. --------------- A n ti Cifiret Capftdocu Epifiiflt ,.rs
\ . nnnn^Mfacm nomfflmO tópore I ?»«ƒ»< uruOmhjt f- iS lu .i,7 5 )K K iip |5n t loo
.Ltadónc.fquoenimcederent? redfagamm.gtat.ons-
mutari6nç,(qüo enim cedererit? )
que a corruptione ad iricorruptibilitatem, &poftremum
Domini aduentutnifùb quo mortale hoc Corpus rioftnuri
in duet immortalitaÈèm,& renouabitur fàçies tcrxz.Etvidi
mçrtuos.Mpttnosy velomneshomiheé jVtpotecorporis
mortificàtionem paîTos,didt>,yel mortuos peccatis.Porro
magnos atque pufîllôs,veléos dicit qui taies çtate fiht,aut
eos qui plus vel niinus morrificarioriis opéra perpe-
trarunc, & iuxta proportionem operiim paenas luent.
M^nos quidëm iuftos ait,paruos àuté âbiedôs peccato-
res ob vilicatem operùm animç.Et dédit mare mortuos.K.ecç-
fethæCjVt qualisfinalis vniuèrfelilqué fiitura relurredio
fit enodet.Çum enim nônulli,ëâm futuram mihime crë-
dentes,dicànt,fierinullo modo earn ppflç inlis cCit^ôri-
bus,quæ à iêculo corrupta fuerint,& eo deduda vt omni-
nononiint:hocnunccorrigen^hicfermo,ait: Quemad-
modum corpora in principio cü non eftènt, eflè coeperüt,
noncafd quodam aut ex fefe,fedex quatuor elementis, a-
qua videlicet,igne,aere ac terra:itâetianirarionabiUter in
hæc eadérurlüm refoiuta,exiiîdem iterum copingentut
Verum quiahoc eriam rurfum earum parriuin^quæ ab initio
> „uciuücam exercitu graui.Porro Ezechiel quidé aduer-
ius Hier ufelé ,hæc aüc quam præ maniai habemus reuçla-
tio,ad vniuerfi orbis defolatiané.Has Vero gctes nonhulli
dixeruntSeychaSefle & Aquilonares,quæà fuis quoqj fe-
dib.fteqUenterpulfæ,eos,in qüPSirruerunt, exrinxerunt.
Hatü porro ihcurfu iæpenuméro dimtâfuiflè aiüteâquû-
qucvrbe quâ in Palæftina Scy thopolim dicüt;&: Gotthq-
rum turmâ quandâin Afiæ regiottibus, & belliCofem éü-
bâ (leappellentaflcrunt,videlicet &Thaiphalos, &G o t-
thQcna;cos,quoscommunivocabulo Hunnos nuncupa-
mu^quouis aüc vicino regno & fortiores & bèllicofîores:
diuilia vero manu cohiberi ne tori mundo impferènt, vfq;,
ad folutioné diaboli,quéadmodühoc loeô prçnunciatur»
Ac quidam Gog ex Hcbraica lingua,Congregante,vel cô-
grégarioné incerprecanranMagog VerO,elatü:vt per vtrun
que, ta congregate,qüàm efferri, magnum & ingéiis mal ü
manifeftetur huius géntis aduentiiS iis jadùerfùs qups irru
puer.it,vt diximüs,apportaré; Andrëæ ënâtfâüo in id quod
diétû eft,Mille anrii.Prædi&ü millê annorü tépus nônulli
quid’ très ac dimidiü annos,qui à Chrifti baprifmate ad e-
iufdé vfque ixl Coelps afeenfum,nefcio qua ratione accepë-
runt,poft qtios folutüelTe diabolü opinari funt. Alii aucé
poft kxmillium anriorum explerioncmrimâmortuorum
refurreâdôné donari folis afferuerunt-fendis, vt in hac ter
ra,ih quatôlêtantiam oftenderunt,deliciis & gloriamille
ftuantur anriis : & poft hoc vniuerfalé fore refurredioné,
non iuftoriim tantü,vcrueriam peccatorü. Quoniâigitur
rieutrum horü admifit ecclefia,iuperuacaneurii eft eriam
diéere.Nps itaqj audientes Dominü Sadducaris dicentc,
quod qualcs func angeli Dei in cælo,taies eriâ iufti erüt:&
Apoftolum afferente,Regnum Dei non eft efça& potus,
Euangelicæ prædicationis tempus rrille annorü fpacium
accepimus.Quéadmodü n. antea fcriptum eft,non eft ne-
cèflàriü eo numéro intelligere mille anno$«Necn.quodin
Canrids didu eft, AfFeret in frudu eius mille argenceosi&
rurfus,MilleSalomoni,& ducentiiis qui feruant frudüe-
,ïius:hunc numerumfignificauitjfedmulritudiné, acperfe-
dionem-in frudificatione,yt hic qüoq; in perfedione fi-
dei frùdificario fignificaturrpoft qitâfiliusperdirionis,ho
mo iniquitatis veniec,vt iüdicentur omnes qui non credi-
derunt veritari,fediuxta Apoftolü,approbâuerât iuftiria:
ac fecuridü Domini eloquiü dicentis,Ego veni in nomine
patrismei,&nonfiifcëpiftisme: alius in nomine fuove-
nietj&illüfüfcipieris.;: Tune igitur,vtdidü eft, folutusfe
tanas è carcere nio.dedpier omnes gentes,& Gog & Magog
ciebit ad prælium,ad àdohnoncxsibis.Vtcongreget èos |
inpralium. Quéadmodüm è cauernis aliquibus fÿlueftres
feræ,ita è fuis,inquit,locis à diabolo eiufq-, dæmonib.bcl-
lantiumdüces dilatabuntuf interra:&caftra fendorum,
& vrbe diledâ,hoceft,ecclefiâ roto terrarü orbe diffufem
obfidcbunt,^fe:apient,'&expugnabunt. Attamennonin
longumrfiue enim ignis vifibilis,queniadmodum duo illi
duces tnilirum quinquagintâ fub Helia, fuie gloriouis
Chrifti aduentüs,& fpiritus oris eius, qui in modum ignis
{ubùertencisfacileque iriuadentis fyluas,&iplos irripios,
& eorumduccm diabolum deuorabit.
C A P V T L X IV .
ET vidi thronum magnum candidum,&fedentem fuper eum:
a cuius confpeftufugit terra & coelum,&locus non eji inuen-
tus eis. Et vidi mortuospufillos & magnos ftantes in confpeftu thro-
nï.&libriapertifunt.Et alius liber apertuseftiqui eftvit<t:& iudt-
cati funt mortui ex bis qm feripu étant inlibris, fecundum opera
ipforum. Et dédit mare memos qui in ipfo étant, & mors & in-
fernus dederunt mortuos qui in ipfts étant, & iudicati funt v-
nufjuifque iüxta operafua.Etmors & inferntiseomeâi funt in
fiagnum ignis. UttCefi morsfecundafagnum ignis. Et f i quisnon
fuerit inuentus in libro vitafcriptusjonieftuseft infiagnum iÿiis.
Et vidi thronum candidufn.Candidas quidemeft thronus,
fuerunt ad hominum fubfiftentiam,CQncurfiis eft, id-
dreo ait,marcJhoc eft, aquarum fiibftâtiam humorem ef-
fudiflè qui ad feperuenerat, mortem vero terrenam fub-
ftantiam,quoniâ de ipfe eria didum eft:In puluere mortis
deduxiftime.Ecquismentisepmpos pulueré terramefle
' nefdat?Infernum autem aérem vocat, propterea quod fi-
guram nullam habeatob fubftànriæ raritatem.É°cl? quo-
qüemodoignem.A«bjv veto,hoceftjinfernum didt, quia
quofcunq; ablbrbuerit,e«ç arfietv »Qciyt wv,hoc eft, in æter-
num interitum coniidat.Ef mors & i»fernus.M.ouem vocat
&infernumeos qui digna fiipplic,io perpetrarunt, ceuie-t
cundæ monis turbam explentes. ,
C A P . Y T L X V ,
ET vidi coelum nouum,& terrant nouam.Primum namque ca-
lum^&prima terra abierunt, & mare non eft dmpUus.Et ego
Joannes vidi ciuttatem fanctam Hterufalem nouam,defcendentem
de cælo,à Deo par at amfitcutfponfam omatam viro fuo. Et audiui
vocem magnam de throno,dicentem:Ecce1abernaculum Dei cum'
bomi»ibus,& habitabitcu eis:& ipfipopuluseius erut,&ipfe.Deus
cum eis er it eorum Deus. EtabfiergetDeusomnem lachrymaabo-
culiseorum:& mors noneritampitusyneque luäus,neque clamor. ,
neque labor erit vltra,quoniamprima abierunt.
Primit namque calu,&prima terra abierunt.Hoc ait,non vt
extindionemfignificet creaturæ,ièd in melius renouario-
nem.Quod & diuus file Dauid prædnuit dicens , omnes
tanquara veftimëntum ve tuftate terendos, & vcluti.ami-
duminuöluedosimmutandosqj. Vetuftatequippe attritareSjdupiinnouanir,
nequaquainteritumfubftanriæ,fed
vetuftarisrugarumq; accipit auulfionem. Notandumvero
eft,quod de cælo quidèrh aç terra dixerit, Abierüt :hoc
eft,nequaquapenitus exrinda funt,fed digreflà(mhilpor-
ro ex iis,quæ de vno in aliud demigrânt, ftarim iam omni-,
noperiit: fedmigrationede vno ad aliud, nouam induit
formam)eaqüidem abiecerunt quæibrtitafuerant ,&• ea
amplexa fiint ad quæ tranfierüt.Ef mare non eft amplius) An-
dreæ:Quid enim mari opus fuerit,quandoquidèm eo homines
adnauigandumnonègeant,neçperipfuôivediga-
liaeorumfiippeditentur,quç exlongefitisregionibusadr
ducuntur,vbi prodïicuntur ? Alio modo; Si mundus hic
fenfibilis nihil eft aliud,quam coeli,terra,& eorum quæ in
medio fiint,congregario ac concretip:coelo penitüs terra-
que innouata-quemadmoduiam actigimus, pmnino etia
ea,quæ hanc con gregatione m complcnt,renouât ionis no
eruntexpérria.Curigimrfolummare,quodéxhis pacuris
quæintermediæfiint,eft, non modo renouarione defti-
tutumeft,verumetiâfttbfîftentjaipfeî Si~quis vero dicat,
quia etiam pura eft a nigredine peccatoram,quaepatratur j quod, dum no fiint qui nauigenr, opus iam non fit ipfiim
i.itenebris, omnis fanCtorum operatio, inquibuisfedet j nominare,quod in prxfenti non iniuria fit:fedideo dedu-
Peus.Maghuspdrrbiquia&is,qiuineofedet; de qtio & j cifineteyt iamprbrfus non fit ^ quidnam aliud dixeris,
Dauid illudcancbat,Magnus Dominus nofter.^ cuius co-1 praererquam ex dimidia parte fieri innoparionem ? Quid
> t ; “ i i r_S ' .............. ; . igituc
in ApocdyfJ.w Cap.L X IV L X V . bX Vl. LXVJt. t
igitiir ad hoe dicendum eft ? An prorfiis illud,quod, quta
progenitor file Dei præfentem mundum mari fimilem di-
xeiatj'neceflario, vt ne quisad coeli .terræque renouatij-
nëm,turbamquoqUeeqmmquæintraipfeIunt fiimmitr
teret,per abfblutum maris mteritum i iuxta tropologiam
D auidis ea & fignificauit,& acçepit r perinde ac fruftra id
quoque,fi in renouarione alfùmeretu^ foret? Vïdiciuita-
tem fanctam Hterufalem. Vetps quidem, inquit, ilia Hieru-
felem fenCriflimum æftimabatur tabernaculum, in qua
&templum,& omnia diuinæ religionis myfteriaerant re-
condita.Hæc auté non ab ratione mine dicitur noua,qua-
tenusilla per Domini aduétum vetuftate abolica funt.Êft
ïtaqj mine etiam necelferiü,fub vniueifirenouationeHie-
rufelem manifeftari,eriam de cælo defeendentem, vnde
& innouator ipfe Dominus Iefiis Chriftus defcendit.Hic-
rufelemigiturnoùa quidem ob id dicitur : Ciuitas vero,
quod omniüm tumangelprum,tum hominum, futura fit
domidliü.-4 Deo parat am. Quidenim.fîbi quifquâftrenue
præftare potefit felutare,fi expers fuerit auxilii Dei ? Figu-
rate auté, eriam vttantam decet maieftâtem, veluti fpon-
femornauit,modo ex fenfibiliter diCtis ,ad intelligibilem
fanctortim præftantilîimam beaticudinem acconluetudi-
nem transferàmus mente rioftram. Et ipfe Deus cum cis erit.
Ifthucmanifeftiusinnuens Apoftolus, dicebat: Deinde j
nos qui viuimus, quirelinquimur, rapiemurinnubibus ’
obuii Domino in aera,& fiefemper cum Domino eriinus. i
EtabftergetDeusomnemlachrymam. In hocigitur tabernacu-
lonon manufaCto,non eritplangcntis clamor, neqiie la-
chrynia, quæmortali huic vitæ familiariafunt : neque la-;
bor(fen<ftorum dico aftli.Ctioncm, quâin calamitolà hac
vitatulcrunt:) in ilia vero futura v ira, vtpotc incorrupci-
bili,triftitiafugiet,dolor,& gemitus ociofe hæc omniafu-
tura' funt,& fiuperuacanea.^K0«i4Wprima abierunt, Prima
ilia,quæ à præuaricatione Aaæ corruptionem cemitabâ-
tur.’fiue molefta & dolorofe, quæpiisac Deiamicispro- ;
pter virtutemnunquam defimt;fiue ea quæ propter fuper
biam infipienriamque impios ac Dei ofores à tergofe-
quuncur,omnia abierunt. .
G A P V T L X V I.
ET dixftqtafedebat in throno:EcCe nouafacio omnia,Et ait mi ;
bi:Scribe,qniah)ècverbafideliafunt&vera.Et dixit mihi: i
Eaftumeft:Ego fum Alpha & £i,principium & finis. Egofitienti
dabo de fonte aqua viuetgratts. Qut vicerit, banditario ture hac o-
mniapoftidebit,&ero illi Deus,&ipfe erit mihi filius. Timidisve-
ro, & incredulis, & peccatoribus, &execratis, & homicidis,&feor-
tatoribus,&veneficis,ér idololatris, & omnibus mendaciis pars
fua erit inftagtfo ardenti igné etfulpbure,quod eft morsfecunda.
Et dixit qui fedebat in fferono.Thronus Dei hi funt,qui vir-
turibus fefe vçhiculum præftiterunt ipfîü$:de quibüs is ct-
-iam,qui in ipfis Ledetidixinlnhabitabo in eis,&inambula-
bo. Ouia hac verbafdélia funt &vera. Ne exiftimes,inquit, ô
Joannes,qUod quæribi dicta fiint de immutatione magna
rum immutandàrum reruth ,per hyperbolem imaginatio-
nis fallaci aliquo euentuifiibiacere;tantan. vèritate fub-
nixafunCjVtegotibipræcipiamfcripturæ eatradenda, ne
obliiiionimandentur : quodeuenturafint. VeraeriimaC
fidelia funt verba hæc vtpote ab eo prolàta, qui reüéra eft
veritas.EM fum Alpha & a,principium&fim.Enncipiiim fej
ne ac finis Chriftus eft, qui & Alpha & ft fibi vëndicat.
Principium,canquam propterdiuinitatem primus ; Finis
autem,vtqui àprimaillacorporü crearione ad extrèmos
vfque homines fuam excendac prouidèuriam. Egofitienti
dabo de fonte aqua.Pitantern promiftio,datum iri fitiénri dé
fonte aquæ viuæ.'firichri,dico, iuftitiam, quemadmodum
eriam Chriftus inquitrfieari qui efiiriunt&firiurttiuftiril,
quôniamipfifàturabuntur. De fonte auté aquæ vitæfiris
refocillatio repromitriturrqUi fane fós nullus éftâliüs quâ
Chriftus.GMrif. Gratis aüt huiufinodiaqua filppedifandâ
promittitur,eriâfi alibi dicat,via,qit^ ducitad vitâ,laborè
niagno ac violenriainueniri.Quid fîbi vultigitur qüôd in
hoc loco dicitur,Gratis?Nü quodæternistemporaria co-
, . __ i j *
terri nequèant?de quibusde Pauius ait;Non chim funt côs
dignæ aftliétiones præfentis temporised futuram gloria,
quæ reuelabftur erga nos.Tmidis vero & increduhs.Timidos
illos dicte, quxfiiapte imbecillitace ad volupcaccs præfen*-»
ris feculi déclinant veluci-qui nihil virile tëne-eliganrs
quorum || mulieruni modumdiflblutionem vicuperans,
ita,ftomachanseosnominat.Efo»/«it«y mendaciis. Omnibus
^utem mendaciis dixic,& non mendacibus; tanquam
hoc verbum efficaciam quoque eompledatur in operan-
do.Quibus obfeetOjis qui mendax elt,ftudet paeterquam
mendaciis 6cfueis, frauduicntifqueirritarionibus, quæ
naturalempulchritudinem viriare poliint?.
C A P V T L X V I I .
ET venitadmevnusde feptem angel is habentibus feptephia-
lasplenasfeptemplagis nbuifiimis,&loquutus eft meçum, di-
censiVeni,& oftendanitibifponfam vxorem agnt.Et fuftulit me
infpiritu in montem magnum &excelfum, & oftendtt mihi ciüi-
tatem magnam,fanctam tlierufalem,defeendentem de cælo aDeo,
habentemglanant Dei.Et luminare eius fimïle lap 's prectofijiimo,
tanquam lapidilafpidi cryftallizAnti : & habebat mur um ma-
gnum,&altum:&habebatportas duodecim, & in portis augelos
duodecim,& nomma fcripta,qua funt nomina duodecim tribuum
filïorumlfrael,Ab Oriente porta très,&ab Aquil one porta tres,&
ab Auftroporta tres,dir ah Occafuporta tres,ér murus ciuitatis habebatfundamentaduddecim,&
in ipfis duodecim nomina duode-
decim Apoftolorum agnt.
Etvenit admevnus de feptem angelis. Quos an tea vitores
induxerat, nunc contra proponit etiam tanquam medi-
cos,qui interdum quidem ad incidendum accedunt,non-
nonnunquam vero lenia admouent pharmaca.Qui ' mm
tuneplagammerentibusinferebat, nunc beatitudinem
ecclefiæ fânétorum demonftrat.5^>f«w plagis nomfitmis.Ph-
gas dicit nouiffimas,non quod partemextremam temporis
occupét,fed quod adaffligendum vim inferrepolhnc.
Oftendam tibifponfam.Eleganter vero ait, fponfam vxorem
agni; quando enim vt.agnus iugulacus eft Chriftus«» tunc
earn proprio fanguinedefponfeuit. Nam quemadmodü
dormiente Adam formata fuie vxor per ab 1 atio ne m coftæ
exlatere:fic& Chrifto in cruce vitro permorte dormien-
ri,per fenguiné de latere fiifum cpniunéta ecclelia parienri
propter nos, defponfetaeft:. Ef fuftulit mein fpiritu. Recte
dicit,In fpiritu:haud enim citra fpiritus fendti gratia mens
humana eatenus fiiblimata effet, vt fenctomm compte-: '
héderetgloria.Mèrito autem ecclefia ilia, nempe coeleftis
fenétoru m vita & conuerfetib, in mote magno &altocó-
monflxabatur:nihil enim aptid eos terrenum,humiie, vel
abie6tum:fed omnia funt, & excelfe* Defeendentem è ctxloi
Per ænigmatum obfëuritatem,legalem cultum defcendé-
tem confpicatur Euangeliftamonlocali prqfe^> de fee n-
fu,quia neque afferendo in medium defcchdéces ab Hie-
rufalem iuxta Euangelicam paraboläm, localis defignatur
defcenfusjfed migtario à cognitione diuiuorurn dogmat ü
Verum hic,quoniam Deus quoq; gloria affiimicur, adni-
hil humile defcenfus eft, fed obfiirorum occultqriimquc
manifeftatio,quæ non humano impetu, v tin caftrisfinua-
ditur,fed Dei perficitur auxilio. Et luminare eius. Luminaré
Chriftum vocac.Porro preeiofiftiinplapidi aftimilaturlu-
minare,qnia&murus coeleftis iilius Hierufalcm eidem la-
pidi Iafpidi allïmilatur. Viridisautem eft Iafpis, indicans
Chrifti prouidenriam & fertHemeflè , & vitam cunétfs
cpnfëiTé. Munirió cuius murus eft: ex,Iafpidc confeftus,
qui & hominibus cónfpicabilis, cft,peiinde ae fenfu eom-
prehénfibilis.Murus itaqüe ex lapide ïafpide eompaétus,
pb colpris viriditatem,vifus eft. Viridis quippe herbain V-5
niuerfis terrèftribus alimentis primas ob rinet partes, Species
denique luminarisjlapidiquidëmpreciöfilfimp cöm-
paraturjrion tamé qualis füérit afpeétus ediéitUr, qiiia neque
per morrales ac corrüpribiles rés èa fignari pofsüt qüæ
.diuiniflîma funt ,& fenfùi fion fubiéâa« Cryftalucunti. Verum
eriam cryftallizans Iafpis muri, püritaté S£ çulpæ ea-
reïmam qræfe feit iilius qul.èp cingitur.Et habebat murum
I magnu & altum.Excelüim quoq; & altü murum dicit.Non
èni^»