A < $?■
Uni. I.
S tub. I|. a
î. DionyC
li.deduun
put.piim.
6 * 8 ____________ S. P. N . Anaß aßt Stnait a Patriarchk Antiocheni
l h omnmo atlèricis, Chriftum perfë&um eile inhumanita-
! te, ii eue & in diuinitate : fequitur, etiam veftro iudîcio,
! C htiftumex tribus naturis conftare.Caetcrum ficutiarbor
> vna &eft appcllâtur natura, quan tu muis ex dift'erentium
! qualitatum partibus compacta, vt ex radice, ramis, folijs,
I flore, fru&u : ita&totus homo vna eft natura, iuxta illud |
! lacobifracrisDomini : Omnùnaturabeftiarum & voluirum,
I& ai] uatiliuni dmnatur à natura humana.
Solurio & refutatio propofitionis Monophyfitarum,
quæ affirma^ Perfeâam diuinitatë nihil aliud ejfe,quant incarnat
am verbi aiuini bypoftafen,&.in ca omnmfanftißma Trinitatis
plenitudincmine fee, & omnia, qua in Cbriflopropter incarnatie
ms ceconomia confitemur,toti Trinitati compstere, feue daas naturae
feue voluntatesfeue operations, & qui nonita [entity inqui-
unciftij»inTrinitate tresproprias naturas vnamq. communem
, conftituit. De quo paulo ante pauca quidem dixinmsjne
j vero rfos etiam,hære ticorum more,videamur propria có-
i men ta excogitare j & in diuinam il lam male didi o uem in-
I cidere : Va bis, qui propbetant ex cordefuo,non ex Deo : age-
I dum,vt Dauid vno lapide,in Goliathis fronte infixo: v ni-
j uerfiimalienigenaramexerdtumperciltiamus, obturantes
ora eorum,qui aiunt: omnia quæ vni ex làndiflima
Trimtate,nimirum Chrifto, mbuuncur.toti Tnnitati tribui.
C a p v t X X I V .
San fit & Apofiolici Doûorts Dtonyfii Areopagita,
cxcapitedecomunfîa (fedtjere-
, ta Theoiogta.
f ~ \ Vemadmodum lu mina Iticerrtarum, vtfenfib'tlibus &fami-
f V <Jiaribus vtarexemplis,in domo vna cumfint, tota in fe mu-
tuo [um, &exafte àfe mutuöfe cundumpropnamfubfeftendira-
tionemfecemuntur, vntta diferetione, &difcreta vnione. Deni-
que cerrtimus in domopluribus lucernkÛuftrï > omnia luminain
vnum lumen coalefcere, & vnum in difcretumfulgorem emitter e,
neque vlli,vt arbitror,procliue fiter it,buius vel tllius lucent a lumen
inaereootnta lumina continëte, ab alterius lucema lumme difeer- '1
nere,&ïntueri,cum tota vitotisimpermixtepermïxtafint. Hæc
Dionyüus.
Scholium,Vnam & diferetam voçat iàndiflîmamT#-
..iutatem-,propter communem naturam ßdiypoftafewn di-
ftinchonem,
Nunc ad lolutipnem didorum accedamus. Seqlus pa-
triseiulmodieft. In myfterio Trinitatis expliçan4 p vius
eftexemplo çerèrorum vel iucernarum in aliquô templo
vel domo accenfàrum , quæ hypoftafibus quidem fecer-
nuntur,&àfemuraofeparanrur. Àliaçnim & alia lu ce r- ■
na eft fecundüm indiuiduamraripnem: lucegute coniun-
dam habehti&inièparabilem naturae, & operationis cô-
munionem^aq^.yUuspqteftinçfrcumfiiib.aeredi^ceme-
re,acdicere : quodnam lumen lit huius luceii^e, & quod
illius. Hæc Dodor ille. Poftearcanlità lèrmone de Trini-
taris myfterio adincamationis rationem, ôc ad proceflîo-
nem in Deo (prpceflionem verô .cum adis, ne localem ex-
iûimes) fed il 1 a m,de qua hæc ipiè met -Chriftus. Ego a Pâtre
e xini& ai Pattern vado. Dionyfiüs^ Siquisexdomo aliquam
lucefnam ejferat,fitnul exibit totiim, quod ab ilia manat, lumen,
nihil de aliis luminibus fecum extrab.ru, aut aliqttid fui alït relin-
<f««t£.Egreflus,inquit,Filius à Parre,negue Patreip,rièque
Spiritum iàndumiedtnkn:axit,neq; qiiidquamex propri-
is is,qui egteflûs eft, aliis reliquit, fed iècündum folam hy-»
poftÜin iuam exiuit; Deinde explicans quæ dixeratyîm
icribit : Difcretum eftaÿtein à diuinis operïbus in nos benigne manant
ib tu y quodfecundum nos attfc ex nobis intégré ac vere fuofian-
tiamfumpfitfitperfubßxntialeverbum, Éxplicatio. Difcretum
eft, hoceft, friundum elba Trinitatis Theologico myfte-
f rio,perhoc,quodnaturam noftram totam perincarnatio-
nem afliimpiit : (hsecenim eft incarnationis & aitumprio-
! nishumanæ naturæratio)quodqi agit,&patiturquæcun-
! que humanæ naturæ cum diuina comundælunt conièn-
; tanea& con{bna.Gon{èntanea,inquam, & confond^ hoc
' eft,pura feu mürida, 6c non cligna reiid ab humananatu-
f a : cuiuimodi funtpartus, infenciariacreiaeppimj
fitis,labor,triftitia,lacrymæ,fpu ta, iudores,languis,traris-
fixio , cormptio , diflblutio, vitæ amifiio-, loquendi fe-
que mouenaiimpotenria. Quibus adiungit Dionyfiüs."
Horum enim nulla rattone Pater & Spiritus fanltus participes ef-
felHfunt.
EmbefeatSeuerus£riibefcatÔionylîus,Timotheus&
■ Eutyches. Erubefcat Theodofîus & Iacobus. Erubefcat
dectcornis ilia Antichtifti cohors, quæ dicitj omnia y qua de
Cbrifio dicuntur, etmuentre in totam Trinitate. Ecce apoftoli-
cum illud vniuerli ôrbis lumen Dionyfrus difertepr ofite-
tur,eorahi quæ Chriftus in carne & per carncm geilit, ye|
afliimpiit,Deum Pattern ôc Spiritum fandum nullo pa-
d o participent fadum ciCcinififortequuaJferat, inquit, béni-
| gnitateydeni entia.communione,voluntatis. Solo,inquit,confî-
; îio, bcneplacito ôc appro bationc Pater & Spiritus fendus
| communicaruntde ratione & modoincamationis Chri-
fti:Secundum proprias vero hypoftafesriihil omninopar-
ticiparunt de illis,quæ verbum incamatum ex virgine af-
fumpiit,ipli gloriain feculafeculorum, Amen.
V en i ampetoà ftudioflsjex p ar te e nim cogn o feimus, v t
Paulus clamar,&ex parte intelligimus, & ex parte rem àfe
fequimur,& ex parte dogmatizamus,quânto enim magis
inueftigatur Deus,tanto magis ignoratUr,neque enim ipfi
angeli res diuinas perfide inteîiigunt.
A diungam & iftalibrohu ic tan quamcoronam triumphalem
& vidricem ,lponfæ impofi tarn. Lex diuinavetus
& noua prædpic, vt in ore duorum vel trium teflium fiet omne
rtri>«m.Itaque in fenûa Synodo Nicænatrecerttorum dé-
cem& od o Patrum didum e f t , ttatUram& hypoftafifr
non eflè vnum & idem, quemadmodum artceadèmon-
ltrauimus.Similiter&Synodus Ephelina dudeftris Pâtri-
busconftans, per làpientiflîmum Cyrillum publice fta-
tuitînaturamabhypoftalifeù perfona diftingui: luffid-
üntigiturfetid3e,Cathohcæ,& Apoftolicæ Etcleliæquin-*
genti deceit! & o d o Patres pro defetifiöne ôc lubfidio ad*
ucrlus Acephalos : neq; enim vllus homo, neque ipùt cce-
loruni virtutes vniuerfie poterunt aliquando foluere aut ]
euertere éâ, quæ taies ac tanti patres decreuerunt. De ce* !
tero,quando Acephali læpius nobis vnum vel alrerum didum
obiedant: quod naturam nominee perlonam: obii-
ciamus nos quingentorumdecem& od o Patrum chorü. i
SufFragium enim plurium omniinnegotio valet : freut
îandorurîi Apoftolorum can ones decreuerunt. Deo gloria
& imperium in feculafeculorum, Amen.
Laus Deo Virginie^ Matri.
S. P. N. AN AS TA.
S I I S I N A Y T Æ, P A T R IA
R G H Æ A N T I O C H E N I , A N A -
gogicavum , coiuemplatiDnurn m druini
Opifrcii H e x xm e ro n .a d T h c o -
p h n um, L ib e r
pnmuS.
r M ^Itulus horum S. Patris Anajlajii Commentario
I rum jn edition:prtorefie h abc bat, ln Ipi ritual é
An ago g cn 6 . dierumcreationis -fie vero in
hacpofleriore commutauimus, idgue vtopinornonma-
lefinftiAnajlafiu&c. Àn agogica rum contempla-,
ao n u ffiin d iuin is 'p ific iiH e xæm e ron ,ad T h eo -
ph i lum. Hic enim idem S'patêrhôruM Comment ario
rumprimo Ubro : Literam q u id em , inquit, m inime
dilToluentes.verumà b enigniiiîmo&: fan d iflïmo
fpir itU jfcnfummyftice ab lconfumintra lite ram,
in q u ircn te sjp rim um h o c conlîd eramusinco r-
pofib us, ôte. L t alt quanto post, eodem libro : N o s au-
tëm,inquit, cas quas diximus An a go g icà s facien-
tes, conc emp la tione s, literam non dilToIuimusï
^Anagogicarum contemplationum in Hexameron L tb. I.
Paria (unt
amaie fapië
tiam, & fapië
te m eius
datoiera.
Arcanotum
facramento
umoftenlîoinLitui
6 up j
dionibus & moribus & regrelîîbusinluoslbcos,necde
pollturis &àlterationibus, needemoribus in orbem, nec
de An tipodibus &: de partibûs,Coeli,& Saturn i motibus,
ncçde ççeli motyi&gradibus, hecde Liinæonu & defe-
ruffes de aftris & lingularib us quæ in cis confi-
cfet^PUrfteUis.i Non de ortu aquaruni ôc iinuridaticmi-
busyex quibus ,eos quoque qui in locis fiunt teriæmotus
yifipne apprelicndenmt qui fe in friathemaücâ & hac
cpfldednraJi « te exercuerunr, aqua tanquam ab exiriofa
lue liberauit Ecclefiam, v c*um quod in terris veffetum eft
yççbuni. NaniquidlucricepetitEiccleiialidiidicerit vni-
uerfam motipnemSolis & lunæ& cash & terræ & vénto-
rum ÔC jllellàrum, præterquam folàttt pereuntem & fal-
feinopinionem ? EMfëens autem&audaens,quod ab iplb
P eô vniuerlorum eifFedoire effeda hint duo Opificia, V-
num quidem quo produccretur homo ôc ( vi femel di-
cam) res omnis creata î alterum autemquobenceilêr&
homo ^vniuerferès creata,cum ipfe-camem fufeepit, li-
beratis omnibus ab iriteritu, cum vt bene elfent accepe-
runt : ôc quqdtahquam propheta diuinus Mofes,præuidit
etiam produdionéin & opificium creàturæ ad hoc vt bene
lit & feribens q ue madmo du m ad hoc, vt effet deduda
extiteritjiniplà etiam Seriptüra inferuit eius reformatio-
hempèr Chriftüm âdhbcvt benefit,fedftylo quoda pro-
phèrico obfeuroque &allègorico. Omniaenimquæfunt
in coelis & in terra ;Deùs prius confirmât infepientiaad
eius figuram & priorc deferip tionem.Et quodftatimà prima
voce &effedione,eius mndamentâ&ftruduràm&
appàririonc & illumina ti one præmc ditabatur ÔC prius de-
lcribebat,&per primiim coeliim ôc fecundum,& quç limt
in ipfîs luminaria,ncc hoc lolum,led etiam per ipliim-S o-
lem ôc Lunam, ôc terram ôc aquas ôc plantas & pecora ôc
volucres,& pifees;&vt femel dicam,ber omnem Creatu-1
ràm coeli & terræ, G hriftum qui in ipns &pèr iplàm lo q(ui-
tur,prædicat& magnifiée cômendat.'Hæc difccnsEccle-
fia exultât ôc lætatur,geftit &illuminatur,&aduêrfus infidèles
valens ac robufta rédditur, vel potius armatur -, e os
conuincens,dedecore afSciens,vincens, exilieriS & tripu- :
diaris:fiquidem vniuerfi quæ cernitur & intelligttiria per-
cipitur, créât lira, àd eius imaginem Ôc Iporifi fin C hrifti
prius conltxudafuit & præfigurata.Hoc eftenim mÿfteri®
um , quod ante fe cilla ÔC agërierationibuspriusdefiniit:
Deus,&prædeftinauit. Vfide etiam dicïtur Dèus Omnia in
caput redegiflè ôc inftaurajfein ChriJlo.Qüideft in caputre-
degiflè ÔC inftauralfe, quam ea quæ rationibus in iplb prius
erant figurata& adumbrata: re iplâ, fadis in iplo elfe
impleta ? Omnia enim, inquit, per ipfum, & in ipfo Chrifto
facta funt tam qua in coelis quant qua in terra/vifibilia & iüuifibi-
lia, feue Tbront, feue Dominations, feue Ptincipattu & Potentates,
omnia per ipfum &in ipfo creata funt:Dei âu tem Ap oftol us
dicens omnia ôc vifibilia & inuifibiliain Chrifto eflè crCÜ-
ta, aperte oftedit Ôcdocet quod iplà etiam jpflifibilis crea-
turaprius figurata&fedaraitinGhriftô& Ëccléfiâ» Sed
de ccelcftibus quidem i quemadmodum ôt Chriftu &Ec-
clefiam deferibunt acpræfigUEant,nopôflüiiius àpèrïc di-
cere, quemadmodum intelligatur quidem Angelas is qui
eft : magni confilij Angélus, ôc rurlùsquemadmoduni Archa-
gelus, qui eft princeps Angelorum iplbs etiarii mittit tanquam
aaminiftratoribs Ipiritus qui ôc adfiftunt:& quead-
ïhodum nominatur Principium,qui eftinPiitiCipio Deus
V etbu,princepspacts & pater futuri feculu Magnüs eu: enim e-
ius principaxm,&pack eius no efl terminus. Aut quéadmodü
intelligamusiplàrri poteftaté.qurDeuseft habens potefta-
tem, foras & potens. Eft enim eius poteftas, vt dieft Daniel
**Et poteftas æternâ quæ non jræfcribit : Data eH enim
cipotefeas in coelo & m tmv*.Porro autemhomonymu qtioq;
ipfum intelligesThronum:vtpotc quodPater fiiper iplum
quiefeat tâquam vnigenitum ÔC germanû filium, & iimul
etiam nos faciatquielcere, congruenter ei quod fcriptum
eft: Veniteadme omnes qui laboratü& onerati efeüy&factam
vos qmefeere. Quod fi etiam Vis nolle eu habere fex alas:au-
di eum qui ipfi3icit: In tegmine alarum tuarumproteges me,extender
alasfuas eosfufeepit. Quemadmodum autem lux ver a
____ ________________ _________- ______ illuminantomnemhomtnemvriienteminMundumivnzntoombisnon
dicetur de figuris ôc interuallis nec de circuma- nia alpiriëns, yocatus eft , id eft, multos
G g g. 3 ______i*bens
abfit, &C. Initiolibrij. Memento ó Ledór,/^«//,
rnedixiflequod non diffoluentes Uteram cranfi-
mus adnonferiptos fenfus AnagogicoSj&c.^Pwè
bcofórteetiatn nimius 'è!i in (è,vt oflénAdt cónjiare non
pbjfóliteralem Opificiidiuini htfloriam. pi^dfir^initife
' Itbrjtf. iEquiimefle exiftimb valdeq;; ampledeii-
dum êivTil-e, per vniuerlam noltram 6 t4'CW£X-
pöficiönem admorierè audittores»qüodii ö diflbl-
uentei Dei opérmtï quxbft ex IkéEahiftoriam,
fpiritaaiiter corporales breatiiras exponimus
pcf aliegoriam, neq; euqrtcntes Patrum expölj-
ciones/ed audiences drbi$ terrjeluminare Paulü
i dieentem,qüod vetii^ Seripwra 8t Lex efr vmbra
veritacis rerum Chrifti & Ecelelias > Sec.
SActaiDci Vox, per Prophctam Elaiam iubet vniuer-
fie humariée nature,vc viuam aquam hauriat ex patriis
fontibusj eft cniifa fons perennis diuina: fapienriae , & mi-
nime iniuftu&Owne datum bonum,& omne donum perfeftum
eftdefcendehsa liberali zcmHm&cciPatnluminum adquem
mininiëpatetaditusj&qiridiciti Sicui dèeftfapïentia,petdi
a Deo quiabfblttu dat omnibus&nemmexprobrat. Paria enim
fiirit,& eamquaé eft reuera amare fepientiam,&fepientem
ëius Datorem. T e ergoyb valde deuderabilis fili mi,& caput
omnium mihi amabiliflimumj laudans ob concirinü
& propenfum in res diuinas ftudium, & mentcih philofo-
phiae verbi deditam,tanquam animatam tui corporis figuram,
excepi inanimem chartam tüae fcripturse, quae petit
vt detur folutiö eorum de qüibus dubitatur a multis in
Hexaemero,ideftjin aeationë fex dicriim. Quamobrem
eo fretus qui «licit :Petite&accipietk qüoniam omnkquipetït
accipit.èc cmi quxritinuenit, & vt oportet pulfentiaperie-
tur: in eolpem eorum quaedidhirus fiim collocans, poft
illos qui antea laborarant,veftigiis eoru mfiftens qui circa
horam vndecimam aeque cèleritcr munusperagunt & in
-metendo &rurfus in vindemiando, demiflb oculo & hu-
mili diligentia & impeririaranquam Ipicaslegens, & cul-
mos colligenSjinftar Formicffirelida granareiégo: & tanquam
canis micas colligens,lauri & opipari patrum epuli
ac cönuiuii; aufero qua: excidunt: Et tanquam apis qua:
meiconficit^exillorumpratis liquid eft odoriferam uir-
ripio,&in hoe vafe reponeps iis quibus fes eft bona appe-
tere & eorueflèparticeps,propter te fruenda offero:Nam
f i poetice poftulante temporé licetdicere. C a n to i k q u i f a -
p i u n t , Et, A u r e s o b fir u it e & v o s v e ftr a s r it e p r o f a n i . l n meisenim
auribus valde refonat qui a cmtu amandat furfuraceas o-
rationes &terreftres,&qu*fenfiis alFerant humi ferpen;
teS.Nam Sc qui veneranda,anima:quc Ibrdes abftergentia
pferagmtmyfteria; quando ex arcanis veïuti thalamis in
pübixcumomnium conlpe<5fcum,fimt, ea palam & inter fe
cohasrenterexpofituri, congruenter diuinis confeeratio-
nibus arcanorum Dei Sacrimentorum , vniuerfo fimul
mixto populo nuiiquam earn faciunt oftenfionem, priul-
quam quiLiturgi^,id eft,qur publico proeft feaorum mu-
neri,poft lupëriórem & qua: eft citra vllum medium, Dei
chori ordinatiönem,tanquam vóce pr^ftans quidam pr$-
co,ftans extra fecratiflimas portas iülTione maxima Fecre-
uerit ab Ady ris ad quae non licet accederë,eos quibus non
licet iiS firui ac perciperé j timens illüm fordims veftibus
indutumin Euangelio,quilongiflimefuit expulfus a nu-
ptialicönuiuio,quoniamnonpraeparauerat veftem con-
uenientem diuino.illo èpülo.Ad hoe autc opus nos com-
ponendum venimus,non ^»em ponentes in facundia,lua-
uibufqj febulis & nugis,arteq; dicendi Gra:corum,nec ar-
mati Iambis tnicibus & inutüibus: Chriftum enim habe-
mus viae ducemjqüi Gnecamjapientiamdicic eflè ftultitiam
& truck exinanitionem. Loquimur enim de diuina S criptu-
ra quae expofita quidem fuit per quandam vocis tenuita-
tem & lingua tarditatem, a paucis autem eft confirmata
& ornata,iiifque agreftibufque &pilcatoribus,&futori-
bus&illiteratis: pudorequeafFedt fepientes, eofrjue o-
ftendit ftultós & inutiles.Quamobrem in praefentia,a no-
E •
iJ*tp,<poer'
üt, forte,
It)i<p»e/.ay.
Amafttema
uit nosVcr-
bumDei. A-
ftronomii 1
suil ut vius;
Duo Dei,o-
Eiblioth ■ Vet.Pat.Tom.6 .
Ä elU4i
t
i
i i i
» k j|
H l t ■
lila