Artta Câfared Cappadocia Epifeopi
V62 cnim beneplacitu eft alriflimo inimis habitare&abic&is
: fed in his, quibus fublimes funt fenfusv& coelcftis fan&i-
monia.Etbabebatportasduodecim. Nullü exhisadexplana-
tionédurum in telledû trahi córingit, Nam & ipfe numerus
manifefte ApoftolosDomini dëiignat.-Ôcportarû vfusj
quippe cü ad vit* conclaue adducant, eofdem Apoftolos
adftruic,per quos Gentes in Ghrifti cóclaue adihiflaefunt.
I Et M partis Angelos duodecim. Angelos vcrofiiper portas fta-
I tuunt,quos Apoftolosintellexeruntiperqüósaditiis np-
! bis ad patÄ Sc acceflus præftatur cdöpcratiöne & auxilió
angclorü,qui eiufdem lunt numeri eum præfc&is,-Vel po-
tiuscüillis qui in adminiftrarionem gubemationémquè
dùodecim tribuum filiorum liràèl,iuxta cognationcm iii
fandimonia fundatä,diftributi funt,idq-, meririflime.Si n.
cuilibctfideliü angelü défignatüperfuafum nöbis eft, loge
cundumDeumeftjinqucmoderatione commenfurataiic
proportione confiant,iuxtadiuum Paulum, qui noüit &
humiliari& exuberare,& fatnrari Sc efurire.Et hie beatom 1
Apbftolömm numerus emphafim habet.Duodenarius e-
hini 'numehis in feipfum multiplicatus, centum quadra-
gintaquatüor effidhMf nfura hominis qua eft ângeli.Cü men-
tUrä centum quadragintaquatuor ftadiomm, mennnam
hominis.dixiflêt i appèhdit, quodmenfuranæc,iuxtaid
quod hohiinibusvideri poteft, percubitum prolata eft.
Nemo tarnen exiftimëts hunc etiam hominemfuiflè qui
dimenfiis éft,fed angeliim humana vfum menfura, & non'
angelica,per fimplicem fuiapplicàtionem & intelligentiä.
Et er atfiruäura muri ipfiüs, I*$à.Struduram,ædificationem
didt:hoçeft,ftudium ac diligentiam ApoftolorUm circa
prædicationem.At vernans Ialpis, Euangelii curfum por-
tendit,qui Temper virens immarceflibilemperlèruaf præ-
dicationem.Ip/4 vero ciuitas aurum purum.Sempiterno virés
prædicatio,adbeatæpcrpetuæq', vitæducit habitaculum:
quæ fane ciuitas fiue habitaculum auro purô comparatur,
ob (plendorem fulceptum puro vitro ammilata.
magis ecclefiæ fundamcds, Sc euangelici verbi femina-
toribus angelos adiütörés ad cuangelicâprædçarioné in-
telli<riconlcquehs ëft-.Ër nomina fcripta.ln Mofi quidem rc-
lioione accultü patriarcharü,cuiulq-, tribus nominain fu-
perhumerali inlefibenda mandatur.-m teftair ento autem
Dominifëfii -, riöui Ifraelis nominain portis,i.in introdu-
centibuSidequib.didü eifcNarrabo nomen tumn fratrib.
meiSiNoittendico myfteriü fideiChriftianæ,quod non,vt
arcanü lècretu feruetur,imo vt vniueriïs dam fiat,promit-
titur exponendum.Pares vero funt porta: cü tnbub. ex Ia-
cöb orris.quod neque per fide Chrifti vniuerfa profe&o,
qüæ ad vetus teftamentü pertinebant,obliterata fint, fed
tanto imbecillioraTunt, quanto & infanölia firmitate ro-
boreq; v i r ili .j^ funt nomina filiorum ifrael. Quum femel
vocaflèt fidelesliraelé,in pleno ét ipforum numero perfti-
tit,Nam vbi dixit,duodecim tribus,quas eriaperTrinita-
tem diuifas eflc quadripartitæ mundi figuræ, SC paresnu-
mero cum triplicatacmcis fignidiftinóhone, maoifeftum
eft:& vbi definiuit feiuhdas partes, ham etiam tribus rur-
fum portis fingulaintroitum nadam eflè defcribit.Nemó
enim poteft Domini crudfixi imitariortem ac difciplinairi
obrinere,nifi diuiniilimæ illius T ttnitatis intrödudoriuni
fortimsfuerit.Vniuerfis quippe mundi confiniis percepris
diui Apoftoli,T rinitatcq-, confubftantiali Gentibus praé-
dicata,baptifm.üad nomen patris Sc filii & Spiritus landi
tradiderunr. Et mum citâtatis babebatfundamenta duodecim.
R ed o iam ordine duodecim Apoftolos declarauit. Hue
enim intendcbatjVt duodecim demonftraret Apoftolos,
quos & portas dixit,& fundamenta-Fundamenta quidem
quod fidei Chriftianæ fundamenta iadarint: p ortas vero,
quod per eos,hoc eft,per eomm prædicationem,inuenia-
tur iam quod adfidem Chriftianamadducat.
• Et qui loquebatur mee um habebat menfuram arundineam au-
ream,vt mefirétur cimtatem & portas eius,& murum eius.Et ciuir-
ias in quadrïgo pofita eft,&longitudo dus tanta eft quanta & la-
titudo.Et menfus efi cimtatem ar undine aurea, per duodecim mil-
Itafiaiiorum.&longitudo, &laiitudó, & altitudo eins aqualia
fiintXt menfus efi murum em,centum quadraginta quatuor cubi-
torum,menfura hominis,qua efi angeli.Et er at firuäura muri i-
pfm,lapfis-Ipfaver0 ciuitas,atirum purum ffimilis vitro pur o :&
fundamenta muriciuitatisomni lapidepreciofo ornata.
Et fundamenta mûri. Lapidibus-preeiofîs comparât vir-
tutes Apofto^rum Dei, quos fundamenta'nuncupat d -
uitatis.’ / -
Vundament umprimumlafp is fecundum faphirus,tertiu Chai-
cèdonm^quartumfmaragdus^uintumSardonjxfextumSardius.
fepiimùmChiyfoly thus Jctauum Berjllus,nonum Topazaus, dect-
mum Chrjfoprafusyvnaecimum Hyacintlm, duodecimum Ame-
thyftusi . . : f'- ,
Habebat menfuram arundineam auream. Arundo,qua fim-
damdimetiebatur ciuitaté, eiufmodifiiit, çuius eft vfus
ad dimetiendam tcrram.Aurea vero,ob predum & honorem
tum menfurantis angeli,tum etiam duitatis quæ mé-
furabatur. In hominis autem fpecie conlpeda haec funt,
qu od nul 1 o modo fieri poterat,vt hæc cum diuina fint, in
prdpria natura confpicerentur. At ciuitas eftrayfterium de
Chriftö,ad quod iqfroducere portis datum eft : quiaper
prædicationem Ghrifti tides declarata eft.Er ciuitas. in qua-
dropofita eftMuxi vrbifque figura quadrangularis eft,&por
tarü numerus duodenus.Ciuitas enim cum eflét quadrangularis,
per figuram cracis ex diametro diuidebatur: vnde
& quatuorlatera ternis portis integrum habebant ingref-
fum,vt in pnecedentibus didum à nobis eft. Ver duodecim
milliaftadiorum,Atqaa.lis numeri cü beads Apoftolis lunt
millia ftadiomm.Et quia prædicationis eorumfrudus, eft
quies in eadém duitare recondita, quæ æqual is menluræ
Eundamentumprimum.Cam duodecim fint lapides, qui
in Pontifias rationali fiti erant,odo exeis tantum in fun-
damentis ordinat,quatuor vero immiiranvt ex his & con-
foiiantia veteris teftamenti ad nouum âppareat:&noui,ac
eorum quæ in eo effulferunt>excellentia,ih comparatione
I ad vetus,pâlàni fiat. Apöftoli itaque omni virtute, per lapi
des preddfos defignata,adomati fiint.Iafpis. Primus lapis
eftlafois. Per Iaipidem colore in modum Smaragdi vire-
fcentem,vèrifimile eft coryphæum Petrum defignari, qui
ante Dtiniftiipaifioncm in vniuerfis,quib. eum Dominus
âggrèflus fueratjirtterrogationibus vernabatfemper, iuue
nemquè agebat:captiis lubinde fuitpallore, ob timorem
fiib pafliOne magiftri;& ea tenus deuidus, vt ad negadoné
vfqi prOcederet : rurfiis tarnen in eundem reftitutus virö-
rém,&ipfe à le tali fitilàcnrymarum imbribus erutus eft,&
nos irt lo'dum viroris per làlutaris aquam baptifinatisex-
ct'çithofpitio.Securidum Saphirus.Hic color,qui & Calai-
nus vocatur,qué nonnulli Venêtum dicunr,coelefti colo-
ri aillmilis eft, v el aeris ahi tudini, quæ corpus obumbrat
coelefte.Etlicethicfenlupercipipolïît, non tarnen iuxta
Stagiritem, quinti corporis naturamaliqua effedt. Sed
quamuishoc vifîisnoftrilènfii fieri non poffit,vt tam è 16-
ginquo èxade difeernatur, obumbrante nefdo quo vela-
mentö,colqris tarnen fimilitudinem exprimerè conatur,
fecundum fundamentum faphiro aftimüanS:qui faphirus
coelefti corpori aflimilatur,eo modo,quo etiàm didü eft.
Ex qiio lapniro aiunt A«^«e>(iv,i.coeruleum cOlorem fieri.
Huic lapidi beatuni Paulum Comparari nort eri t iniqüum,
ad terrium vfque coelum aflump turn, inde q j e os attrahen-
tem qui el paruerint.T«'ri«»i Cbalcedonius. Lapis ifte in fà-
cerdôtalirationenoninfcrtur,fed Carbunculus, qui hic
non ponitUr.Difquirendum eftigitur,ne forte Càrbuncu-
lumitavocauerit. Sed Carbunculus eft beat us Andreas;
vtpo te 6c ipfe in Caligine vitæ lecundum legé i n ftitu tæ,pe-
culiari luminc donatus,quæfî tum inuenit Meftiam ac no-
ris fuis fignificauit & demonftrauit. Et quamuis alius fit
Chalcedonius lapis,fimilis tarnen eft Carbunculo in co.-
lorerfic didus,quod circa fre tu Chalccdonis fiipra Chry-
fop olim iuxta Sy mplegâdes leopulos,i n lods extra hos po
fuis inacceflîs,nempe in iaxis ac icopulis deièrtorum litto-
rum,dim lapidibus aliispredofis inueniatur,quemadmo-
dum dixerunti),qui de rebus patriis Bithynorum feripfe-
xant.Quartum Smaragdus. Per Smaragdum , qui viridem
colorem præ iê fert,perque iplen dorem, qui ex ipfd fiiici-
p i t ur,ac v en uftatem,Euangel i ftæ Ioannis prædicationem
lignificariarbitramur,quidiuino oleo exhilarat exortam
eft iuxta omnes dimenfiones,ßc virtutes vitçillius,quæ iè -1 i* nobispeccari trifâ.tiam.guintum Sardonyx.Vet hunc, Ia-
1 p •. 7 ~ . cobum
cobumZebedæiexprimisopinàmur.Quemadhiodiimc-
nimlapishiefanguineumcolorcmobtcnclitjficeriambea
,Cus: iftéjinchôatà ipléndida , ‘cartdida'àc!. diuina^iprædica-
tie>nefiia»euriu periànguinem (îmulcû magifhû luÔChr-
fto à<i cceleftc,ac ièmpiternæ vitæjplenamq-, lumine qüic-
teni tranfmittitur. SextumSardm. Fiiluo luccolore dilîi-
liens’jOb ignitumierga Chriftumaftedum, Philippùm in-
dicàf.Vt enim lapis hic vicera carnis ; ac vulnefatferro in-
flicta curandi vim obtinet j fie etiam pulchritiido virtutis
Philippi iubintrar.
' Septimum Cfcry/o/ifft^.Chryfolithopreeiofo^Bàrtholo-
mæüsaifimilatürireiplendcnsSc hic in modnm âiiri yir-
Tùtiimiplendore.-nori tàmen vt hic quoq; inftar auri affli-
érionibus fiquefiat,imo'lapideafirmitatêprædicati6nis
augens’f6iiditatém.O&*#«?B Beryllus. Tfiôinas huic copa-
ràturjquimaris colbré adeoq-, hyacinthinum præ iè ferés,
^inftàbilemipfiusfidé,tumApdftôlatüeiusadrem01rif-, _ j Qfienditniihifiu^iumpurum àquavïu&rfplendidumtàhpingif.^
■ occlüliohe pörtätaim;Aütqbod ibi qudque diüinipörtae
dodtrinte Apoifqlicaicnnnibiispateant^-adieörumdiicipli
nam quae plus h ab erit pe rfe dtionis.Dem u m iilic die*s eritj
& nonöx, qüia h*cpe6cator(is mänebit.Ef afferentgloftam
honorem.Qm terrenös ^iperint afre<ftus,hi gloriam aux: -
liätori Dcofcieicnt. Nihil enim böhi operis hominibus
.cöntiilgereäbfquc Deiauxiliöpotefit.Öewrf««»; Quos iu-
pra dixerät reges terra , nürtciridueentes dich gloriam St
nohorem Gehtium.Quid verbperhsecindi'cat? Vel qüod
lri,quiäffedus paftioncsue adterrena alTidenüfes^vieerunt,
fuiexemplo reliquis qtioque Gentibus introdüdibnein
ad iupernam illam Hierüiälem prxbiieruhf : cuius argil*'
mentum funt,gloria & horiofr vel ad gloriam & honorem
Gentib us extitef üfiri' ■ "'
G A P V T L XV I I L
r«ï'«w opaziusm p . af . ; dioplate.em,&.exvtraqiuepârcujiuuiilignum vifa a jfc rm fru i niscatdem.safpcaurelmqaem^ocu W p u q s
Ibrem.dmùm a e ita îmiatum act a:u, uinoqai ptiiadmedelamGennuni.EtmnetnaUdiftUmmn efitampliui,
fed tlirotm Dèi & dgnïm illaerit,&ferity aus feraient.illi, & r i-
Sc lâétationem Dei deicripferitincarnariorieipef qu^eôÿ:
ntrMMPtf t ï ;<■ • ~ r • iiyuiirii debuntfaciem lam m eius,&nomen tin dus t m in iromii/front; mbu sif uuuis.r. .E1 tiw nox x v vui ttrua n nvo
qui csecterant cor e, aç e in antes-, eos nqtmm qui per non egent lumneAucerna, neque lumme fçlisiqùoniam Dof
rbnuëriàtionemiüxtalegem'inftitutam-legem'inftitutam, -rton
noriiecusaciumbi. nus Dr«*eïu stllu. f.n.in atilbsyéïregn't abt untif'Jlf Ke.c: utl afre cuVl oru•m* y
piëd.i‘gögoagcbant,advirilem ftatum Ghnftianum marin ]
düxk.Decimum Cfcry/ôprii^ès/Huic refetturThaddæus, qui j Erofienditffzifci^wwiww.Duplicemnoüimiisfluuiivrilità
Aù^àrbremEdei^Cnriftâprædicansfidein,quæaüi-üobjrtem,rièmpè1îrisfëIëüarionëm,acfôrdiurrtabiuti0ném:&
'vtriufqueâdeprioeft,vicàiUxtâEüàn|;èlîcamGhriftipræ-
dicâtibnerh infti f üta. Eten im firimprop herar ü,qui fiierü t
àriEeChriftiadüëntüjrëfôcillàüit:quiqucdicèbàrir,Sitiuit
téanima’mear&êos qui diùinæémcâdæplcribabliiuntur
baptifmaçe^ expiando purificauit. Et quod febpûs fuérit
Èuângeliftæfluuiümadbaptifmârèferré,hiricargumehtü
iùmitur idorieumquod fidem reiobid vel maxime facial
quod èthrbrio D e i& agrii dèmàriârë fiu ppopiri, mèdiiim-
qüe plàtéæ,Euangelicæ vidëlieet prædicâtioriis, irrigare.
Fieriri. nullo modo pbteft ,iuxtà Domini vbcem, vt quif-
qiianiiùpeiBamiUâin^ediâmrHieruialc,nifi'qui'fiipemé
pèràquam & ipiririin^n£lxrm^ierir rej;eri"eraÉüLEx:lprirf
^ttep^rfe^Kàii.ExvtraqüepàrteEuàngelicæprcpiicarionis:
exhac quidém ftcundum vitam præferirern : ex àlia vero,
fèëuhdumfuriirùmfèènIum.i/^wwvirÆ.Ligniïm'vitæ,di-
uinamiapiènriàmvbCâe.Ad'hôcàurèmlignüdôériinàilla'
perrinet,quæ à Cfiriffb noridifcedic,qüæ à prælènri'feliei-^
tateadfutufam pccfirritbearitudinem.'Qiire ëerbprælèris
hæcfeliqtas?Decenter opportuneque dnunas produçeië
yU’tutesï&nóö-impoftunejinterripcftiuèqi, aut inft>léter ‘
fuperuacaneô ftiioio inefficaces inanefiic illas rèddere;
■ 4^re»î^«b«xd«orf(?ri?«.AequalisnumeriefteüiâbÔfanEib;
ëtopporrunaproduériôfi-uéluuîquippe cû non ^rptelârë '
jmo poriüs præuènirè ièrripèr ternpusreddeiMæ. mërèechs',
ppérariisbporteaë,iis tamenquiordinare oirinia ciuri-fit- ;
pientia digerft!t>Er/ô/w ligniadmèdelaGénîïitm. Præ’tëreafô-
iiaqüoqUe ligtii dicitadmedendum Gentibus vriliapro-
nuridarijhoc eft9vatianio prædici, qtiid vérq per hæ’c ad-
ftruere cupiesîFoliü itàq; früétuü tëgumentüeftë fimul SC
brriamehtü pcrfëélib ra
iecundÜ Déü Opéràac iplendëntia, & bryftâilirib Fulgpré
vridiq^ perlucëririà,pérreiftiffiinisfëcündü virtuté’ comité
riihriir rèierüântüfqiie difqiftrènda,acpb ffidërida^N a'pb-
tenrëspotèntef ëxatniriaburitiiF.Quæcunq;' aüt alimenti
fruétùûriori pàrticipàntdéd tântü ad àrgnmërirü iumütur
qüod plarita mbrtdlnbn fitjâd mëdëlaïuGentium propO:
hÜtur.His’'riiChriffifëriiitiofiiba(fti^füpèrriuüm'dixèrim
èXàâàmlîis rébus inüéffigahdisimpèridèlë'diligentia’m'.
Sed thronus Dei&agni.QluiDeq charîs Virrütib .ditiinu fe fe
yéhicûiu^ffi aptauiï,âd Dei qüoquê ôéàgiiiréqüiemipèr vë
terisàc rîbifi teftamenti diuiiias inftiturioriës irqpigre ëpr-
rëSjdiuinæqj dèdicatibnis parriceps feltcirër éfrèëtàs,liic
hirnira fiipër’riæ Hiérufaiê cuttbrêrit,^ vidèbit Bèü facië
fpeciéappellatur,indeqvfibi^uôdpreèrolalit;com’para^
iùVneqvPralnexperseft,fiiieinnuentereuelatioiîchace-
nëëâtibnempa{fionüaffeétiônumque,qüamChriftiperaa-
^tfidès;fiueetiamperpetuam vitam perièmper virentëm
Prafii;hoceft:,rDarrubü colore.VndecimuHyacinthus. H uic,
qui coeruleijfiueaereicbioris éft; Simon Zèlotès affimila-
tuir, quîfèmpetéifanristurbæ zèlànriumfigitram gerens
(ôb id et in morefn aeris Ventique mente agitur) -veritatis
tamen cogni ri One, 1 i cet iero | zelumad id^uod optimum
fit accdmodatiitf Duodecimu AmethyftusMicqai fui mis co- ;
iqrècoiifpièkur,MattHi^hbn iin irieriro fepônetur,qui
nacumvndeeimvifionis^ecoelbfbTëignitbftuenttsparti-
ceps füit : propter quod eriâm remulentiæ ab infipiencibi
fiiipicione hotari'iuntjtam etfi omm fobrietate melius af-
feifti eflè'nt.Proindeque Atttethyftô affi'ghàtus is.eft,qubd
Amëchyftlim prôferens, nullo ebrietatis ipariorumore !
vinci potuerit. .r
' .^M0ècmpoii^,dUùâeiimmarga^alum:'S^gitUp^ e- '
rantexfingulis margarïtis-Etplatea Ciukatü autumpurums, ian-
■ qiàrdvitrum per lucidum.Et timpliim nonviâiinea. Dominmer
nim Deus oinnipoienttemplum ilimeft,& agnm.Et iiuïtasnone-
getfàkneqùeïuna,vtluceant in ea. tiamgltfrta lia illtiminaüit
tain & ludernd dus efi agnus.Et ambulabunt Gentes, qua feruata, .
fiia i ntfin lu minedits: & reges terraafferent gl on am-(nam &ho-
normin ilhm.Et portaem non claudentur perfâieni: nox entm
fn t ïllk.Ei; afferent gloriam & honorem Gentium in ïlldm,vt in-
gredtantiir,&non ingredïatur in earnomnequod inquinat,aut
abominationemfacit,&mendacïum : nifiquifcripti funt inlibro
yitkafni.
i( tWtbtxhnportaftuôûecm tnargaritfifunh Margaritis iatt--
ä^Apqftoloscbmparauit:&fingulumeorum quiddanf
âdinit-kndum,nbnmodocaridorëpraiicfe:entèm,Vemm
Äis inferentem.Efp/rffM ciuitatis. Plateàm Veto duitaris,
hbcèft, Éiatæ illius habirarionis ratitüdinem, ac vitæ du-
egeifofeneqite hna,
taml fol quant luna ôb-
litërafur : vtpofeomnibus, quæih'htiiufcemodfftatu ha-
■ bentiu;fpiritualiterefFulgeftcibus.Nbxenimmeanorieft:.
NcCeriam noïibi erit, in qua feris ac clauibus fecùritàs
pd?ftriiètùr:quiaibi'diùinæillæ poftæiqùàs ApoftolbsdiT
ximus, efficaces eruntquæ admittant Sc introducant àdj
perfeëïiora.Gum enim femper diesfit,in quo lucis.bpera
pedguntur,quifièripbtcft,.vtillùc tto.(5turnijm ocjùm ir->
rcpferit,vbi omninonox nullaèftîSéd duplex eft inrellé^
d u s .. Autèrtimfîgnificare yult, quod pax fiitürà fècônuërfatidnémiuxta
fiüs.Èiféghdbdrtttâ^ Sâriéti videlicèt vïia tü
guritas i eaque tanta, vt bpus non fit aiftodire ciuitatem Chrifto pér infiniMfefcularëgnabùftri
H É É