A
tfci. ja.
«F/ttiOj.
Spiritus fan
öus eft velus
Detu.
Sapient. I-
vju. I|*.
B
I. !a |
Spiritus fan
âus zqua-
lis eft Deo
patri Sc fi-
iiO.
Conclufio
aetrinitate.
c
Matt.vlt.d
in tribus
perfonis no
eftdiuetii- ■
tas diuinx
nature.
“Diut.it,
D
Excufatlo
breuitatU.
Primo Sà-
j bellianorS.
toreïfenegetur.àquo firmâta cctlorutn virtus oftenditur,
dicente Dauid: Verbo dornini califirmati[tint, & Jpiritu
oris eius omnis virtus corum? Ec alio loco: Emittejpiritutn tuttm,
&crcabuntur. Creator quippe eft omnium rerum, qui fa-
6tor eft omnium. De quooeatus lob dicic.Spirintf dtuinus,
qui fecit me. S piritus ergo fan â u s, ficut omnia creauit, fic
omnia replet immenms. Et quia omnia replet, naturali-
ter eft verus Deus. Scriptum eft enim : QuiaJpiritus dornini
repleuitorbem terrarum. Nam Sc beatus Dauict, ybique efle
(piritum Dei teftatur, dicens ip(è de eo : Quo ibo à fpiritu
tuo.aut afacietua quofttgtam} Quomodo autem negant Ar-
riani Deum efle fpiritum fanâum, cum ita fimus tem-
plum fpiritus fan â i, ficut fomustempfompatris 8c filij?
Apoftolus enim dicit: Nefcitis, quia templum Deiejlis, &
Jpiritus Dei habitat tn vobis ? Si quis autem templam Dei violaue-
rir, dijperdet ilium Dtus. Templum enim Dei fanâum eft, quodt-
fiisvos. Sic autem nos <B. Apoftolus aficrit elle templum
Dei, vtin eadem epiftola, nos dicar etiam fpiritus fandti.
Dicit enim : Nefcitit, quia membra veftra templum eft qui in vo~
, bis habitat Jpiritus fanâi, quern babetis à Deo ? Et y t ip (urn fpi-
! ritumfonâumDeumeflcdemonftraret, continuofub-
iirnxit: Glorifcatt & portate Deum in corpore vefiro. Æqualis
J eftergopatri 8c filio fpiritus landais : quia creator eft o-
mnium rerum, ficut pater Sc filius. Æqualis eft patri &
filio (piritus fandus : quia replet mundum, immenfus
ficut pater Sc filius. Æqualis eft patri & filio (piritus (àn-
âu s : quia omnium fidelium membra vnum templum
habet, ficut pater 8c filius. Quis autem negare audeat,
vnam elle diuinitatem patris 8c filij & (piritus (ànâi,
cum corpora fidelium ( quae membra font Chrifti ) ipfa
font templum (piritusfandi?
C A P V T I X .
n r * R in it as eft itaque vnus folus creator omnium re*
X rum Deus : Trinitas eft vnùs folus immenfus natura-
liter Deus. Ad huius imaginem Trim tat is homo fa dtus
agnofeitur, in cuius nomine baptizatus, denuo renoua-
tur. Baptizatri autem gentes in nomine patris &.flq & Jpiritus
fanâi, Saluator nofter edocuit: vt ficut Trinitatis opere,
initium condi tionts accepimus, fic in nomine Trinitacis,
diuinæ adoptionis gratia frui meremur. Vnus eft ergo verus
Deus pater & filius & (piritus (anâ u s , qui omnipo-
tentifiimabonitate créât homines, & gratuita miferatio-
ne iuftificat peccatbres.Prçtcr hunc vnum Deum verum,
nulhis eft Deus, quia dum dicit: Videte, quia egofum Deus,
& non ejl alius prater me : docet nos Sc admonet, graue efle
peccatum, fi quis extra vnum Deum alium credat. A-
lium fifife dubio credit, quifquis in patre Sc filio Sc (piri-
tu fandodiuerfitatem diuinitatis exiftimat: Gum file
-Deus, qui fohis habet veram diuinitatem , colendial tenus
Dei nullatenus tribUat-focultatem. Nec lacramen-
to redemptionis fic aliquatenus nominandus, quifquis'
ab vnius veri Dei natura inuenitur extraneus. Myfteri-.
tim autem redemptionis humane nulla ratione perfici-
tur ,f i in baptifmo vcl filij vel piritus -fandi vocabulum
Tubtrahitur.
€ A P V T X.
PRoinde, quoniam cpi ftolaris modus (ermonem no-
ftraedilputatiohis non permittir extendi : dileâionis
tuæ primordia, non funtleâionis proliîcitate fàtiganda,
Tedbreuitate potius excitanda. Vt dum breueopus dele-
âabiliter legis, ad prolixam leâionem ardentius inflam-
TOeris. Pauca quæ diâurus fum, intente lege, prudenter
intellige, 8c indubitanter tene : exqütbusvalcasinaflèr-
tioneà fàlfis vera difeernere, 8c Chriftianam (idem, i-
pfius tli uminatoris noftri iuuamine rctincre.
^ € A P V T X I.
I \ 7 Nus D^us eft Tan«aa Trinitas, pater 8cfilius Sc fpiri-
I V tus fan dtus. Vna eft patris 8c fibj Sc fpiritus fanâina-
tura: (ed non vna perfona. Proindè, vt retenta veritate,
poifis rcfellere, vel certe refbuere falfitatem, fi.quem vi-*
deriS, ita patris SC filij Sc fpiritus fanât vnam confiterina-
turam, vt velit vnam aflerere perfonam:,noli Chtiftia-
num Catholicum putare, fed lucreticum Sabcllianum
agtiolce.
C A P V T X I I.
SIquemveroaudieris, ita très pcrfpnas, patris-Sc filij
Sc (piritus (an^ti diceïe, vt velit très naturas iftarum
trium perfonamm aflerere.-Arrianum hçreticum fine du-
bitatione intellige. Verum-eft enim quod SabcUianide
natura patris Sc filij Sc (piritus (ànâî crèdunt : fed falfiim
tft,quod très perfonas efle non Credunr. Verum eft etiam,
quod Arriani très perfonas patris Sc filij & fpiritus làn â i
dicunt: fed falTum eft , quod iftarum trium perfonarum
très naturasperfitedere contendunt.Peruerle itaqiic Arriani
naturam Trinitatis diuidunt, Sc perfonas Sabellia-
ni con fund tint : cum ita fit vna naturapatr is Sc filij Sc (pi-
ritusfanâi, vt non vna perfona, quia alia eft perfonapa*
tris, alia filij, alia (piritus (an â i.
C A P V V X I I I.
SI queitt vero videris, patris quidem Sc filij vnàhi eph-
fiteri naturam, fed (piritus fanâi alteram prædicare
fubftantiam, Vr äqualem quidem dicat patri (ilium, &
foltim minorem aflerat (piritum-fahâum : ifte non tenet
catholic« fidei veritatem, fed Macedonian« perfidi« fe-
âatur errorem. Proinde quia non eft Catholicus Chri-
ftianus, fed Maeedonianus hapreticus çft, ab omnibus eft
fidelibus relpuendus.
t A P V T X I V ,
NVnc pauca dc m'yfterio dominie« incarnationis ad-
uerte. Chiiftus enim Dei filius, qui (èipfiim veritatem
profitetur, ficut verus eft Deus,,'fic verus eft homo.'
In quo ficut eft plenicudo darin« naturae, ita eft Sc plc-
nitudo human* fobftanti*. Ineft enim fllinaturälis veritas
diuinitatis, naturalis veritàis animæràtionalis, 8c na-
tùralis veritas carnis. Ac per hoc naturalis diuinitas communis
eft illi cum patre. Naturalis'verohumanicascorii-
munis eft illi cum virginé matre.
C A P V T X V,
P rquis ergo fit in Chrifto veram diuinitatem pr*dicat,
v3 vt eius veram carnem negare contendatmoh eft Chrj-
ftianus Catholicus,fedh«retiCus Manichæus. Cumipfo
Chriftusdifcipulis dubitantibus diceret: Palpate & videte,
quiajpiritus turnon & ojfa nonhabet. ficut me videtishdbefe.
f f . C A P V T X V I.
O Vrfum fi quis in Chrifto fic veritäte'm prjédicat âni-
Av.mæ8ccarnis, vt Veritàteminebnolit àccipère dei-
taris, ideft, qùi fic dicit Chriftumhôminem,vc Deum
neget: non eft Chiiftianiis Catholicus, fe4Photinianus
haereticus.Chriftu^ enim quemadmodum (ecundum ve-
räm diuinitatem .■ Dtus creator tfi hominum ! ita (ecundum
veram carnem : mediator efi Dei & hominum. Mediator e-
him nullatenus eftet, fi vel cum patre diuinitatis natu-
ràm, Vel curti hominibus communem carnis Sc atrimæ
fubftantiam non haberet.In eo autem verus mediator èïfc
hominum homo'Chriftiis Iefus, in quo Sc à e patre for-
mâitiDei(per quamfaluaret ) naturalîter habuit, Sc ex
virgine 'forriiam ferui ( quam in nobis fàluaret ) accepit.
Nunquam auteln homo à Deo grätiamTalutrs açciperet,
fi in vnàperfona Chrifti diuinç humançque naturç com-
muniononmaneret. '
C A P V T X V I I.
T T Erita scrgo Chrifti ficut habet veritatem natura*
V lem diuinitatis ex patre, fic habet naturalem veritatem
Tertip M&-
ccdoniano-
tula.
De ‘vèritktc
human*
Chrifto,
H.-erefi*
Maniahzo-
rura.
Error Pho-
tinianoiû.
Duznatu-
xz.invna .
.Chrifti
À , '
mediaroriS;
perfona.
Neftoriu»*
Eutyches.
,B
Ex prin ci-
pio Euan-
geliftz con*
iuincuntur
i'Hzretici.
c
Neftorius
& Eutyches
ex Apoftolo
refclluntur.
D
Inconfufz
manferunt
duz in Vno
Chrifto
fubftantiz.
Conclufio
h bri, exhortas
ad feri-
ptaTanfto-
nun.
tem humanitatis ex virgine. Deus enim Vnigenitüs di-’
gnatus eft in vterovirginis fieri human« carnis anim«-
quefüfoeptor: veeflet human« carnisanim«qvfaluaror.
Ip(e Vnus, in quoeftgemina,in(eparabilis, inconfciflibi-
lisque natura: 8CVtriu(quenatur*vnaperfona. In quo a-
lij duo rurfiis h*retici, (ibimet contraria (entientes, di-
uerfos eriores inftituille cognofcunturNeftoriusScEu-
tyches. Neftorius quippe, qui duas in Chrifto cognouit
efle naturas, conatus eft duas pr«dicare perfonas, Sc ita '
cor habens falfitatis obfouritate czcatum, fidciChriftia-
n« non dubitauit, fu* perfidix fociare mendacium. Fides
enim ficut in Chrifto duas naturas veraciter prxdi-
cat , fic duas in eo perfonas ornnino denegat. Eutyches
vero reite credens vnam in Chrifto perfonam, peruerfe
vifiiscftVnamin eo prxdicarenacuram, cum vera fides
(imul in Chrifto fic proprietatem natur« vtriufque co-
gnofear , vt vnam perfonam diuinitatis arque humani ta-
tisintclligat.
C A P V T X V I I I .
T 7N us quippe Chriftus eft { qui lnpriwipio erat verbum,
V & verbum erat apud Deum, & Deus erat verbum. Quiec-
iam Verbum carofaftum eH, & habitauit tn nobis. Hinc Sabel-
lianus vincitur, quiainco, quod Verbum erat apudDeum,
oftenditur altera patris, alcera fili j efle perfona. Hincet-
iam Arrianus fupcratur,quia in eo, quod Deus erat verbum,
oftenditur vna efle patris filiiquenatura. Adoftenden-
damproprietatem perfon«, Valet, quod'foius filius verbum
dicitur. Ad oftendendam huius natur« commu-
nionem perrinet,quod ficut Deus pater dicitur, etiämfi-
liusDeusnuncupatur, Hinc etiam 8c Manichzus (imul
corifunditur Sc Photinus, in eo quod dicitur: Et verbum
carofattttmeß. In nomine quippe verbi diuinitas vera co-
gnb(citur:8cin nomine carnis,vera humanitas inuenitur:
Vt Chriftus filius D e i, Sc verus Deus 8c verus hömo in v-
triufq; nominis naturali veritate cognofoatur. Acficnec
Manichzus in eo faliämprxdicare audeat carnem , nec
Photinus ei naturalem valeat adimere deitacem.
G 4 P V T X I X .
N Eftorius quippe Sc Eutyches, Apoftolicis conuin-
cuntureloquiis.Tlle.vtagnofcatvnam Chrifti gerni^-
nari perfonam non poflè : Ifte, vtnouerit Chrifti gemind
conrundi non pofle naturam. Iple quippe vnus éft Chriftus,
de quo ipfc (quodiam fuperiuspofitum eft) dicit A-
poftolus : Quorum patres,, & ex quibus Chrijlus[ecundum car-
ntm, qui cïlfuper omnia Deus benediftus in fecula. Vbi 8C vnam
Chrifti perfonam, Scgeminam naturam plenus (pititu
fanâo demonftrauit-, diccns quippe : Ex quibus Chrijluc j i -
cnndtm carnem, qui eïl fuper omnia benediótm ifs fecula, ficut
Dei Sc carnis nomine, veritatem natur« vtrkifquê irt-
dubitanteroftendit.-ficin vnoChrifti nomine vn-amper-
fonam diuinitatis edpeuit : Chrijlus enim, qüieflèxpatribus
fecundUm carnem, ipfeefl fuper omnia Deiu benediftus in fecula.
Non confunditur natura,quam Dei filius habet ex patre,
cum ea natura quam idem Deus fumpfitex virgine. Sed
nec habuit Chriftus diias aliquando perfonas,quia idem
Deus vnigenitus, 8c (ecundum diuinitatem nacus eftde
pacre, Sc (ecundum carnem proceflitex virgine. Ecquia
verbum D«Mi,natus eft de Deo, idem verbum carofaflum tan-
quam Jponfusprocefit de thalamo fuo : Ipfe vnus, qui feruata v-
triufque proprietatenatiir*, & crucifixus eft ex injirmitate,
& viuit ex virtute Dei.
C A P V T X X.
arÆctibiCharilîimefili, promo (àn âodefiderioSc
®dileâione tranfmifi.ex quibus tibi quidem præbea-
lur inftruâionisguftus Î Sc ex hoeguftu crefcat in té pro--
lixiotis leâionisafleâus : vt canto magispoffis Deoàd-
iuuante proficefe, quanto ftudiofius coeperis (anâorùm
patrumrcliâarequirere, inuenta f equentius atque attendus
recenfere. Vnde tibi,Deo adiuuante,gratia feien- !
nus. tij
tiæ plcnioris accedat,quapo(fis non folum veram retine-
re (idem, verumcriam hæreticorum m ortiferam conuin-
cere falfitatem, credcns 8c firmitèrretinens, vnam naturam
& trés perfonas in Trinitate Deo:8c vnam perfonam
duafque naturas in vnigenito Dei filio, domino noftro,
Iefu Chrifto.
E P IS T O L A F E R RANDI
D I Â C O N I A D D. F. V L G E N-
tium Epifcopum, de quinque
quæftionibus.
Omino béaciflimo Sc cum omni venera-
tione infpiciendo, (ànâo Patri Fulgen tio,
Ferrandus Diaconus in Domino falutem.
Sæpe multum volui cffeâum interrogate
difoendi : fod abfentem magiftrum Fre-
quentibusepiftoliscompellare, portitorumraritasexi-
cineris longinquitate prohibuit. Vnde nunc bcneficio
praefentis occahonis admonitus, in vnum congeflï quæ
potui , 8c refpônfione ve (Ira mèliùsjdilatanda btçuiter
quàero,rogans,ob (ècransq-, Chrjftum, à quo intus au dis,
quod dpceas foris, vt veraciter dicas mihi : Vtrum Trini-X
tas indifleparabilis pfopter vnam eandemque naturam,
operationem atque voluntatem, did debeat feparabilés
habere perfonas aft etiam in perfonis fic omnino infeparabilispr
«dicanda.Vel,vtrumDeusDeifilfos(ficutdici-
tur)natus,pafluifmortuùs,ètucifixus:;ta eins diuinitatem
con firmare nos oporteat nacàm,paflàm, mdrtuam,cruci-
fixam,quamuis fine Deus,fiue diuiiiitas nomrnetur, fola
câroiritellfgatur mudbilis atque paffibilis , fecundum
quam Deus aut diuinitas pari potuit^ quod in fua natura
non potuit. Tertio adhuc requiro, vtrum anima Chrifti
(ufceptricis deitatisplcnamhabet omnino notitiam, Sc
quemadmodum feinuieem horunc pater 8c filius Sc (piritus
(an â u s,ita idem filius (emetipfiim per id quod homo
eft in eo quod Deusnoucrit, ex vtraque atqùe in vtraque
fob ftanria totum capiens patrem. An fortafle ficut oculis
côrpôralibusDeum (piritum minime videt, nenönho-'
mini dignitas addica, fod natura eredatur ptnrtus com-
murata: fic ratiónalis anim« quamuis pio Întelleâu 8c
corde mundiflîmo non videri ncque eomprehendi om-
nem diuinitatist flèntiam, ne quælibet creatura inUenia-
tur caperc crcâtorém.Tatereme-oblècro iterum quærere:'
yolp enim fimul plura proponere', quia noft eft vbi figil-
iatim de fingyiis perepntémur. Vnü m regnum patris 8c
filij Sc fpirituslànâi crèdimus Scfatemur, fîmulèos domina
» creaairis omnibus (èntientes; Quare ergt^in ora-
tionibus (aceixiotum per Iefum filiunrdominum noftru,
qui tecum viuit Sc regnat in vnitate fpiritus (àn âi, per v-
rifoerfas pene Aphricç regiones Catholica dicere confoe-
iiitEccleiia ?Tanquam folus filius cum patre poflldeat re-
gnttm in vnitate fcilicct(piritusfan â i,aut regAantes adu-
nare non fimul regnare, fpiritus fanâus intimetur, Re-
(ponde ad h«crogO celeriter.Scinculto eloquio de rebus
ignotis corifolentém îuauiflxrho ineile eteleftis pafee fer-
monis.Illud etiam diligenri expofitione diiucidans.quid
fit quod Lucas Euangeiifta ccenam dornini narraturus^
prius eum dicitcalicetnaccepijfe, tjrdifcipulisdiuidinduminter
fecontinuo tradidijfe, & turn deinde accepto pane dixtjfe: Hocefl
corpusmeum : & acceptofimither poftquam canauit calice tunedu
xiJfeiHtc caltx nottuht teftamentum eft in ftnguine mto,quipro vo
bisfunditur. N un quid vnuscalixfocun do eft datus, an a-
lius prius,alius poftca? Et fi ita eft:ad cuius reipertinet fa-
Crarnentum illefde quo maxime cæcéri quiferipforunt Euangeiia
tacuerunr ? Noli qiiæfo d (Ferre relpbnfom, nec
paratum animum longa expeâatione fofoendas. OccU-
pationum quippe veftraruih debemus mereri vel partem.
Rogo etiam vtlibrum de régula verzfidei relegcn-
dum nobis iubeas dtftinare, Sc Epiftolara ad loannfem
Tharfenfem EpifoOpum, vbi de malefico quodam iudiei
non tradendo memini plenilfime difputartnrr> Codices
duos fufeepi, Sc infanti Hermi« proprium reddidi. lube
etiam epiftoläm de Oratione quam ad ,me hie pofitum
mandare dignatus és,iterum hueferiptam dirigere. Dum
Hic liber dc
régula rerz
fiiieieftD.
Fulgcr
peraD. Au-
guftino fal-
lo aferipta
aominacur,
De Edc ad'
'Ferrum.
Inrer opera
D.FuIgentij
oratio 4, ad
Frobam.