I ^4 AnaJtafiiSinaiU
' ru rn , q u in ih i la l iu d fu n t , q u am h om in e s ? Q u o d n e q ; in
na,tura, n e q u e in p ro p r ie ta te , p ro u t d e C h r if to d ic u n tu r ,
j lo c um h a b e t. . r v .
Eódem módo, qui vult aliam&aliamyoluntatem&
I pperationem diuihitatis, & humlnitatis in Chrifto prse-
I dicare:is non* vt fors fe rt, more quorundam imperio-
I rum , illo% ore : incogitancer & impudenter ckmi-
tet duas natujas & voluntates ; & duas nacurales opera-
i tiones; nam apud fimplidores fcandalum facillime pari-
' tui', cum audiunt; duo in Chriftopbyfica Ceunaturalia: h o c ,
- niniif um,& illud: fed diuino timore, omnique reueren-
I tiaplenus, his, qui capaces funt, myfteriühocpandat,ro-
gatufquerefpondeat, & explicet,quid nomine nature
quömodo naturae vocabulü in Chrifto accipiatj videlicet
pro'ipfarei veritate: non pro natii^a quae fit hypoftafis aut
perfona, neq; pro naturali carnisp^ticulaj fed. pro duab.
• veris reb.vna in hypoftafivnitis:hoc eft,pro periedaDei-
] tate,&perfè6tahumanitate,incpfufè,immutabiliter,&indiuiiibiliter,
in vnaperfona Chrifti copulatis: vna enim
perfona Chriftus, vnaque hypoftafis.
Similiter moneo,y t auditor etiam de.voluntatibtis pr§-
muniatur, ac proinde dicito : nos minime afiirmare, in
Cliriftoduas voluhta$esfibimutuo, vtaduerfariusexifti-
mat,repugnantcs &aduerfantes:neq; volUntate carni pra-
uifq; aftcdionibiis & cupiditatibus obnoxiam: hoc enim
neqjD^moriesdeChrifto aflercre aufinnfed cum perfédü
hominem affumpferit, vrtotumfaluaret,perfedus &ipfe
homoeftinhumanitate.' Cuius gratia diuinam quidem
volunratem inChrifto appellamus vim &arbitrium illud:
quo velutDominusmandata dat 8c pr^ceptafigiqpcr hu-
manam veró voluntatem in Chrifto, nihil aliiidintelligi-
mus; quarh volendi facultatem, qua aftirna ratio nis parti-
ceps pollet; quemque fecundumimaginem & fimihtudi-
nemDei, fibiaDeo concellam& infpiratam, fiib ipfum
creationis fuse momentum, poflideteo. fine, vtper hanci-
pfam volendi & obtemperandi porentiam diuina voluntatem
dluinaq; mandata expleat &perficiat. Qupdfi anima
Chrifti rationalisfacultate: volendiquepoteftatepri-
uata eft: fequitur earn neque ad fimilitudlnem D ei condi-
tam nequé eiufdem cumanimabusnoftris fiibftan tiaeeffe:
led ex n umero illarum erit, qua; volendi potenria; prorfus
funt expertes, omnique fapientia & rationandi virtuteca-
rent? Nec de ctetero poterit Chriftus perfedus in huma-
nitatevoeari. ' j
obfciiratus; quando petne ruptse, fepulchra aperta; mor-
tuique excitati; fäcratiilimo eius corpore iam vita orbo in
cruce pendente; nihilq; horum attingepte) adferibere o-
portetipii diuini Verbi diuinae operationi:qü£ fbla h *c o-
perapatrauit.
Rurfus humanam in Chrifto operationemappellaniuS
puramillam,Cin<5tam,inculpatam,a Deo data, & creätam
vitalemq;;, & viuificam adtioriem, a fäcrofan&a Chrifti a-
nima mahatem; qua tempore päifiöhis feparata, & ex corpore
Igitur Chriftus; qui in forma Dei eft; habet fecundum
diuinam naturam voluntatéfLipremo Domino confenta-
neam: commune cum Patre 8£ipfoS. Spiritu. Habetiri-
demin forma ferui,quam induit,voluntate;incelleduali
l eius, & immaculate anima; competentem; conditamad
imaginem ^imihtudinem D e i: quaeq; voluntatem Do-
-mini exequitur.Si ergo tolUtur voluntas ex fanda &intel-
leduali afiima Chrifti: necefle erit; vt fecundumdiuinita-
tem jfèruiinftar, fubiiciatur Patri, patrifque voluntatem
impleat.Sic enim Arius &Diodorus blafphemarunt;duas
voluntates inPatre &Filio fecundum diuinitatemconfti-
tuentes:alterampatris; tanquamDomini, alteramfilij,
tanquam ferui. Hincaiuntillud didum,filij ad pattern ef-
fe, velutferui ad Dorainum: No« mea voluntas fiat pater ,fed
tua. Et, non quaro voluntatem meamxfedpatrisJrlxc htererici.
Atfandi Patres h^c fecundum humanam Chrifti naturam
interprctari funt. Si vero anima Chrifti intelledtiua
vohin rate caruit; manifeftum cuadit; quod inuoluntarie,
inftar rei,qux ratione prïditanoneft;diuinóvèrbo fubie-
«ftafuerit. Sed apage ifta.Nafi fecundum diuinitatem per-
fedhis fuit; fimiliter perfectus nobifq; confubftantialis fecundum
humanitatem céferi debet. Quemadmodü diui-
nas; fie & noftras,hocéft,humanas próprietatesperfe(ftas
obtinet.
Pari modo de duab us operationibus in Chriftb cogi-
tandum & ratio cinandum eft: nam rerum mirabilium &
prodigioferiim effe^liones; maxime illas, quseabfq; atta-
d u fantftiflim* ciniis Chrifti f a& e : ( cuiufmodi erant,
quando ad precesChananex mulicrisfili$ ad Chrjftum
ijpn profeste, &puero Cenmrionis.fanitatemcontuht;
qdando velum templi feiflium e ft: quando fol teriebris
edu&a; corpus derepente exanime manfit,diuina o-
peratione minime ab illo feiunda.C^terum quod corpus
efficiatur viuum per ipfam operationem vitalis, & intelle-
dualis animte, teftaturSaiptura; cumait,terreno corpori
noftro ex ipfo E)ei fpiraculo anirnam viuentem procreata
efle:de qua loquitur Salomon ad qUofdam improbos &:
idololatras; Luto viliorvita eius: quomani ignorauit, quifefin-
xit:& qui tnjpirauit ei diimam,qu& operatur,&qui infufflauit ei
anirnam vitalem. En perfpicue difeimusperanimte operationem
viuificari corpus;licut Sc Dominus docet loquehs
de carne&fenguineiityirifKs eft,qui viuificat: caro non prodeft
quidquam. Qupdfi aduerfarius obiiciat, verb urn diuinum
viuificafle corpus, neceflarioconcederedebebit, corpus
Chrifti mortuum effe feiundione & feparatione verbi di-
uiniacorpore.Quodfiitaeft; quid ergo opuserat, vtani-
mam vitalem, & rationalem ailümeret aut haberct ?
Quidam dicunt,omnem accretionem,aut fecretionem,
aütablatioriem,aut indigentiam fandiflimse carnis Chri-
fti; qux naturali ter in ip fa diuinitate,nec re,nec confidera-
tioneinfit, operationem humanam Chrifti appellaripof-
fe: Theandricara vero, hoc eft,Deo hominique confona,
operationem illam nominamus; qua; communioni nature
diuinae & humanae conuenienterd Chrifto patrata eft;
qualis erat exei per lutum curatio,& excitatio hli? Archy-
fynagogi attadu fäcrofand? mänusChrifti peradatbene-
didio panum; furdi fanatio interuentudigiti; refuicitatio
Lazari minifterio vocis: faguinisfluxus exmortuo CQrpo-
re; latere perculfb;ambulatio fupra mare:& communica-
tio fendi Spiritus per infufflationem in difeipulos. Haere-
rici oculis in hanc, Chrifto, vt Deus & homo eft, commu-
nem competentemq; operationem conuerfi; abnuuntin
illo diuinam quandam operationem confiteri; fimiliter
& vitalem humanam operationem:
Caeterum hoc pro certo exploratoq; reputandum eft;
Ha^reticos Sc Neftorium,ideo in Chrifto humanam volü-
tatem öc operationem non conftituere; quod videant voluntatem
& operationem fuae propriae animae&cbrporis
indefinenter, & abfq; vlla ceflatione impugnari & inqui-
nariab inflammatione &adioneDiaboli: AtMorfbphy-
fitae r<wmGv*.lcu> & tewnir^af^iow, quafi dxcas identitatem
volendi &agendi, ex cerebro fuo commentifunt; qUemad-
modum in fequentibus ;& alibi fiife demonftrauimus.
Scholium. Nouerit ftudiofus led p r; ciundDaempne
obfeflbsnominare fol'eamus energumenos, Häretici, quando
audiunt energias (hoc eft,operationes) in Chrifto;fta-
timarbitrantur has efle energias; quas patiun tur, quos D
mon occupat: Quocircainaignantur, & vocabulum hoc
auerfenmr non aliter quam energumenr, hpc eft, a Daemo-
nibus exagitati.
Diuina gratia opitulante. Protbeoria feu confideratio ad
definitiones, explicatds in libro ,quioiny>s
tnferibitur.
T T Niuerfa generis noftri; hoc eft,humana natura & co-
V politio,anirnam rationalem & intelledualem;& cp-
cretionemexelemenris; quam carnem dicimus; afiipre-
mo rerum conditorefbrtitaeft,atvita ad virtutis normam
coriformata, ex pietate, fide, diuinorumq,mapdatorum
obferuantia, pulchrimdinem fiiam ducit. Neq; enim corpus
anima deftimmmvitamperfe obtinet: neq; manda-
torum obferuatio,fi cum yera & orthodoxa dodrinano n
iungatur; quidquamemolumentlparit. Nam quodani-
ma corpori, hoeprteftat fpiritui ortnodoxia,& reda de re-»
bus diiiinis exiftimario. Ante omnia igitur in idincumba-
mUs,eoque omneminduftxiam conferamus ,vtpuram &
ab oipni labe integram de eselefti dodpnafentenriam cu-
ftodiamus,
E
Match.17.
S api tnt. 1 5.
V
Ioann. 6.
Marc.*'. I
Luca 8. ',
Matth. 14.
ftddiaiftuSjVt fimdainentopuro& immotoiado angUla-
ris;lapis,Ghriftus ànpbishonoretur,riofquç_omnes culpæ
eifortes in hoc fpirituale ædificium appofité coàgmentet
■ àc componatjŸtab omnibus hæreticæ imppfturiimpref-1
fionibus & incurfibUsîllæfî perfiftamus.
Quia vero ftabile & inconcufiumfundamentu omnis
fepiéritiæ,qùaé àiatiohe proficifcitur, c^iieuit éffepræee-
ptiP &prænotio defiriitipnumpropofito argumenté in-
feruientiüjideP oportet, vtiftae anteeedaiit, tanquam præ-
fentis argumenti certillimæduces.Paucis enim,&his minime
omnium qui æuo noftro dëgunt, curae cordiq; fuit,
vt definitiones bene cognitas,pêrlpedafque hàberent,fed
quafiin noduma, yelpotius caecorumpugna,. multi hæ-,
reticorum,cum quibus manus confèniknUs,de dogmati-
bus ad Chriftum pèrtinenribus, digladiabantur. Quos
merito effuferifîmus, potiflimum illos-, qui Alcxandriæ-
viuunf. Quid emm magisridiçuhim eft, dé natura noua
dogmata cudebant, &difeeptabant, 8c quæ naturæ defi-
nitio effet,penitus ignbrabânt.De lïypoftafî cPntendebât,
S i quid hypoftafis elfet,non cognofeebaùt. Nosigitur, o-
péChrifti,d tenais vnguiculisper paternam traditionem,
tuf j certum eft, ilium, hpé primo ftatim cohgréiïu, deui-
dum proftrafumque iri.
Schölion.VbiiignaturaejhöUerisdêfihitioncmihdica- !
ri : Vbîg pofitum,Etemologiami Vbi y, modos;
< C A P V t I Î .
»
Diuina aâiuuante gratta > varia definitiones fecundum traditio-
nemfanfta & Cathohca Ecclefiaa Clemente & fanäis Patribus
collefta,quas ante omnesalias difçiplinas difeere oportet Ü-
lum,qui diuina aâiutusgratia verbopietatis
praefie cogitât.
A D accuratiorem vefö tïadàtionëm, illud quoque fei-
coquenitj omnem quæftionem feu ioterrogatio-
ném très quæftiones ,&inquifitiones;ÇÔntiiiêre,dubità-
tïonis-aliquid inter nos,dcaduerfarios compledentes.Ex-
empligratia. QÿdeftDeus? Et,vndediduseft Deus ? Èf
qiiot modis diciturDèus ? Et quidem,quadofèiftitamür,
y . - ■ r . . . . - , H P H HRH . I qwid^eft Deus? planum éfl^nosdefinitionemfçi qüærère.
fciennadefimtionum accurateaccepta,& confpicati,poft Quando autempercontamur; vndediduseftDeus? Ety-
Deum,perillam oinnesaduerfanosfiifos fogatofque elfe: | molpgiamfeunotationem nominis poftulamusiQuando
hortamur vt ante ommahabeatur;fedula definirionum rurfuspetimus;QuptmodisDeiappellatio accibmu> h*
curarmaxime illarum,qua- addefenfionem dodrinæ de quetnof indicarinobis velle,quotmodis ho&nome Deus
ChriftofaaUnt;nefitisbarbancæcitatepercuffi,ifque)qui vfurpetur.Quiigiturabfqüefcientiadefinirionumde do-
vobifcum loquitur, item barbarus. f. gmatibus difeeptare ingreditur, isnihÜ differtd coeco via-
Pnncipio fare oportet, traditiouem Ecclefise nequa- tore;quihacillacq; temere oberrat. Aufpicandum ergo eft
quam in omnibus fedan & mfequi GræcorÜphilofopho- | prædido modo, & triplex de définitionibus inftituenda
rum firiitionesipr^cipue m difputatipQede myfterioChri-1 inquifitio,quidfbaiçetlitdefimtio; vnde dicatur-,&quo-
fti&fàcrofandæTrimçatis:fedfüaiqùafdamexEuangeli-rtuplexemsnorio. s 1
eis & Apoftolicis fôntib.dedudasfequimr regulas. Nam I Définitio eft oratio breuis notificans fubtedâni rei ef-
myftenumde diumitate omnes naturales ;defiriitionës,& fentiam. Nominâtur^,,(definkiones) quafi fint oW«r«f
leges tranfeendtt. Qupd cum hæreticinon aduerterint, à intuitus&oculi rerum., Vel qnia mentis vim pauris ciixum-
reda Via.exçiderunt.Propterea dicebatPaulus,/ê non inper- feribunt. Nam loco hiiius : Homo eft jùbftantia ex carne anï-
fuafibilibusfapienttabuius mundifermomb«fprædicare Chri- ma,ratione,fanguine,elementisahkq.pluriLconflata-,brëiuter
f t u m ; e o r e m per definitionem iti.himcniQdum.çk<^mfcribimoei
phiæfcognitiô;fit/«/riri^apudDeum. Homo eft anmalrationale,mortale,metis& feientia wp^.Mul-
AduerteigitUr,quidprima-Philofophiæ définitio fan-. tæ quidem funt deinnumerædefinitiones de qualibetre-
ciat.jQ«5e naturafibmutmaduerfantur, tmpofibileeftin mutua ac multisauteni,paucas duntaxat adferemus propter fo-
communionem venire. Exempli gratia :fipfi non potcft,vt i - cofdiaih;hoiùinumhuiusætarîs. . r
gnisfoeno.itfrigararfinfenoxa. Atqui prima&lutistioftræ Attamenilladobftmaie&ctédcfeoportet,cum, qui
denmuoeiierarpnmamplmofojihiædefinitiônenijdiim [ accurate definirionesmftimeric,fiicde in congrefllonibus
docent,vugimçaoem & partum,diumumqnè ignem, & | fdcntiumimpofitum'tn&Rhetoribus,&quiÉufimaliis-vi
natutam carnis m vnam commumonem & focietatem :dicendipollSrib«s:Sienimintertogetut,quidfit
eoaluiffe.
Altera philofbphiaedefinitio. Sola illa &vnica liypofiajis.
quaomnia continet,incircumfcripta eft-, fierienim nö poteft^vt
quis binariü, au t tèrnarium incircumfgriptum dicat, nam
in circumfcriptione vnitatis ineft binarius. Atvero fanda
Ecclefia tres nypoftafes incircUmfèriptas in Deo confite-
tur.Rorfus Placo tdv.Paternitatem prius èjfe,quam fit ratio fiiijl
Ecclefia vero docetfilium-fimulcum Patre anteomniaf^-
culaexifteré;pariterque initü expertemeffe.d. ■
Hare & alia huius generis probe fciens cliuinus Bafilius
fic fcribitad Amphilochiü. Natura&effentia in Ecclefidfticis
dogmatis idem funt; fignifican s in Grkcomm fehola nam-
ram&efiêntiamdiftingui. QuamoBrempr^ftantillimus
illefapientia&dodrina Clemens compofiiitpropri^sEc-
clefiafticöriinvdqgmatum definitioncs, tanquam genui-
riüs^ndorumPem, & maxime fepientilfimfPaulfdifei-
pulus, cum audiffetipfam valde repudiare, & deteftari
Graecanicam fapientiam.
Primaqu&fiïoadHmt'tçosyqmveniuntCQntradiâuri -
nobis de Incaniatióne Chrifti.
SN d e , v e l e x q u o h a m f o n t e f à c r â r u m l i t e r a n i m h î ù î f i t
. E c c l e f i a p r i m u m n a t u r æ v O c a b u l ü m ; ? E t q u î s e n e r g i -
a m , h o c e f t 4 o p e r a t i o h e m , i n t r o d u x i t , & v r i d e d i d i c i t ^ e « M ÿ ?
E t q u î s p r i m u s v o l i i n t a t i s n o m e n p r o t u l i t i & v b i d e h y p o -
ftafi^fiafcueffenria. quidquld auaiuitSaloifion, Moyfej,'
Liber Leuitfei, Pfàlrni, Pfaîmus ? eüm autem ffæreticus
horum omnium probatione ac demottftratioiie dèfteîtuàoratiOfVnde
Sç quotmèdis dicatur Ao^^,&a]duerferius in
aflignandis definitionibus-fluduet, in rcliquis eriain. de
cætero,tanquam indodus ruborè fuffiln’ditur* •
- . Définitio definirionum eft, quæ omnia quidem définit,
ipfa vero à nullo definitur. Qualis defiqûiô finition u
folusDeuseft.Definiri nequit,quodfecündmnefIèntiam
firam fùb fignificatioriem non'cadit, vt Deus. Difficulter
definiri poteft, quodnoneft vniue-rfale, fedex parte co-
gnitum,vt hgnum vitæ. Triafùnt fecimdurn effentiam fil-» -
am hominibiis incognita&inexplieàbilia xDeus,angelusM
fofi Deo fecündum fobftantiam peifpéda;.*Poftfeaj
qui cum aduerferio redëréfri gerit; is feifeitatur^ quid fit
: définitio ; quid illud, qvioddefiniri nequic , & quid , q?
difficulter definiri poteft ; & quid ^ lua^^iv , quod facile
definiri poteft. Facile definitur,qüôd fùb tadum cadit;
quodque intêritui obnoxium,vt panis^ fimiliâ. Finis eft
limes feu terminus,qùem tranfeendere hori ficêti Defini-
tibnis expers eft folus incrèatus-Dcus. Non facile defirii-
tur ex aeatis rebus, Angélus,anima,daflion,
^ujd Deus, vnde dicatur, & quot modis vox ,*
bac vfurpeturi I >
B Eus eft fubftaiitia càùfîæ êxpêrsjcàüflâôiTmiporéns
ôirinis eaüflàk Çaüffe qüædaiti füpfafubftântiani^
Deus febftàfttiàéft,qtiæ ab hôiriffiibüfnéc'fibimriàri, nèé
fignifîcâri vàléÉ ; fiibilaftria bffiftis fîibftàiitf^ èffëdri^.* j
N’am
ciauit. Incôriîunicapdéyérb ribmehëft,-ijüod neCabhd-
minibü^Ilécab âftgeliS atiaifü pëfceptUm;& rhèiité iaiïi-
brehenfum
Omifinius
hxc figna,
tanqulno
necelTaria.
Neq; in autographe
Græco ek-
Exftântifts
definitiones
Grace
ScLatinç
■ to ni. i.ope.
nalil.inuc
F
j derti Grace
rn M.S.cod.
■ Bauaiico. ,
I A than, val-
'dediferepat
ab Auguft.'
’ & Bauarico
• Cod. &lö-
, gc eft con-
1 cifior.
y