I&qiutenus ortumcUflolütioni, & interitui obndxium ?
qùodncceflàrio diffolqciqçonipofîtionem fubfequatur,
OmnecninicönipQfitünxdifloluicciaiTinacuräfolcc.Nil
[ vci'o cc conturbet, quod àdiecit Plato. Siquideni to - \
} rum aliquafiardiifolurio,ôntcrum. Nonçonfequetnini
j morris fatum,cum præfertim dixerit. Àc quidem certe o-
' mne vindum fold ppteftjSrrdr/qrn non eftis penitus in-
diflolubiles. Quin&cfua tabe coelumfcribitali,dumcü
Timed dilputat,naturaqne omncs iftiufmodiresinteritui
obnoxinSagflofcitatque diflolutiohis participes, quippe
qtuê ëflfedæfintj Quod fîvoluhtate opificis irrirnortalia
hæceflè aflèrat ,mmirum commotus. næc dixerit,fibique
lôquèns contraria, & tanquam in nodumadnniçarione
feçUm pugnäns, Humana quippe (àpientiapauci eft cen-
ferida,acq; adep'nihili: ctèniiiipaulo ante natura fiiapoflè
interire quod effedaefiènt teftàtus eft.Nonhe ? Medic, Vi-4
de'tur. Qhriftianus'. Siigiturhæc naturaliter ipterituiob-
noxiä fîmt nullaténus eps, quin atür ainterire poflùnt.De-
osfufpicari oportet. An .tibi yidetur iftë mundus De
iis efle, cum fit 6rtU$ & naturainterituibbnpxius, quçm-
'àdrnodum ratio dëmonftrât,&PlatP tradiditîMed*Quid
débëamdicerenèfcip. •
’ ! ÇhqfHanus.Progrediamur ergo pratione ad leges ra-
tibèinandi accpmmpdatiusiftude autem feqùi. Nam te
iitudfacerequm vir fisdifertusi& Philofbphus-Gupip, fa-
.terifne igiturDeUmincorporeum,ingenitam,incprruptu,
itabéalienum,àconeretionèliberû.Me,dic.Fateor.Ghri-
{banus.liiçautemmundusfenfibilisvidetur,&genitus
cdacreniiqiC materia ^ &forma & quatuor clemeritis co-
poiîtuiPlatonisiudiçio, proptereaquodaddifldlationé
nâtura,comparatus.Mediciis. Videtur. Chrift.Siigitur,mi
medicé,Deus afitereft eïFedus, alitermüridüs, non igicur
De^sèftifte mundus.Quod fîiion dtDeaSineqaçaliqua
•vlla eius pars,neq; ergo fol Deusefl^neq>duna,ficq-; qùic-
quamëorum, quæiaçoelo conuertuntur;hæc enim funt
vniuerfîpartes,hçc Dei opeficia,Medicus.Rcde.Ghriftia-
nus. Sügirar hæcfîmtpartes yniuerfi, re<deq; dcmonftra-
tumvniuerfLimpxtumeflè,&riarumaddifldluti6hem,vt-
ppfeebfoetum , ^genitiim. Quod veto fidfe'habët,vt
collo;cetu^extrabeatumDeinaturam,iuftum videtur,Sol
igitur n on eft in Deos referendüs jneq; luna,néq; aliarum
planecatumVllus. Medic.Minime.
Çhriftianus.,Itaquefiràuldemonftratumeftfolemali-
cuius reinon effeenedorem, fiquidèmDeus non conce-
cedatui*fedDeiopificium. Solus quippe Deus opifëx eft,
vtnon prpdu’dns; abalio. Mediç. Præclare loqüeris, fed.
pidiftamdubicationemfolue-Ghriftianus. Q^'mnäm?
l)ded. Si aliquoremporënonfujitmundus, quo pado e- •'
ratDeUSfnfîid promote dpmièiliq, quopado. feorfum
ab vûiuecfo efle poteft, quo padö erit beneficusvbi non
èrirnr ea erga quæ beneficentiam exerceat. Prætereàcuiuf-
nam erit D e us ? \ji 1
Chriftianus.Viderismihi,midodôr,velutè fonino cx-
•pergefedus,ignorais ëa quo mododicebamus.Colophö-
; nemq; quæftionu m nqbifeumvelùtiputas teègrçgiepro-
ponere,nec cogitas bènèfiéüm numen non necéflario bë-
ne fâcere.queiriadmodüm neq; efficerc cogiturj ficuri do-
cuimus.S ola eninf diüiria natüra ibluta eft neceiïïtate.Vos
autem Deum fibi ipfi fiifficientem,nullius indigum atque
perfêdüm non abitramini, minimeq; aliquo eprumqufe
1 pro.duxit egënTem.'Nam fi non poteftexiftere fe'OTfiim ab
f noçvniuërfi) maximam partem,aüt fortaffe totum a^tque
ipfiimmet efle hæcyniuërfitasipfîusfiibfîftentiæ'làfginir i
acque hac rationé vnipeffitas ipfius eft cauia, non: autem
l ipfe vniuerfitaris: - Quod enim altcro indiget ad dQnftitû-
tionem,illius eft eftedü's,& non caufe-.
Quo igitur modo ipfe eônftitïiir^ hanc vniuerfitätem ?
Nam fi eàm conftituit,vtïnquit Plato^priufqnatnconfti-
tueretur (fila) riôrt erat. Nuin ccmiè,vt diçgre,quod- pro-
pterfeipfiinifiiæqUé;vtilitatiscanfeêàmcpnftituit , tollat
altbrain propbfitioném, neiripe vniuerfitätem Dei.boiu-
tateeflè conftitutain ? ^Qjxpd veftra oratiofiirfiim dcor-
fum'mpuet,atque conftitiiît ? Si quideni feprfum ab hoc
vmitëriôeflènpnpotèrat: Si auteni cumeifetbonus,voli
kres ex ifterë ipfis nonegens,yc exiftetet,antecédebat
nim eavcperfediis uijiloq;indigens,ipià cumiit-vniûeria
(ufficienria, noneftprpfëdo nècëflë,vt effëdurn coæum
cffedori. Namópor|et efledpre'mantiquioremëlfe.efFe-
du,&opificiis opificein. Siquidemid quod fitfecundum
eft ab ep qüod eméit caufe & tempore, nifi eâula futura fît
inuoluntaria,& non ratione conulioque prædita.
Q^madmodum vmbræ corpus & fplendoris id quod
lucet. vQupmodo enim fiimmus opifex eflèt opifex,rtifi
volens i4 eöiceret,quodfacit ? Sin minus,queadmodum
corpus vmbra,fie non opificëm fequeretur hæc vniuerfi-
tasfpbfîftens fortuito & cafii. Erit autem Deus beneficus,
etiamfi nondum cpnfiftantea quibus fit benefaçiendum,
veluthabens in fèfe ea quibu's beneficia transferenda fint,
etiam antequam adfiibfiftenriam veniant & accédant ea,
quibus bene fieri pportet. Exempli gratia, ywfjM geni-
mina diçimus ea quae ad gignendum nata funt, quarnuis
eaquæ gignuntur nondüm exiftant.Narii fie opificëm et-
iamdicebamus eflèDeum tametfi ópificia nulla extarerit,
Iquodin fehaberec éffedrices rationes, & paratus-eflèt àr
dueftlçere/ QmppeapüdDeumbeatum,&perfèdum,
qui &perpetuo folus confiftit,bonifij; eft èà'qü ç nondum
mnt neqv.effeda fiint,qupd futura fint yelpt quæ iarn exi-^
ftantj atq#, eftedafint exiftimantur,& quodpoffitinpun-
d o tëpqrisy&monietpindiuiduo omnia adortumaddu-
çere. Poifidetenimfimul ingenitâ&côæuam be'atæ(^aé)
narûræyoluntatéefgaea quæ&producédafimt,& bene-
fidiscumùlanda.Cæterumproauxitcumprohituruiiiijs-
quæpfp.dudaiuntviait,atq; ratio&prdo poftülabat.Sic
cirea£ësDeivpluntas&.beneficentia^ernaëft,novtea-
rum natüra ex tempore. Nihilque eorum quæprocreata
fiintyidebitur aliquado fibiipfi rapere'j & attrahere dig^ni-
tatem vnius lùmmiqpificis, quæ in femper cphæredo po-
fita eft.Àutquomodp COnueniret aut amb p f e | & fimuî '
extatibus,& femper Deo dico ,& mûndo,propterea quod
illefit opirex,flludopificium?aut quæattriburidduoruiïî,,
quorum ynum agit,alterum patitur ? Quænam autem ra-'
tione contrarium exiftimemus, quod quidem etiam cogi-
tare non poifimus» fiquidèm ambo coæua fiiht3nifiq; De-
us femper extiterit, vacaueritqi Origine, mundus auté çoe-
perit,née femper fuerit. Nam hic eft ordo opificis,& opi-
fieij ,v t quæramus & nosfc ire ,^ nobifeum natüra aliara-
tionis parti cepsfî qua fit,quid fitopiïex,&effedof, quid
ópificia,& effediones. Quidqj perfedilfima,fibi ipfi fuf-
ficientiflima, & ómnium.pt^'eipua hatiira & domingtio»
quid quæ ëffeélafiint, & quæ pendent è fiimmi ponrificis
poteflàteatquearbitrio', ab ipfocontinentjir, ipio lolo e-
gentjipfifamulantur.Si enimfimul cum opifice,& femper
vniuerfa confiftant,,vbi iam eft præftanria opificis, qùàte- ■
nusomma fimul cum eö femperqueexiftunt (in eo quod.
eftfimul cumillojfemperque exiftere.) Iamveroquppa-
d o erit opifex eorum quæfimulfemper exiflxint, & cum
ipfb natafiint, quomodoautem pari honore (digna) cen--
lebimtdr quæ per vices extant", & qUæ femper item do-
minatio & ferpitus Deique fiiprema maieftas & dignitas^
Qupmodo autem entæquepræftanribus (ojuodi»«»?) con-,
ciie|pervicesxaT«To^^«4v«<),exiftet&femper,&imperi-
um & feruitium,& Deimaieftas,eu^ in omnibus emineti,
& gloria excellit ? Sic igitur Deus femper eft opifex , &
beneficus. Qpificia autem non femper. 1 Siç Deuseo-
rum quæmondum extabat Deus erat, vt quæ in ipip etr
iam anteqrrumexifterent. Vniujeirfeenim complexus eft
vi prænpfcèndi quæ ad örtum adducend'a étant. Çæ-
tërum vnumquodque vt ypluit,' .& quando confentane-
um fuit,, & vr præftantilfime fe haberent fepiçntia qua-
dam & arte atque poteftate effedrice produxit, eftque
ôpifex non ex ijs quæ figillarim fiunt,fed ex fefe. An non
vpeas benefàdorem & conferuatorem ipfius ægrotantis,
& medicum cum cogitât & délibérât ægrôtanti opem
fètre, etiamfi nondum in opusperduxerit fiianivolunta-
Xem , quod paulo poft fit cogitgri'orii âdiundunis opus.
Mçdic. Ômnino necefiàri,um. Ghriftian. Sic igitur, fi
quodrelrgiofiim, &fiüidum éftinexempio fiimas, mo-
neas autem quod diflèntaneum (ficinqüarnj Dèusbehe-
.fe.dot,& opifex, & Deus eorum quæbeneficia effedurus
eft,
j»mihi
videtut
vacate.
eft,&proçreaturus, non necellàrio bénéficia conterens^
autprocreans nequevtDeusfitin rerüm natura resipfas
producens. Habet enim ex feipfo id quod eft, fed vt bonus
& Deus. Mihi autem iftud cpnfideraf Med. Qujd-
nam.Chriftianus. Num tacèntem hominem i^tione præ-
diium dicisex eo quod ratione vti poflit ? Med. fit iftud
fane.Chrift. Quid autem Pythagoras, & difcipiili ipfius,
quique olim in Italia philofophabantur , ratione ne præ-
ditividebantur, quando tumvelpoftàliorumfilenrium
y.'t’m ruv otAwçTtiv mannjv ImKoavcpisv alij infilentiophilo-
fophabanturîMed. Quidni ? Chrift. Igitur,mimedice,
Deus etiam ni détérioré fit coditione quam veftri Py tha-
gorici,& cçteri homines,Deus etiam erit & opifex,& beneficus,
etiamfi reipfe aliquando non efficiat, ex eo quod
poflit femper efficere, & habet erga ilia,quæ beneficiis af-
ficit,atque adeo diuinitatem,voluntatem, &propenfio-
nem origine caretem. Porro vos mihi videmini dum vul-
tis in com modum veftra opinione exiguum effugere magno
m4 o implicari. Ytenim fane Deum, nunquam in o-
cio fuiflèverlàtum, fed bencfecifle ab æterno pronuntie-
tisjVoluntatisexpërtemÇbrutamq^rerum caufam,& non
prudentemeum facitis, & conferuam effedionem infur-
gere facitis in effedorem, & coæua fiio opifici commini-'
rciminiopmcia,inDeosillareferences, & magnumno-
men,ÔC rem,quibüs vultis attribuitis,tanquam aliquid a-
liarum rerum. N on concedentes folum Deum ipfum v-
num,& bonumper omnia in omnibus primas ferre, & v-
nufn efle,& Jblum,idque fingulari modo. Nam fi coæuus
Deo hic mundus eft, quidnam ëft fecundum quad non
eft Deus meliorhocmundo. Iftud eritfempiterne eïïè, &
quomodo omnibus rebus in omnib. excellere dicemus.
Ac fi fimul Deus,fimufraundus, femper autem Deus, &
firaul cumefFedore nata efle oporteteffeda, vbi eft ipfe
vnitas beata Dei, & libertas ab omnihabitudine ( omnis
habi tudinis vaepitas, & eflènria extra natüra corpoream-
(velfacilius, vbi Deus erit vere vnus, omnis habitudinis
expers,& extra omnem naturam corpoream? ) Nam quæ
fimulfunt,ponunturin relatis.Relataautem annexafunt
naturæ corporàtæ, Deus autem eflènria eft incorporea,&
intelligens.Itaqi Deus & mundus non fixnt fimul.Quan-
doquidèm Deus corpus non eft, cui relata adhærefçunt:
Solus autem ingenitus,&fempiternus tanquam vnum,&
Deus. Cæterùm, non vidéo qui in contrarias opiniones
ebriorum more,frequenter vertamini,hienim màteriam,
quam receptaculum,&nutricem foletis appellareformæ
& figurç expertèm,permixtum;curfum inerodite fefe mo-
uentem fine ordine &: orarione opificëm fane aecepiflè&
adordinem adduxiflè tranquillitatemlocoperturbafiorl
nis inférés,aceffeciflé,&conformaflè,atq; priftinaformç
priuatione liberailè, inquit Plato, in fiio Timæo, & vos'
cteditis,erat igitur aliquando cixg<rf*tct in vniueria Plato-
nis fententia,&non erathicmundus,& quç nuncefthar-
monia.Hocautem pofito, mateqa quidem eratDeo çter-
nitatè par iuxta eundem Platonem, rton item mundus.
Atq; ifa eriàmjyos tefnpore res fiiifle produdas confite-
mini, & nequaquam benefacere Deum ab æterno diciris,
quod tarnen furfiim deorfiim in vulgus fpargitis , & cir-
Cumfertis, tentantes imperitiores.Ac materiæ quidemi n-
ordinàtiOj&extrema deformitas çque acDeus expe£s erit
principij.eique coæua & honore par,& eorundem hono-
rUm,atque principatus,at quibusDeuS fepiens & peritus,
piilcherdigna tanquam ingenitâ figura autem & forma,
.& mundus poft adiedamateriæ videbuntur,ex quo com
fequetur tandeih ab illadefitura&defpëranda eflè figu-
ram & formam,redituramq; materiaminfuampriftinam
inordinationem,& deformitatem.Nam quç tempore in-
cipiunt, tempore etiam definere natura folent. Ccrnis
qùantumdelirium, quantaque amentiaannexa fit veftris
perfuafionibus, dum non vultis Deum eflèntiarutn efle»
effedorem,fed folüm figutam,inftar fabrorum, & p id o l
rum,& ftrudorum,qui fine præfenti materia, fiiam artem
demonftrafe nequeant. Sic igitur etiam Deus ni habëat
in prqcindu matenam, hune mundum non fabricauerit,
rieque habuerit,fecundum vos, vbi per pulchras rationes
poteftaris formarum eius effedricis ponèret. Quin & fortaife
inopia materiæ minorem quam optaflèthunc mundum
fecerit, aut fi fiiffiçienti ipfius voluntati materiæ to -
tam etiam ipfius feienriam complexa fuerit aut fufeepe-
rit, rarionifque procreariones. Præterea poteftatem inordinate,
& incondite fefe mouentèm adæquaris, &oppo-
nitis magnæatqueimmenfæDeipoteftari,vt quæ potue-
rit cundas eius rationes fufeipere, & tanta eflè, quantanj
ipfe voluit. Sjc omni éx parte èam eflè Deo parem hono-
re,rationis & orationisconfequentiadeprehejidit, quo
quid eflè ppflitâd impietatem maius, propterea infbrmis
fpeciei, & figurç expers æquatur D eo, non tantum in eo
quod femper exiftat, féd etiam quod eandem obtineat
poteftatem. Medic. Dod. fpufia ratione hanccompre-
hendfpoflè feu cadere fub comprehenfionem, (inquit file,)
dôcendigratiafimpliciter , vt in hypothefi liæc do-
cuiflè Platonem aiunt. Chrift. igitur ( inquam ) fi Tola ra-
fionehancpercipimus , quemadmodum Tragelaphum
ammo tingimus, erit certe eflèntiæ, & fiibftantiæ vacua,
Si hoc igitur, non igitur ex materia antegreflà Deus hoc
l vniuerfum fabricauit, fed exeo quod nihilum omnino e-
; rat. Hune enim mupdum eflè genitum, demonftratum
j eft,&çonfeflum habè'reque ordinem & harmoniam,quç
, ab aliquo cbncinânte efficiatur. No n enim fortuitu ^ne-
i que cafii exiftunt. Verum hæc materiæ fabula, &infiilfi-
i fitas fentëntiæ à plerfiqu,eyefttorum non ignobilium, ÔC
! dudumrefutataeft. Vndeinpræfentià difpütatione defi-
ftamus .Dod.Med. Apte tua oratio,amice, id quod quæ-
rebatis demonftrauit, Item aduerte qui perfiiadeant mü-
dum carere principio & fine. Chrift. Narra. Dôd.Mëd.
. perfèdiflimam figuram glob ofàm eflèGeometria docét,
vt quæ neque principium ha' eat,neq; finem.Eam autem
hune mundum fortiri efFedus oftendit. Oportebatenirn
præftantiflimam figumm-, &perfediflimampræftantifli-
mærei, & abfolutiflimæattribui. Videturigitur quo pa-
do.perhanc figuram huiufee mundi çternitatis à partev-
triufq; extremi demonftratur. Siquidem globofa figura,
neq; principium habet, neque finem. Chrift. fed,ô fortunate
? mihi & tibi principium huiufee figuræincompre-
henfum eft, omnes tamécircuii principium & finem ha-
bènt.Quandoquidem acçedar Geometra,& deferibat figuram
hancin p/ano. Nonne ab aliquo principio incipit.
Quemadmodum,inquitfàpienSjille Bafilius, centro aliquo,
Ôç interuallo ipfum drcumfcribens. Dod. Med.
Quidni ? Chri. Sic fane hic mundus etiamfi figuranvglo-
bo(amhabereexiftimetur,àpriricipioquodam tempora-
li coepit,& antequam conderetur, non erat^, & finem ha*
bebit, cum opifici vidébitur extremum naturæ ipfiusim-
ponerë. Sicfumma,&extremaVeftradementianihiïfa-
cienda vi4ebitur,ratione,& demQnftratione deprehenfa,
& confutata.Quod enim hic mundusgenitusfic, & intë*
ritiii obnoxius cofidera fequi ex hacrarione. Qujn etiam
clarius tibi hæc vera opinio innotefcèK ^ed'.^mfequor,
ovvzfopcq, nonne quodingenitum eft,incorruptibile eft?
Chri.Aliquid neingenitüeftinçorruptibilë,necnc?Med..
apparet.Çhr.Etan quodincorruptumingenitum ? Med.
nçceflàrio.Chr.& contra,quod eftgenitum, illudne cor-
rupribile,& quod corruptibile, nonne illud eftgenittun?
Med.pulchre.Chr.corruptibilis autem mundus vt often-
dunt partes, igitur etiam genitus dempnftratus eft. Præ-
tcrea,fi quod corruptum eft,ingenitum dicebamuSj&in-
genitum incorruptum, Mundus autem fit genitus,quan-
doquidemomne corpus genitum, müdus igitur erit .cor* :
ruptibilis. Et rurfiim. Si literænondicuntüfincorruptæ,
fempiternæ,& nauigiuminLybiâprimumcômpadüm '
eflè aiunt, nulluiqj fit labor-, qfio quifq; ami eorum tem- |
pore apparuit,recenfere per ftirpes, & eUumerare. Si faiie
nec côncauitatesterræ oppletæfunt,neque felfugo maris
^obt:in,uit,neque incorruptum eft cuiuS partes cortuptibi-
les,nçq; expersceflàtionis feu interitus,&principij quod
dëfinftam habet naturam,neque fempicerhamin quoar*
tes & homines d temporis principio conftituri fiint, neq;
ptbùidentia ei qui habet a feipfo ftatum { «n ttven ) igitur
mundus efle dus eft.Si ita eft,etiam corrumpetür, vtruhv*
que nàtura attributum habens,eflki fciliCefcjintërire.
De huiüfmodi fuit difpùtatio contra eum qui glôria*
batur
F
Si fpiltia I;
-tionéperci-
pitut mate
lia, quid fc-
Argumenta
philofo-
photum de