis nutrimentum:candelabris autem, quod vehi-
culum effe«aâ fint veritatis : quæ & per virtutes veræ lucis
noménlufeipit,& eos illuminât qui accedunt: quodhis-
quoq-, obuemt,qui liberavtunrur,fiducia. In confpeftu Dei
terra ftantia. In confpe«5tu vero Dei terræftare, qui aliudli-
gnificat,quâin quodaduentus iftorum venturo iudicivi-
uorum ac mortuorum proximus f uturus fit ? Ignis exit ex o-
re eorum. Signis,inquit,forribus & ipli vtentur : ea per eorum
veritatem conuincentes, quæ cum errore fient arque
fallâdâ, & eos qui viderit, ad fidem alfenfumqi attrahen-
tes.O diuiuam bbnitatem,quçex aduerfo fallaciç antidotum
oppofuit veritatem.Nàmpoteftatemyerorumligno-
rum aeprodigiorum hos armabit fenëtos, vt doëtrinæ fer- »
monibus homines couertant, ac præterea flagellis, pluuiæ
inquamcarentiaSdgne,variis quoq-, elementorü immu-
tationibusjhuc tendentibus, vtiis noceât, qui tanta perfi-
«iia fuerint affe«fti,vt conuerti neqiicant: fuosq-, aduerferi-
os per vera ligna pudore fiiffundant. Et ficprpfe«5to agetur
cum amentibus. Quiyero feniores lime, & ad conuerlio-
C a p v t X X X I .
ET poll très dies ac dimidium, fpiritus vita a Deo intrauit in
eos. Etfteteruntfuperpedesfuos,&timor magnus ceciditfu-
per eos, qui viderunt ipfos. Et audierunt vocem magnam de coelo,
dïcentem ipfis : Afcendite hue. Et afeenderunt in coelum in tpfa nu-
be, &viderunt illo s inimici eorum. Et in ilia horafallas eîl terja-
motus magnus, & décima pars ciuitatis cecidit, cÿ occifa funt in
terramotu nomma hominumfeptem millia, &reliqui territifunt^
& dederuntgloriam Deo ceeli. Va fecundum abiit, à" eue va ter-
tiumveniet cito.
Et poll très dies ac dimidium. Poftquatot dies mortui ege-
rint quotprophetiç ipfcrum anni ruerant,illbs ait relùrre-
«Sfcuros : rurfus comnïutatione temporalis fignificarionis,
de fiitura videlicet conlummarione ad præteritam digrel-
lùs,etiam per hocincommutabilem eorum, quæ declara-
tur,fepientiquodammodo claritatem débita cumdiligc- '
tia aftruens. Et timor magnus cecidit fnper eos. Timor magnus
di&us eft,fiue is qui tune etiam fenfîb.iliter continget,cum '
hæc fient:liue etiamalio modo: fedçarum circa hos timorés
occuparionis habere oportet,cum vterq; animo eoru,
qui vigilare dihgunt,ex Deibeneplacito côtingat felubris.
Et afeenderunt in coelum in ipfa nube.ln «diuinis negotiis nu-
bes femper miniftraeft, adeoque circùn«ians, iuxra illud:
N ubes & caligo in circuitu eius. Nubes eniminebulis di-
ftaeftjCumdenlitatem aquofitatemq; dèpofuerint. Quæ
fene nebulç ex euaporatione humidç fiibftatie na«ftç lunt,
vt per exhalationefn habeantlubfiftentia.Cum itaque rienemaccliues,
iuxtailhid:DilcipIinaDominiaperaitaures bnWfmta<inubemconftimendamappropriata;,anima<imeas,&
illud,Quem diligitDominus caftiganfalutemdn- usttitur in ea aliqua obreuritas mm qnodam fplendote,
Bibliotb.Vet.Pat.Tom.6 . ________ ' _______________z z 1______________ fi1,K cx