p |
C
* ib'.àtthA
fatneque aemulata es iniqilosipacemintuitapeccatorum;
! ac rerum omnium aftluenriam; Anttpas teftis metis. Annpas
martyr, ho c.eft, teftis,Pergami martyriurn confmnmauit,
cuiusmartyrjum ac teftimonium inhimcufquediemm-
colume efti quiiriulta in aduerlari6s libertate vfus, quantum
aero cordis tui, quieftChriftus: propter quem etiam di
u:s es,uc qui hune habeas piorcdor m: qui&ipfe,diues
çqm diet,prop ter nospauperiadtuseft. S cio opéra tu a. O-
pera videlicet bona, & aftli&ionempropterhæc ipiatibi
illatam,& paupertatemlpiç ob fiiuidiamàblafphenûslu-
dæis diaboli cooperatoribus vobis indu&aeftj qm fölo
nomine Iudæi funt,ré autem verafynagoga diaboli. Sed
licet-ex violentia aedireptione pauperefeas, apud me ta-
meri honorem omnium dilpehfatoremrepoütus, diues
cs.Qua de eaufa nihil ex ijstimeas quçtibi à cooperatorib.
diaboli,qui preffuri funt,inferctur:quorum impetus adeo ■
breuis eft,vt vnus drei dici re&iflime polfit:& quantus de-
niqueèrit etiamli decem æquetur diebusîEfto igitur tole-
rans, &ne ad mortem ufqj deficias, propterea quod acce-
pturus lis vine coronam, Ei blafphemiam. Répété,Scio, vt
ita litfenfusrScio opera tua,fcio & blafphemiam eorüqm
fermone quidem Iudæi lunt,opereÉitem fynagoga funt
iatanç. Non enim qui in manitefto Iudçùs eft, led qui m
occulto,ac circurifionè Cordis. Is vere Iudæus eftjper ab-
lationem materialis pellis, quæ genitale membrum ciicü-
dare cemitur,totà vita Tua fëipfiim immutalfe innuit.& ad
diuina in anima apperatum elle. Namli Iudas quidem co-
fe ffioncm fignificat,Ifiael vero, mens quæDeum videt,hi
omrîino vèri Iudæi || Ifraeïhint, qui Chriftumconfiten-
tur,hoc eft,gracias agiit pro magnis illis beneliciis,quç per
adùcntum illiiis cum carne ad nos,na<Sti fumus.Hoc enfin
eft quôdconfeflio illafigniftcàrë vultJfiael auté,qüimen
ce ihtueri meruit,is eft,qui nulla re, ex ijs quæ ilium oecupare
confoeue'ranr.obïcuratur.Igicurneqj Iudçi funt neq;
lftael,qui obftinati in inereduiitdtc perdurant : imo blsl-
phemiasëuomentes, làtanæ lynagogam fefeeffe demon-
ftrant,ab illo captos ad ipfius voluntate,tanquamab ipfo
expiïgnatös. Non ladetur a mortefccunda.Exo.&choediétum
eftCum duæ fine hominibus mortesipiima nàturalis,quç
feparatioeftanimæa corp ore, fecundumiuftamiilam &
ineuitabilem pmnipotentis Dei fententiam,nempe, Terra
es,& in terrain! reuerteris-.hanc nimirum mortem,al^fq;
ullaexcoptione, hommes vniuerfi, tam ïüfti quam pecca-
toresjfubimus. Secundarurfus mors Ipnge edam perni-
ciofior,propter peedrtum efbquam iliecebræintempéra-
cis camalis ac voluptuofie vicie fuppèditare hominibus
, confueuerunt.Ideb & Dominus eos, qui hanc fedfcantur,
mortiios appellat, cum inquit: Permittc vt mortui fepeli-
ant mortiios fuos. Hanc mortènï (viçamdico aftëcbbus
ac pallionibus obnoxiam)qui vicerit,ex gehennaadmor-
temperpetuam non lædetur.
ad ipfum fpedabat, ad mortem vfque proceilit. Cuius
fane fortitudinis^deotpie confiaritia: nunc memrnit
I Euangclifta, vt ea in medium add\tdfca, & vfirtus ipfius >&
fimdtorumtolerantia, & etiarp^crudelitas errantiurri j vt
qui communi cum latana vtapeur contuberhip, fierent
m an i^ k , S $ babeo 4 uerfutn tepatted. Eorum quoque qui
fandtiifimieriht rdprehenfio non pmitdtur 1 1 quodm
I ■ ' rT , 1 i .-k-J-_____ (rrinnuTi eft.
C a p v t V;
faPas.Btin
dieb. mcis
I D ;1alias,qu<Jc
iimilitcK.
E TangcloPergamenfisccclejujifibe: Hoc dïcit qui babetgla-
/dium vtrmquc acutum : Noutcpcratua, &vbi habites, vbï
fedeseßfatanf&tcncs nonicn medtti, & nonnsgaßifidcmfotain
\indiil>ui,quibusAntipa»teflümcusßdcUi,qmocc'fuseßapuivos,
vbifatanat habitat. Scdlrabcaaducrßptepauca: quadhabk ibi
tmmtcsdoarinamBalaam,quidai<bdt ■ pîalacmittmoffmdi-
citlum coramfliitLfrad, vtedïrattexiisqua tiolismmqlatac-
ràtib&fcortarentur.ltababcs&tutlaentesdiiàrmamlücolaitarum,
t qmdodi. Eißpißcigitur.alioqui veniam tibi c'uo,&pu-
anabo mm ilUiglad'w orit mit. Qm habetqurcm:audiat qtidfpi-
ntssdicatecckfiit.' vimaitidabacdtrecx matmaabßtmdito, &
dabo ilh calculum candidum, & in calculommcn muumfcriptum,
quodnemofiit,nifiquiqccip'u.
Hoc dteit qui habetgladium vtrinque dcittiim. Ex vtraq; par-
tegladiumacucumdicit, fiucquod, inxtaEuangeiicurn
fèrmonem.fuperfiuiÊcemomnemrciècet vitre præfeins,
Scquicquid nobistenebras obfcuiitateisque caipiâoïi-
, crine ac natiuitate, ne diuina prolpiciamus, ofFunait : fiue
1 rigidam contra impios lèntentiam. Præter Hoc autem,
nempe quod vtrinque gladius hic incidit, & acutus eft,
adhucetiam celerem ipfiim,velocemque prædicat,ad eorum
vltionem qui diuinis præceptis obtemperare noliie-
riiit. Vbifedes eft fatana. Sedem fatanæ,Pergamum dicit,vt-
pofe quæidolorum cultu Afiam fiuperaret vniuetlàm. Cü
1 igiturtalem etiam incolas loctim, inquit, incorruptam
I fei^afti fidem meam^iullain re ex malorum vicinitate læmultis
offëndamus omnes,iiuta illud quod feriptum êft,
'Quis punis Ifordë ? Tamem, inquit,|ales erga cultum
me um fitis,rurfiis tarnen nonnihilhabeo, licet parum fit,
in quo vôsaccufcm. Duo etenimhæc Pergamorum ciui-
tas,v tvidere eft, incommodanadafuerat, turn Græcos,
pliulmos, tumex ijs qui fideles di^ba^tur, obfcoenos
Nicoiaitas,praua zizania, bonoquè tritico pronufeue in-
smrlatos. \jf.cru'm quihain ifti fuerint,&quibus fimiles fefe
exhibucrint, ex-veteris ceftàmenti hiftoria expoluit. Do-
ctrinam Balaam, qui doemt Balac. Alius textus habet, Qui
docuic in Balac. Balaam ait docuille Balac,hoceft,magi-
ftrum fadum'fuiflè ipfius Balac. Eft autem hiftoria in
libro diüiniiüius Moli,qui numeri nuncupatur-Iofephus
autem Iudæus confilio feribit Balaain vatis | regem Balac
populo muiierculas ad {eortandum adduxi^ (quando
etiam Phinees célébré illud opiis aduerfusZambri pere-
glt) ac præter hanc-lafciuiam, ipfiim quoque Iftaelidcum
populum ad impuram comeftionem attradum fuifie, vt
carnibus videlicet idolo Beelphegôrimmolàtis, vteretur
incibum. Et hæc caufafuiteonim perditionis. Hisvero
fimiles ait & Nicoiaitas,tum in feortatione, turn iriimpu-
raco.meftionè. Cæterumfiquisroget, quænam illahic-
rint, (quemadmbdum intranfciirfiiiamaiximüs) ex Epi-
phanio CyprioDei pontifice difeere poteft,quiad multo-
, rum vtilitàtemnon indignum duxit, ccenofiim foetorem
Nicolfiicarum, & quantum ad libidinofam lafciuiàm, &
j quantum ad maxime èxecrandam impuram eomeftio-
1 nem, quoad potuit,clare liberrimcquepatefacere. Etpu-
j gnabocum illis. O altitudincmdiuiriarumaçbpnitatisDei,
l quandoquidem in minis etiam benignitas non deeft. Pu-
[gnabo enim, ait, non tecum, fedaduerfiis Nicplaitas‘,qui
immcdicabiliter inutiliterque ægrotant. Commendat e-
nim Pergainenfes vtpote fidèles, hac vna tantum illis ac-
> cufàtione obieda, quod cum Nicplaitis conuerfarentur
Sed & id quod cito contra eos fe polliceturventurum.
quomodo nomprouidentiseft, & nonpermittentis diu-
tius fortem fuam adeoque fubftantiamvitiari, fedvelo-
cem conftituentis fadorum mercedem ? Ingladio oris met.
Gladîitàqns mci. Gladiiis pris quilham fit, ôscur vtrinq;
acutus didus fit,paulo ante expofuimus. Vincenti dabo e-
derecx mama. Quoniam,'prout potuimus,ex diuinoE-
piphanio defumentes, expofuimus, quod omniabieda
modeftiaattentabaturà Nicolaitis dignaipforum impie-
tatc cum imputa ilia lui commixtione ,.omni prorfus éxë-
cratione deteftanda comeftio huius rei caufà vinqétippl-
licetur fe manna daturum adedendum, locpimpuriilli
us & exoeràindi cibi.. Manna vero tropice.panis eftvitæ
qui propter nos dëcoelo dèfcendit : tamètfi bona vniuer-
fa futura defignentur,perinde ac coelitus & îpfa deuolan-
tia,vbi etiam fupernaifia eÆ Hierufalem. Et dabo iUi calculum
caudidum. Vinceriti diabolum le etiam calculum çan-
didum donacurum,ho,c eft,gloria illuftratum fulgentem-
quej pollicetur. Pofiiit autem hoc loco calcüluni candi-
dum,quod isapudeosquiintheatrisacftadiis ludabàn-
tur,famïliaris enèt ac notus,& vincentibûs traderetur. Et
in calculo nomen nouum. IjJomen vero nbuum hoc eft,
quodpræfenti vitaignoratur. Böna enim ilia, quæ dili-
gendbus ipfiim præparauit Deus, oculus non vidit, & àu-
ris non audiuit, & in cor hôminis non afeenderunt. Hoc
autemriomen fandi hæjreditate aflèquentur. Quienim
fieri poilêt,vt corruptibili notione incorruptibilia appre-
henaerentur?
_ _ _ _ _ - j s ■ 1
B
i. Cer' *•
! t alias, 6c
)non vult
itelipifccre
à feonatiobusfemis
meis,inquit,præbetofFeridicùlû,non icortarior
nistantum, verumetiam feeleftis impuræqj éomêftionis : |
Scôirtationemvellènfibilemdicensjvel deelinationém à
Deo, iuxta illud quod etiam didum eft : Scortati fiiht in
ftudiis luis.& : Forriicati funt in lignô. Per efumvero eo-
rum quæ id olis fuerànt immolata, alias quoqj hærefès di-
uifipnelqi,nedereconfiieuit,quæôdp{æpiis,quemadmo-
dum accidere folet,inhærenc. Nicolaitænamquecarnes
idolis immolatas neqüaquam edqndas propane bant rat-,
tàmen quædam alia,quæ vel cogitare quidem extréme eft
& foeditatis & impietatis.Qù^autem ilia fuerint,fepe didum
fuit à nobis,librum, qui n«vapi'wv di'citur demôftrâ*
ré i qui non folum exe cran duin hoc elîè ob Nicolaitaruiti
hærefim profitetur,verum etiàm prophetâm quandam e t
le confingit,quæimmundo Ipiritu àrrepta,munus diuinu
ad vanitatem conuçrtac,vt ne velMofi quideni parère de-
prehendatur aperte èlamanti, Nonamimes nomen Dei
tui in vanum:& à beatitudine iliaprPgenitoris Dei aliénai
alpe eti^mDeiaberrans,, ad vanitàtes aiitem & infirmas
fallas animo affixa. Etfeducereferuos nièosi Eos qui monirn
fimplicitate gradiuntur, trahendo pér ërrpremadfcorta-
tionem,&eorum comeftionem quæ vetitafiint.Etdedï illi
tempus.)Ego,inquit,qui nolo mortem peccatoris,fèd con-
uerfionemquæro, dedi ei tempus pcenitendi j vltionem
interim differendo : ilia vero dilationëhacméàadéoque
tolerantia,adimpoenitentiameftabufa,infiiiipfiusperdi-
tione occupata, non autem làlutiferæ conuerfioni indi-
uulfe animum applicans. Et non vultrefipifcere. Seu,Necre-
fipuit. Poftquam,inquit,refipifeere nôlüit(hpc enfin tan-
quamDçus no ignoro, eapropter etiam didus fiim,Scrii-
tans corda &renes Deus.) Poftquam igiturdato fibijpa-
cio ad poenitentiam noneft via, en mittO eâm in ledumj
pro,in ægritudinem. Soletenim fcriptiiràproægritudine
ledum furhere : vt cijm dicebat, Totum ledtim eius ver-
lafti in ægritudine eiu'sdedum dicens morbum, éumquë
verfiim fuiflè in melius,hoc eft,in lànitatem. Hanc iginir
hocmodo afficiam. Eos vero qui cumeaadulterio com-
mixti fiierint, hoceft, qui cooperantur illi execfârida ac
fordida dogmata,adeoque conlpirant, per conlèquentia
decenriaque affligâm. A t filips (filios,luccelïbres huiul-
modi abpminationis vocitans) morti,inquit,tradam. Et
illos quidem ita tradabo. Y obis autem, quibus nihil c6-
mune eft cum adultéra, quique fimplicioreseftis,acper
morum lÿnceritatem in inriocentia cordis ambulare fii
medio domus vcftræ didi eftis,quandoquidem vires non
funt, quibus aduerlus eos, qui adeo malis moribus aclo-
quacitate cum verborum verfiitia præditi fiint, refiftere^
valëatis^c vehitiprofünditates illius maligni,infidiàlque
ipfius (vt dicitis)non nouiftis,nullum pondus itiiporiam,
inquiçAjPondus autem dicit, verborüm pugnam) fufficit
raihi,aï§ÿxperimentumhoc, quod pér opem, ex eorum
cuftodia, quæ vobis ab initio tradita fuerant, præ vobis
exade tuluftis. Niftrejîpuerint. Etiam in minis benignitas
periiidetur. Non dignas poe^as expofeit, imo
terriculamento immim^rcm impétumué fiilpendit, vt
vrgendo eliciatpaSnitentiam. Etfaentomnés ecclejia. Qüia
o cculte hæretici abofninanda patrant, ea videlicet quæ
vulgoabfconditafimt (latetemm.fîdeIes,qüodfiib Chri-
ftianô’rum vôcabulpillioceultentuf) ego qui pènctraiii,
ndtumfaciamecclëfiis vniùerfis,qilodilieiplè fim,qüi &
rênes fcrutpj& corda: quode HiererrtiasqtiôqüèaitrOd-
Cultabitürinablcon^lito , &iplë non videbitur : ahndn
coelum & terram ego impleo î dicit Dominus. Igitur cum
hæc ita le habêant, vicariam & æqu^m mercedem cuiqué
rependam malitiç fiiç.
Vobis autem dico,& Cater is quiThjatiri eftis, quicunque tioh
babent doctrinam banc,& qui noncognoueruntprofunditates fa-
C a p v t VI. ( ,
ET angelo Thyatirenfisecclefia feribe : Hac dicit filins Dei, qui
habet oculos tanquam flammam ignis, & pedes eiusfimtles
chalcölibano. Noui opera tua,& charitatm, &minifieriHm,& ,
fidem,& patientiatn tuam, & opera tua, & nouifimaplura prto-
ribus.
Hac dicit filins Dei. -Manifeftiusfui ipfius,is qui cum Eu-
angelifta loquebatur, indicium pramec, filiiim feipfum
Dei denun cians ,habentem o cülôs'quidem igui perfimi-
les, quafi parados adilluminandos quidem iultos',^çcca-
tores autem exurëndos : pedes autëfn chaltolibano alfi-
milatos. Chalcolibanum autem dicit,vel quod à medicis
thus malculum vocatur, quodque dum adoletur fiiaueo-
lentes vapores eiriittit: quandoquidem &qui Chrifto ad-
hælèrunt,per tentationes,vëlutiinigne verlàntes, no cef-
lântfuiexperimentocircunftantes fiiatii afficere fragran-
tia. Hinc & Paulus hunefere eX ktere lèquens,ait : Bonus
odor fiimus Chrifti,& his qui làlui fiunt, bonus odor làn-
d i fiunc, dum ex lege Molrper vitam illam, qiye ecu ele-
mentaquæckmadveriDei cultum inftitucaërlt, profe-
dosadperfedioremChriftianæ fidei vitam perlèueranti
tolerantiafuaveluti bonaquadam fragrantiaailiciunt &
inungunt : quemadmoduçn videlicet & hïs, qui per mor-
tuam inlànæidololatriæ vitam peribant, dujn vita ilia,
quæ tota affedib us palfionibulquc obnoxia erat, permu-
tatur. Quos gtiam inculpata, quamChriftusinftituit, vi-
uendi norma, fuaui quadam fragrantia alpergerq nouit,vc
& hi vna cupl Paulo glorientur,dicentes Vfiio ego,non
iamamplius ego,viuic autem in me Chriftus. Sicigiturlè
malculi thuris meditatio habet. Poftiimus etiam (vt iam
confideratumfiiit) per chaleolibanum, Domini,hoc eft,
ætemi Dei verbi intelligere incarnationem, quæ nouilfi-
mis temporibusjveluti quibuldam pedibus homine ocu-
lisomniumconlpicabili vtebatur. Quaram fanenatura-
rum,diuinitatis inquam &humanitatisinconfulam vnio-
neminconiprehenlîbilitatemque, mens humana colere,
réuereri,vénerari, qualî fer utationém quandam excellçn-
tiffimæmortalisapprehenfiôms,nouit. Noui opera tua. Ea
nimirum tantummodo opera fumito,quæ apud D eum re-
pofita funt.Porro in hoc loco,No/e,familiärem amiciriam
præ le fert : tanquam dicerc t,familiaris mihi amicus perlë-
ueras. Hanc quoqj ad modum vbi ait Moli,Noui ce præter
cæteros. & illud,Nouit Dominus qui lunt lui : nilul a-
liud demonftrare vult,quam familiaritatem & àmicitiam:
ac fi dixerit, domefticuS, familiàris, àmicufque illis lum,
quifiiaapüd meftudiadepofiierunt. Et cbarïtatem. Chari-
, tatem verb dicit,certam perfuafionem ergadiuina,& erga
fidem.Er wi»i/?m«»i.Synceraetenim chantas mutuo con-
tinetür officio. Mfiiifterium autem fiimtniniftratiqnem
nuncupatinegenos. Etpatientiam. Parientiam,h.qc eft,to-
lerantiam erga tèntariones. Et opera tua nouif imaplura prio-
ribtis. Dum nouiflima opera plura dixit prioribus, profe-
dum illorum ad melius lemper oftendit, cum indefeflb
labore per diuinorum mandatorum patrationem labora-
rent.
Sed habeodduerfum tepauca, quod permittis mulierem tuam
Hiezatbel, qua fe dicitprophetâm, docere& feduceh feruos meos vt
feortentur, &edantex his qua idolis fuerint immolata. Et dedi illi
tempus vt refipifceretàfeortatione fua,"\ nècrefipuït. Ecçe ego mi:-
to earn in leäum, & quiadulterio mifeentur cumea, inajfitäio-
nmmagndm, nifirejipuerintaboperibus ffuis : &filios eius interficiam
morte. Et feiern omnesecclefu, quod egofirn qui ferutor
j renes & corda: & dabo vnicuique veftrum fectindum opera f ftta.
I Quod permittis mulierem tuam HiezabeLSi propter paäen-
I tiam,inquit, fiippeditationémq; in egenos veftram com-
! mendapietatem aetolerantiam, non injuria itaqj vos ac- ... . . . „ . ... .
cufo, quodNicolaitarum hærefim vigere intervosfinatis. ! tana, quemadmodum die tint.Non mittam fupervos aliudpon-
Hanc vero tropice fignificat per Hiezabelis no men, quæ ‘ dus, tarnen id quod habetis,tenete donee veniam. Et qui vicerit,&
vxor fuit Achaab, huic compärans & Nicolaitas, proprer eußodierit vfquefinem Opera mea, dabo illi poteftdtem fuper Gen-
libidinem & impietatem. Acculât igitur indignaturq-, scur tes,®et eas in virgajvrrea,&tartqUam vdfafiguli confringen-
eam non perlèquantur,hoqeft,expellant,dedecore iplam tut. Sicut &ego accept a patre meo,&dabo iüifteüam mdtutinam.
afficientes, quæ adeo impudenter euomitblalphernias, Qm habetaureni, aitdiat quid fpiritus dicat çcclefiis.
fed fimul habitare permittant cum his,qui Chriftiano no- Qmcunquenon habêtis doctrinam hanc. Poftquatn dentrtimine
infigniti fimt : quandoquidem latenter finipliciori- ciauerät.vnumquenque lab o r i s lui di^natn foftiri mer^edem
I Wy.ii
c*p .m