rant, exiftimantes earn omnib. hominibus squalitér dari;
ita vt etiam ëis,qui beneficia ipfius gratis tan quam ipfi
miiltumminorant, dum noilcredunc ipfius gratis opus
eflè in homilie, Vt gratia fufeipiaturabhomine, quas non
ob àliud diuinitus datur, hifi vtbûnâm voluntatem in
fan dorum atteftatione cognofeit.Qtiid eflim priuS in ho-
mine bonum poteft: efle, quod ad aeternam viram rendar,
quam bonavolunras?de qua tamen in Prouctbiis dicitur,
Praparatur voluntas d Domino. Domimis ergo, qUi in nobis
bonam voluritatem praqmrat, ipfe nobis bonas yolUncahomine
primicus operetur, tantaquefit invnôquoque, tis initium donat. Deum quoqne in nobi»operari non
qui accipit, quantam Deus gfatuita miferatione cordi ac- folüm Vt vëlimüs > verumetiam vt quod bene volumus,
Cipientis infilndit: Dignura itaque eft, carilfimi fratres, vt &damus, Apoftoliis docet, dicens : Cum timoré & tremore
in fingulis quibufque fentehiiiis, in quibus nubilo cuiuf- fitltitemveftram operamini. Dm eft enim quioperdturin vobis&
quam obfcuricatis ambigiriiusfandorum patrtim defini- velle &perficerepro bona voluntate. Huius bons voluntatis i-
tionibus hsreamus: quos prasueniens mifericordia Del. riitium in fide eonfifterp, liber Cantici CanticorUm o-
gratis illuminauit, vt crederent, & fequens inftruxit Ipiri- ftendit, vbi Chriftusdicit Ecclefis ; Ventes &pertranfiesab
calitet, vtdocerenr. Hi enim Apoftolics prsdicationis initio fidei* Qjtam tamenfidem non omnibus dari beatuS
tenentes per omnia veritatem, cercilfime cognoueruht, Paulus aficrit, dicens : No« enim omnium eft fides : 8c rurfus:
cognofcendumq; Hbris&epi(tolisreliquerunt, gratiam Non omnesobediunt Euangelio. Quibus au tern datur, non s -
Dei non omnibushominibusgeneraliter dari.Gratuitum qualiterdari, eodern docente cognofcimus, qui ait ; Died
quippe donum Dei éft gratià.Propter quôd elicit Apofto- enim per gratiani qita data eft mtbi, omnibus quifunt inter vos,
lus, quia Vnufquifquepropriumhabet donum k Deo : alius qui- non plusfapere quam oportetfapere, fedfapere ad fobrietatem, &
demfic,aliusvérofic. Ifta gratia,quam Deus vafismifericor- vnicuiqueficut Deusdtuifitmenfuram fidei. Obhocipfe Apo-
d ias gratis donat, ab illuminatione cordis inçipit: & ho- ftolorum chorus, qui rioblpiritum huius mundi accepe-
minis voluntatem non bonam inuenit ipfa, fed facit:atqj rat, fed Ipiricum qui ex Deo.eft, Vt feiret quæ à Deo dona-
vt eligatur,ipfe prius eligit: neque fufcipicur aut diligitur, '. ta fu eran t ei,feiéns à Domino collatum fibi initiumfidei,
nifi hoc ipla in corde hominis operetur. Ergo & fiifeé- abiplo fibi eandem pofeebat augeri. Lucas enim Euan-
ptiQ,& defidèriüm gratlæ opus ipfîuseftgratiæ.Iftamgra- gelifta commémorât Domino dix .fie Difcipulos : ODô-
tiam nullus hominum defiderare vel pofcefe, fed nec co- mine, auge nobis fidem.' Cuius fi ex fe voluntas hominis ha-
gnofcerëpoterit>nifiëampriùs ab illoaccipiat, qui earn berepoffet initium, exfeprofedç fumpfiCTetaugmentu.
nullis p ræceden tib usoperibus aüt voluntatibus bonis ad Sedbeati Apoftoli vnde fe feiebant initium fidei accepife
hoc largitur, vtvolUntàtèm inquafempermaneat, ipfe i fe, quodnonhabebant, inde fibieinfdëm augmèntum
præparet, ipfe donet,ipfe illuminet ,ipfeexcitet, ipfe cô- ! pofeebant; quia gratia, qu* illisinitium fidei pontuleran
feruet. Vt ergo gratia Deicognofeatur&diligatur, défi- | ipfe in eisaugendædefideriumfufeitabat. In quo tamen
deretur} acpoftületur, priusdonaturhomininoncogno- defiderio licét iam fidelis efiet voluntas, nüllatenusta^
feènti, non diligenti, non defideranti, nequepoftulanti. men fibi Furncéret, nifiille qui initium fidei non p'often-
IpfeitaqUé fe fecit cognofci, diligi, defiderari, poftularû. ! tibus dederat, augmèntum quo que pofeentibus bénigna
Cum enim Dominus,ficut perÉzechielémprophetàm j miferatiùnecùnferrèt.VtergqApoftolicredërent,volunJ
loquitur, Cor lapideum auferc ab hominibus, & d at eis tas non defiiit,fed in eisipfem voluntatem Dominus pr^-
cor carneum. , Vtique pèt gratia: iuæ illuminationem mu- pàrauit. Nam vt homo noncredat, ex fe habet ihfidelitatat
hominis voluntatem, hasceftmuta,tio non humaniar-
bit tii,fed dexterae e’xcelfi: per quam fifii hominum graues
Corde, quidiligunt vanitatem, 8cqiixruntmendacium,
ad diligendam 8c quxrendäm veriratem non ipfi bonam
voluntatem afferunc, fed a Domino donum bon* Vo*
luntatis^recipiUnt. Scriptum eft enim, quia praparatur voluntas
(i Domino* A veto enim lumine, quod iliuminat om-
niem hominem venientem in hunc mundum, bona voluntas
datur,vthomo in Deum credat, Deuraquefideli-
ter diligat, d quo ipfe voluntas iugitcr gubernatur & re*
gitttr, vc nec fides nominisdeficiat, nec charitas refrige-
feat Vnde Saluacpr Petro dicit1; Ego rogauipro te, nedeficiat
fidestua. Fidesautem ipfeeft.fen&prumVquspet charitatemopefatur.;
Sicut ergo bonas yolqntatB iniriumtiemo
pOf5ft habere,- nififueritmifericordiaDei prxuenieiite
illüminatüs, quia pr*paratur voluntas a Domino, & rur-
fiim feriptum eft, Deus meus, miferkordiaeiuspuuenietme. Ita
eandem Voluntatem bohatn nemo vfqjinfinem poterit
obtinerfey nifi fiierjc iugiter eadem mifencordia fiibfe-
quenre ferdaras. Dicit enim Deo beatus Mifericordia
tudfubfequetutme omnibus diebtis vita mea. Mifericordia i-
giturqu* gratis malum homiuem praeuenit, vtftiufetin
melius, & ipfe quem bonum fecit, fiibfequendo regie , ne
mutetur in peius. Omne igitur bonum Voluntatis& o-
peris tunc inefie poteft homini, fi prasuenientis gfati£
largitatedetur, eiufdemque grati* fubfequentisopitula«
tem: vc autem in Deum credat, a Deo accipit fidem: 8c vt
ineo fides augmenco fiibfequente perficiatur, non hoc
virtus human* Voluntatis, feddiuina gratia fecit: quia
Deus ficut voluntatem ad credendum per gratiam pr^pa-
rat, ficipfem voluntatem gratia operante confirm mat: 8c
ficut fidem non habentibus ipfe donat, fie in illis etiam,
quihabent,iplemultipiicat.Propterquodin epiftola qu?
ad Hebrzos eft feripta, fic dicitur f Deponentes igitur omne
pondusy& circumftans nospeccatum perpatientiameurramus pro-
pofitumnobis certamen, ajpkientes in auSoremfidei & confum- -
mdtorem Iefunrr Proinde fi ex fe homo fidem habec, non
eftaudtorfideidefiis: & fi virib. fiii homo fidem perficit,
non eft Cohfiimmaror fidei Iefus. Apoftolica au^Oritas
audtorem confummatoremq; fidei noftrasDbminUm Ie-
fiirh confitetur. Cercum eft igitur fidem in nobis iiec efle
pofte, nec crefcere , nifiillenobis eam tribuat, tributam
augear, auiftam perficiat, quem au&orem, confiitnmatOT
remque fidei Appftolica profitetur audroritas. Propter
quod Apoftolus Paulus in epiftola, qua ad Ephefios lcrl-
pfit, ficut a; Deo dari gratiam prasdicat, Ita teftatUr ttoh o-
mnibus asqualiter dari, fedproutiliemifeficofdicer do-
nar.qiii non pto mentis retribuere, fed gratis tribtrere co-
fueui t. Dick chiih:Vnicuiquenofirum data eft gratia fecundum
mtnfutamdonations CbriJU. Hisatque huiulmodi teftimo-
niis oftenditur nec omnibus dari gratiam-, nec quibus da-
tur, asqualiter dari, fed fecundum menfuram donatiohis
tione feruerur : quæ malum præuenit vt bonam Deo j Chrifti Hinceft, quod eandem beatus Apoftolus con-
largiënte voluntatem habere inçipiaf, quam ahee quia j cludenSepiftolâm,pacem,Câritatèm, acq;fidemdiuinit9
per fe habere non poterat, non habebat. Subfequiturau- optattribui, dicens: Vaxfratribus&caritaseumfidea Deopa-
tem boiium,vt perfeuferet.& proficiat in bona voluntate* tre & Domino lefu Chrifto. Vtergo in Deum Crederfe velle-
quam ex fe habere hob potuit, fedgrarisaccepit. Prasue*; mus, illé nobis bonam voluntatem contulit: Vtin eu ere*
nit ergo dirigendo cor hominis prauum : quia feriptum ! dercttius, ipfe fidem nobis dobaujevt ilium etiàm diligè-
eft : Dirigitautetn corda hominis. Subfequitur autem, cu- ‘ remus,idemnoftriscordibusperrpiritumfandumgra-
ftodiendOc0rredum:quiafimiliter feriptum eft: ïüftuih tiamruaecaritâtisihfudit.NohVtiq^quiàVoîumus,gratia
adiutofium meuma Domino, quifaluosfitcitreäos torde. Gratia aCcepimus, fed beedam volenti bus nobis gratia data eft»
igitur in vttoque opefatür; feilicec & in errante, vt cotre- Qtläm ipfem gratis habere pottlimus, Vcgtatiam àcripeéj
âu s viuat,'& ih Cofreâo, ne dëprauàtusabfeedat. Non remus: fed infidelibus nobis eft donafe fides ex gratia»
omnibus autem iftani g atiam dar|,dc quibus d a tu r, non Q ù o d Vâs elcârionis manifefto ceftarur eloquiö dicehst
ômnibusæqualiterdàri,qùilqüispiequærir,eloq»iorum , Gratiafaluifaftieftis per fidem,& hoc non ex vobis fed Dei donum
I ^ ' * T ^ " t f ' i i
p c v& r ttâ epr*eleftifflttiopis
efi. Sola igitur gratia in nobis boilam voluntatem tacit,
Tola fidem ipfi voluntari tribnif^ Sed cum bona voluntas
habuerit fidem j fiilequa bona fcfie nonpoteft, quia fine
ficfcimpoffibjle eft placere Deo, incipit operari bonum,
fi tamen operanri gratia nunquàm défit auxiliüm. Ideoe-
nim in nobis gratia Dei bonam éfhcit voluncaiem, Vt ha-
beat quâm innobis adiuilet.non folüm volenterti, fed etiam
operantçm; & ideo voluntati tloftraS donum dtèduli-
tatis infundit, vt’eidem voluntari credenti, operantique
non défit. Vt ergo habpàt fideni, nbtifeX fe,fed exDèigratia
fibi inefle hoiieric ipfem fidei largitatem; Pàrû eft autem
nobis fidem Fcire Vnicuiqtie diuinkus dari,nifi'Certif-
fime nouerimuS tabtani vnicuiq; tribui, quântam JDeus
donaredignatur, non quantam humàna voluntas mere*
tur. QuæpriüiqUamaccipiat fidem punitionem pet fei-
pfem poteft mereri,nqn fidem.Omneenirn,quod non eft
e t fide, peccâtilm eft, & fine fide impofiibile eft placere
Deo. Qm autem Deo non placet, line dubio dilplicet 8c
qui Deo dilplicet, non eum mirigat, fed potiusexacerbat.
Nullum igitur accipiettdas fidei meritum poteft habere
Voluntas, quænon hàbet fidem : quia fidem non habere,
hoc eft difplicere Deo» Infidelitatis autem malum non
iüftificationis, fed damnationis eft meritum. Gratuitaeft
igitur diuiliofidei, qn * non fecundum infidèliürti , qüae
nulla eft, fidem, fed fecundum iuftificantis Dei vblünta-
riam vnicuiqüe tribuitur iàrgitatem» Hoc ytique dodor
gentium docens, admonet nos, non plus fepère quam o-
pottetfepere, fed.fepere ad fobrietatem , & vnicüiqué
ficut Deus diuifit menfuram fidei. Beatus quoque Petrus
multiformem gratiam Dei elfe teftatur. Propter quod
Viiumquemque fideliiim pro qualitate acceptas gratis
pr^cipit operari, dicens: Hojpitalesejtote inter vos ,fihe mur-
muratione, vntifquifque qualem accepit gratiam, inter vos earn
admtniftrantes, vt boni dijpenfat ores multiformis gratia Dei. Beams
etiam Paiilus dicit: Multivmmcorpusfumus in Chriftoi
finguli autem alter dlteriusmembra: babentes autem dondttones
fecundum grdtiditt qua data efi nobis diffefentei. Porro ne quis
differentiam donationum quibusiibet humanis Dperi-4
bus,autmeritis niferêturadicribere, oftenditidem Apoftolus
voluntàriam gratis fpiri talis tribui largitatem, qus
nullum inuenit meritum, cui conférât donum, fed ipfe
donat bonorum exordia meritorum. Ait ergo iDiutfiones
grattarum funt, idem autem Spiritus : & diuifiones minifiratio-
num funt, idem autem Dominus : & diuifiones operationutn funt,
idem autem Deus, qui operdtur omnia in omnibus. Etpoftenu-
merationem charifmatum dicit: itacautemdmHid operatur
vnus atque idem Spiritus, diu'tdens (ihgtilis, proutvult : Proinde
nolle debet vnulquifque Chriftianus : neque in viribus
naturs, neque in legalibus precept is, fed in illuminatio-
ne cordis & volunrariadiuinsbonitatismiinerc Confta-
re gratis felutaris, exordium, qua fir, vt quod diuinitus
præcipitur, non folum à nobis agnofei* fed etiam diligi
polfit ac fieri. Neque enim ipfe natura hum ana per feiriet*
ipfem poteft aliquando bonam refiimere voluntatem,
qua placeat Deo, ex quo earn in primo homine perdidit,
cum diabolo deprauata, quam re dam diuinitusaccepe-
rât, Voluntate confenfir. Quam tunc lie perdidit, vream
nullus hominum deincepscxfehaberepoffit, nifieamab
illo gratisacceperit, à quo earn primus noino, cum con-
deretut, accepit:quam fi primus non perderet,omhis homo
dèinceps earn naturaliter poffideret. Prscepta quoque
legis fonare polTunt extrinfecus auribus carnis: in-
trinfccus autem nullus ea cordis auditualiquatenUs felii-
briter percipit, nifi donum gratis fpiritalis ittfusaccepe-
rir. Auget enim littera prohibendo peccàtùm, fr defit
audienti gratis fpiritalis auxilium ; 8c agnita lege homo
prajuaricarot efficitilr, nifi adimplendam legem Vplun-
tâsà Domino prsparetur. Lex enim iram operatur, &
vbi non eft lex, tiec prsuari catio: 8c conclufit feriptura o-
mnia lub peccaro\ vt iUftificatio ex fide Ielu Chrifti dare-
tüt credentibus» Lex itaque fine gratia oftendere poteft
sgri tudinem, non fenare: vulnera monftrat, medicamiua
non miniftrac : vt autem leg's impleatur prsceptum,
gratia miniftrat auxilium. Acliclexreuelat culpam, gra*
tia confertindulgentiam. Legis eft igitur', quod peccata
cogno(cimü>;g e ars,quod vitamus. Dicitettittl Apbfto-
liis: PéiïdiumnotïcógnoulHifipirlegem'. Nâiw concupiftehtiain
nefciebkfti, nifi lex diteret, Hon tontupifiek De gratia q Uoq u e
ait: Quis me hb&abit de eo'tpore mortis buitssf Gratia Dei perte2
funiChnfiuni DOminUmnoUrurn. Natlirie ifaqfie deprauàtoe
vitium eft, ythomö pèccëu legis officiutb; vt hbmihi pec-
catÜm.quodignorât,dethbnftfet : gratisauremdonum
eft, Vt hominis vitiiim fe net, qil od fibi talpa ï n tulit, 8c
legis agnitió cumulait it. Operatur ergb gratia&illumi-
natiohem in hominibus Sefalutemi vt mandata legis,qus
do tiec homo impiere non porêrat, nbü tàhtühi inutili-
ter jfe d ètiam damnabilicer audiebat, adiucotio gratis
prsiienms, non folum fenda &iuftä&bonaelfenoue-
riti vètumetiâm charièâfem âccipiât j quapblfi^&dilige^
re, & impiété qüod difeïr; Non èfgöpüterinisgratiam
Dei omnibus hominibus dari; Non enim omhitim eft fi-
dés: & quidam charitarem Deinónrecipiunt vtfalui fi-
anfi iri qüibus tarnen vt-nön crëdâftÊ'i beqüé diligAnt
Dominüm, humantvölunratis éft VittÜm i qüs ijnandiu
gratia diuibi muneris bob niütätur j aut pricepu hob in»
telligit, aüt intellect .* contcmni, id eft, aut hëlcien« pec-
cat , aut peCcatum luüfn vitio præuaricâridnis accum ulat.
De iiS igitur, quos ignorantiæ circumüâllatobtcuricas,
dicitur: No» fciueruHt, niqueinteüexerunt• in iehebiïsdinou>-
Uni. H i, ficut Apoftolus dicit : ambulant in vdnitate ftnfüs
Jui:tènehiïs obfcuratum haben tes iiiteÙeâum ; ahenati à pita Déi
per ignOriMiam, qua eft ïn iüis, propter caciidtem tordis ipforum.
De icientibus vero dicit, quia cum cognoiiiffirit Deum, non
ficùiDeutnglorificduerUnt, aut grattas egerunt j fed eûanüeruné
j in cogttatiOnibus fuis. Et de contemptofe feriio dicirui;: Ver-
I bis noti etnehdabitur feruus durits : fed etfi inteüexerit, non obedaei.
Quideftautem, verbisnonémendabitiir, nifiloloman-.
j dato legis, fi gràtia défit, bon cônuèrtétur? Deùs ènihi
Conuertensvmihcâtnos, Vtplebseiüslsteturineô. Ipfe’
j nobis oftenditmiletieördiam fuam, & f lutare fuum ipfe.
j dat rtobis» Vc 6rgo non crëdàcin Deum hoino. ex feiplb
j habet infidelitatis vitium: vt aÜtem credat 8c diligat éum,
diUins largitatis eft donum. Si ènim qüæratur, quales
I homines inUenit gratia: talés vtique qualesdefignac A-
! poftolüsyideft, infipierices&incredulos,errames,fer-
üientes defîderiis 8t voluptätibusyariis ,in malitià 8c in-
uidia agentes, ödibiles, odientés inüicem. Ex qüibus vi-
tiis omnibus non poffibihtate naturs 8t agnitioné legis,
fed bènignitatè Salüataris noftri Dei hos prsdicalt elfe
feluâtôs. GùiuSope fitjVÉ abnegantes impietatem ôt 1s -
cularia defideriajfobrié, 8c iufte,& pie viuatnas in hoc is*
culó. Hoc igialragit grârià.Dei pèr Domïnüm hoftrüm
Iefum ChriftUm j vt ex ihupiehribus fepiéntës faciat, infi-.
delibus fidém tribuac, errantes ad vitam non .'olum vo-
cet, fed étiâm à prauis defîderiis reüocet: prauis defîderiis
expulfis defideriûregrii coeléftis inlpiret: ablata volupta-
tum carnalium cupiditare, donilm Ipirifaiudèleëtacionis ;
ac voluntatis infundat: eXtifpèf ihferta bonïtate mali-
fiam: benignicatis dono pellat inuid'am: odibi ibiis quoque
&odientibus inüicem dohum fen d s diledlionis attribuât.
Vç ergb ex maliS borii fimiis, écvt igriëfehds
charicatis fiagremus i gratis fpifitalis^opère^ ih riobis ÿi-
chôàtury èiüfqùe in nobis ôpferàtiofiëperficitür: Früdus
enim Spiritus eftehaf iras, gaudium.pax,- lóngammitas,
bonitas, benignitas & estera, qùæ Apoftolica dodrina
co'mmëndat.' Hôcihrtobiislpirituopérantëfellîbritérfa-
cienda cognofcimus, quia ipfe in nobis Ôpéfàtüf y. vccó-
gniti Fadamus. * Noli ënimSpiritum hüius fnühdi àcc&-
pimus,- fedSpiritüm,: qlnëxDeô'eft,- vtfcfemüsy quæ d
Dëodbbataluntnobis. !EôdémqüoqUè fpiritü agimür,
vtbënç agencés filijDëifîmùs: Quötqüöt ënimSptniçu
Déi âguhtür, hi fill} feint D ei: Coeleftibüs igitur obédi-
entëseloquiis,firnaiffimè féneâmusy öniniüm nobis bonorum
initium diüiha largifarë có’nfefri. Nos äuteni Vt
cöritineämus , ne malà feciaibüs , & vt bönum incipiä*
mus yellë vél fecefë, nëfc'ininümdrioDiS Kabéfë pöftii-
mus, née p)rofedüm. Qùémadmodüm ëmra de coriri-
nenciâ feriptum eft, quia nemo pàieft éjfe idhîiriéns, nifi Detis
deii 8C A pöftolüs eaitl îiitèr frudus Spiritus enümerat. Sic
charitas. qüs nonagirpcrpéram y qüôdàdëontinenriara
Pfal.SU
èp h tf.f.
'Stf. i f
gdiâi.i.
Biblioth. Vet. Pat. Tom. 6 . Perf>