I l
■H• U-yI
§ B 1 »
1
m
■
tsto.j.
cum eum gratia ptaëüenienf ócèperit a'diuU'are. Fties enim
tftu per charitatem operatur, humilem facit eumcuidatur, quia cbaritas non inflatur. Adiutófio igitur atque munere
gt iti*fibi fidem dari vnufquifque non dubitet -, nedum
ïnitiulii (ibifidei nititur affignarc. iPcenitentiamquoque
quam Deus ad vitam dat, fibihomo no fanitatevalidus,
icdinfirmitatc prsiudicatus affignet, tatiqs medicaminis
bcneficio careat,cuiusgratiamcontumax atque ingratiw
öppugnat, cum cordis humilitas diuinis fit eloquiis ad-
monenda,vbi principaliter ipfebona voluntas,qua ind-
pimus veile credere , a domino prsparari demonftratur
acdirigi. Salomonedicente: Praparatur voluntas d domino.
EtDaumcanitinPfelmis: A domimgrejfus bominis dingen-
tur,&v'tam eius cufUt nimis.
C A P V T X V I I i.
iveröfecundumopinioneBRllorumjno^rubieA Veile
crederè, priulquam nos Öei gratia incipiatadiuua-
{ re,iniuftegratia didtur, quia no gratis daturnoihini,led
bpriae retribuitur volüntatiiHanceni'm(ficut illi volunt)
gratia in nobisjnuenit,quam ipfa nö dedit: imo, fi fic eft,
nos priores Deo völuntatem damus,atque itagratiam non
miferatione tribuentis,fed aquifdteDei rétribiuntis acciphnurWe-
ifintamenquis prior dedit illi»ÖC retribueturei?Nemo y-
tiq; , quia non pottft homo accipere quiequansynift datümfuerit de
(do.Quid enim habet quod nonacctpifï Si dutem dccepit^quidglo-
ridtur quaji non accepvrït ? Hem autem mifericordfe Dei ali-
quado praeuenit homirtem ,fi nunquaim bonam fecit, fed
expe&at vt iriuehiat völuntatem. Et vbi eft quod Daüid
dicit: Deus meus miferscordiaprdueniet me. In quo autem Dei
nosmifericordiapr®ueniat,velpr®ueniensqualesinueniat,
nonin quolibet aliojfed in fe nobis gétium tiiagiftér
oftendit,dicens: Qmpriusfui blapemus,&perfecum,&con-
tumeliofusyfed mifericordiam conftcutusfum, quid ignoransfeeiin
incredulitdte. Q u omodö ergo aliquam crcdendi volunta-
tem ex Icipfo Paulus habere porerai,quiblafphemu'm fe,
&perfecutorem,& coritumeliofiim ccecus atq; incredu-
lüs ignorabat ? Q u o d humiii corde confidcrans, alio lo co
nuferieordi® praêueni èntis illuiiitnam tirdon o, öcvt euf--:
ràmus j mifericordi®fiibfeqiientisfiilcimur auxilib. Vt
ergo fibiqui/quetribuat bodam völuntatem » qüaVellé
incipit credere ’, non viueiitis anim® vigor j fed mortu®
carnis eft tumor.
d icit: Ne» fumüignusvocari Apoftolus, quiaperfecutusfum
ecckfiam Dei. Statimque fidem fuamnon propri® voliin-
tatiyied grati® D ei ini&tantis affignans, dicit: Grdtid dU-
wn Dei funi idquod firn. Qüidautemiamfuitnififidelis?
Q u o d v t eflet,mifericordiam eft vtique confecutusj ficut
ipfé teftatur,dicéns:Ce«y?/i«w do tdnqtiani mifericordiam coti-
1fecutusü Domino yVtfirnfidttis. N am & cum fepriiis ^lalpfie-
mnm & perfecutorem , & contümèliolum fuiflè ratete-
tu r, fidem fiiamSc’ charitatem grati® defignare n o n defi-
ftit,ftatün fubiiciens: Superdbundduit autem grdtid Dtiinfide
& dtkatom qtu eftin CliHJlo lefu domino noftro. Si ergo fidem
Pauló gratia Dei non dedit,nec charitatem ei dédiftè cré-
denda eft.Ergo, quodabfit,mentitus eft Paulus, quiait:
Qufd chdritas Dei dïffiifa eft in cordïbus nofirisperJpiritumfdn-
Stum quiddtus eft «oWf.Scd quiaPaulusChriftp in iè loqué-
te mentiri non potuit, ipfo {piritu üobis tribui fidem fir-
mifli me 'fateamur, per quem eharitaté Dei in hoftris dif-
fandi cordibusiiëgare nequimus.Cum ergo Paulus eflet
blafphemus,&perfecutor,6c contumeliofus,hó ideo eft
aditttus Dei gratia,quia credere voluitjfedvt credere vellet,
donü grati®pr®uehiencis accepit,qu® ineius yolun-
tate non aliquodcredulitatis initiilm j led blaiphemiam,
fieuiriam, eontümelias, & ignorantiam iii incredulitate
reperit. Cuius vfqueadeo e®cafuit voluntas,vt non folu
hon poflèt credere, fed nee ipfum fii® ojedulitatis polfe t
initium pr®uidere.Non enim ignoranswci(ïet,fi fiiamin
fe igrforantiam prxuidiffet.Digne igitur inPaulo affigna-
tarprasueriiehtis miferieqrdi® dpno, nönfolum crcduli-
tatisinitittm,fed etiartt ipfius incredulitatis agnitio. Qua
ei propterea Dei mifericordia contulit,vt incrèdulitatem
fuam illuminans atque adiutus & agnofceretfe vitarétj
Dominus enim eftiUuminatio noftra,& ialus noftra, qüi
nos illuminat vtpéecata noftra cognofcamus: &ianat,vt
a peccatis noftris feparati cum iuftitïayiüamus. Öbhoci-
pfe qüivtfideKsefkf, feténrirfemifericordiamconfecu;
ram,falubriternosinftruk dicens: Igitur nortvolentïs, neque
current is, fed mtferentis eftDeh Quia re vera & vt velimus,
C A P V T X I X.
SX quo enim primus homo naturam fuahi voluntariè.
vitiauit,atque oppreifit infirmitas,nifidiuin® grati® !
medicamehto præuentum in vnoquoq; hominefanetur
atque adiuuetur liberum indefi nenter ai biriium, eft qui-
dfem liberum,non tâmeii boAum.eft liberumirion tarnen
return, eft liberum, non tarnen fanum, eft liberuirij hon
tameh iuftum. Et quanto magis a bonitate,re<ftitudinei
ianicate,iuftitiaqi liberum,tantomagismaliti®,peruerii-
tatis, infirmitatisf, atq;iniquitajis mörtifera feruitute ca^
ptiuum._ Quienimfacit peccdtum/eruUs eftpeccati: & a quo quit
deuittus eftyhuic & feruus addiäus eft. Régnante igitur pe cca-
to habet liberumarbitriiiin, fed li berum fine D eo , non
liberum fiib Depiid eft,liberum iuftitia,noh liberum fub
gratia,& ob hoepeflime atq; feruiliter liberum,quia non
gratuito miferfen tis Dei munere liberatum. HocApofto-
luseuidenter infinuat, dicens : Cum emmfenn ejfetispeccdti,
liberi fuiftis iuftitu.Se ruire igitur iùftitiæ non poteft>qui iu-;
ftitix liber eft:quia quamdiu eft peccati feruusmennifi ad
feraiendum peccatoreperituridoneur: Ab iftaferuitute
peccati nemo liber cfficitur * , nifi qui liberatoris Chrifti
gratia liberatur, vt fcilicet liberatus à peccato j feruusfiat
Deo. Hoc autem quemadniodum fiat, ipfe liberator no-
fter oftendit:Si rw,inquiens,jÇ//«î liberduerit,vereliberteritts.
Ideo yas ele&ionis. bençilicium nobisgratialibefatricis
infinuans, nonfolum liberos, fed etiam liberatos nos elfe
teftatur his verbis;Nffw dutem liberdti d peccdto,fermfdfti Deo,
bdbetkfruäum veftrùm infitnftificatiommifinem veto vitam ater-,
nam. Hæcvero.libertas quænon ex humano arbitrio na-
feitur,fedgratuita Deimiferarione confertur,à bona vo-
lüntate fumitexordiu||, &perfru6him fen(ftificationis,
in vita sterna plenum fui förtitur effeâum j fed ficutin
natiuitate carnali omnemnafecntishominisvoluntatem
pr çcedit opens diuini formario,fic in Ipiritüali natiuitate,
qua veterem hominem qui corrumpitur fecündum defi-
deria erroris, deponere incipimus, vt nOUum qui in iufti-:
tia & fànditate veritatis creatus eft indumrius.Nemo poteft
habere bonam voluntatem inotu proprio, nifi mens
ipfajid eft, in terior homonofterrehouetur ac rëformetqr
èx Deo.Ideo nos B.Paulus prapcipit non conformant huic
feeulo, fedrefqrmari innouitate fenfiisveftri. CüiuSre-
formatibnis initium ne nôftr® facultati affignare aliqua.-
terius deberemiis, dominus per pröphetam feipfumfor-
matoremlucisoftendit,dicens: Ego dominus formum lucem
&creanstertebrds. Quod & B. Apoftolus fiiaprædicarione
confirmât, dicèns: Deus qui dixitdètenebris lucemß>lendefcere<
illuxit in cordibus nofiris. Eidem îuci quam iam formauerat
Deus,alio lpcp.dixit: Eratisenim aliquando tenebrd,nunt aute
lux ih domino. Quibufda vero ex illalucis fotmatione ïau-
dabüi,a.dvituperabilem tenebrarum informitatémfelar
p^affeâiumpiæ mentis oftehdens, italoquituf: F//io/i
metquositerumpdrturipydonecformetur Cbrifiusin vobisÊQuo-
modo aütem Chriftus in fuis formari potcft,nifi ( ^ m o do
in eis habitare incipit,id eft per fidem.Quod ÈH u lu s
ita confirmât:/» iw/wo^^nquieiis\honiïnt habitore Chrftum
perfidem in cordibus fioftris; ergo refbrmamur,renouamur,&
in eo quorenouaihur,viuificamur.
C À P V T X X;
■M aiitémnoftra à fide famitirifiium, quia iuftusexfi
de visât. Quam fidem non ex voluritarç noftra nafei
fed per (piritum fanétum ynïcuique dari beatusPaulus
often dit, dicens: Àlijquidemdaturpér jpiritumfermofapien-
tidydUj autemfetmofsientUfecundum eundmfiintum,alteriUts
iH eodemjpïritU. Non ergo fpiriturh fanaum,quiacreÔi-
mus,fe|l vt credércmus, accepimus/ Forma enim bræcëfi
fitin èarne Chrifti,quam.in noftra fide ^»iritualiteragnofeamus.
Nam Chriftusfilius Dei fecundum carhé^^de{pfc
trtufanÆo conceptos&natuseft. Carnem autem illam
frtu.tt.
léttbi I.
tuchiu
D
E t Gratid left* ch rijii. '
nec concipere virgo poflet aliquando, nee parere, nifi er
iufdem Carnis (pintus fanétus operareeür cxortum-Sic ergo
|ï«r gratiï
! Bon aufer-
totlibeium
iibitrîiun.
in homirtis corde neeiconcipi fides poterit,ftec augeri,
nifi earn fpiritus fanótus eff|indat &nutriat, EXeodem 1
flamque fpiritu renati fumus, ex quo natus eft Chriftus.
Eodem igitur fpiritu Chriftus fórmatur (ëcundiim fidpm
in coi dé yniufcuiufque CredetiCis, quo fpiritu .fecundum
camem fórmatuseftinVtero virg.nis. ideo’propheta ex
perfona fidelium clamat ad dominum : Propter tirttórettt
tuum Domine invtero concepimus &parti{mimus,jp:ritumfalu-‘
tis tua fecimus fuper tetram. Sicut autem non Iblum priuf-
quam virgo Maria Chriftum conciperet, fed etiam pmufe
lite r poflet Credere iii filio Dei , aü t aliquid boni veile
q uod pertinet ad vitam stë rn am , curergo n o n facit om-
nes veile,cum n ö n fitperfonarü acceptor Deus Î Ex qui-
buS verbisqu®veftrisliterisindita fu n t, appateteosmfe
nus cotifiderare quo d dicUntsP.crfotlarum acceptio âpud
Dëum tunCeiTétyfi (quertiadmodum ifti Volünt) in quolibet
höthittum aliquod inuenitet bon® voluntatis irti-
rium. C um autem in nullo bönam Voluntatem inuenit,
fed Cam gratis cuttl völuerit ipfe c o n c e d it, agnofcitur
nulla,efteperfonarumacCeptio, quando g tatu itaeftd o -
nantis in v n ö q u oaue largitip. Q u o d autem dicunt , cut
n ó fecit omnes veile? Itane verö in nemine hóé facit, quia
ce nuncupata eft,cum nulla eius præcederet conctpiendi lu t i, ex ea<fem malfafacere aliud vasin honorctn * ahud
filii Dei vel cognitio velvolancas , vt ,gnQf« rem te * quidemincootumeharnUatcUlpMipoteftiuftiuam va-
etatiaDei cfle tam ipta obediens voluntas Virginia quant fis i.a:, qu * iulle pro tncnt.s aptamt nvntentum. vtl m,-
conccptio doraini ^luaróris : Sic homo priutquam citédatevcllcincipertt,
gratiadonantisitifunditurcordij vt gràtiaidonôprOTatauitmglüriam! q^ibus îpfatnquo-
incipiatinhoraineperfidemChriftusfovtttari. Çumau- que ptaipatativoluntatenVaDam.no lcnptnra ttfedo-
tem Chtiftos in vnoquoqi fonnatnt, ipfe fe format, quia cuimus. Qu* fi non iBeo datnt, fed in homme imieni-
ipfefidem in corde vninfcniufque ere Jent« initiât. Pro- tttt, falfnm eft quodea fenptnta pr*patan diüt aDolm*
pterea in epiifola qu* ad Heïr*o*fcripta eftadmone- ho.- Omniaantem fcriptora dft.nl»*mfphata, cunfla
L r : vtafbliamuin authonm^&cnfummamemUfum-. qu* dlatvera dioit.quiaeitventarefnntvmherfaqn? diqni
ptocnidnbiof.c eft authorfidemoftrscOmipfe fidé a v.Elm *enwDomm,ekqm<,ufta. Demergoqu. Volonnonhabentibus
donat, fienteft ciufdem fidei confum- tàtempræpatat.ipfedonat. Quam fi Demper fuam gra-
mator, cumeaminhabentibusaugendomnltiplicat,ô£ tiamhomimnondèder.t.nvmquapotefthomo.nDeum
6naaôperationeconfummat. Diciteuim B. Apoftolus veile credere, quia ipfam voluntatem graoa non .nuemt,
1 Iacobus: qaufiitsAhahtpemsenfintxopcréuscmftmtnata fedopcratutinhomine.
,St. Author eft ergo fidei noftræ tonfimmatorque le fus, C A P V T X X I t
auiaipfeoperaturinnobis&velle&perficereprobona __ ^
voluntate Quod fi in eo tantum eft audo- fidei noft-*, I / - î Vm autem dicimus nemmern poflè m Deu(n crede-
ouia noftrâmvoluntarem expedat, vt ex nobis eflè fides ! V-/te,nifi per gratiam Dei cor illuminetur vt credat, no
incipiat confequenscft,vrctiamconfmhmatotfideino- , credéndi poffibibtatém hitman*natut* omrinoinefle
fttæideb dicatnr, quiaexpeâat v t noftto tantum conam non poife dicimüs,fcd vt habeat ipfum pcje.vnde debet
ad coniùmmationem fides qu* d nobis exottaeft perae- fperare acpofcerc demonfeamUs. Namv^quenatutaba
niât Ac fie totû Dco adimitut,fi ëc initium & côfnmma- • rerhommi,cumcoepentfnD.exhbumcredere,iipqflccre-
do fidei noftr* hnmani atbittij viribus applicetur. Quod I dere iii'Conditiône primi hominis datum non eflèt, nun-
ouiavalde impium eft, (5 feripturarnm famftatfi eloqoiis quam peecatum de infidebtate con traheret, neqjvlli na-
felntaribns nos refiftimus,omnia qu * pertinent ad b on * tur* credéndi facultés mfifa e ft , quam tationalem non
voluntatis initium vel profcaum, Deum in nobis & in- fecicDeUs.Nun^M.miiti^otiiMeSDrsfinquibusnec
cipere8cpetficerefinealiquah*fitationectedamus.Ipfe pnnirarimpietaS.necpietas cotoUatur. Dehotninibus
eft enim qui operator in nobis & veile St perficere pro autem omnibus Oifam êiTe Deo,c*l«ftibus eloquus edo-
bona voluntate.Clamemus igitur in humibtate cordis & cemur.NatnmigimrhamanicömpemfideSicaiustan-
veritatefideicumpropheta: SM domineqma mn lit who- tam Curam creator habere dlgnatnr,vt etiam capillosc^
minetiatm, mqàivineSlrtcmigatriamfitam. Noncftita- pitisnolhinumeratosveritasdicat.vtftiboet.dumfeta-
tmc in homine via eius quam habet ex Deo,neque’viri eft mmiDeodi!igihumananamracognofcit,diligentemie
vt cotrieat viam fuam quam habet ex feipfo. Viamergo Deumdiligat, eique per fidem putlcord.sinh*reat: cul
fuam non habet in fe,nec viamïùam corrigi t,nifi cum’re- adbeatitudinemfideseftvia , cûi eft infidel,t ÿ magna
ditudine cordis donum grati* fpiritualis acéeperit. Ideo miferiai&ideodignepUnitur.mminDeifiliumnoncre-
Salomon dicit: Dirititauumcrda dominai. Beatus qUoque dit, quia vltium eius eft eius infidel,tas , ficut vittus eft fi-
apoftolus Iacobus teftatur : quia e mutdatum optimum, &o - \ des.nô quâlis in dimonibus muemtur.fed qualem DepS
mne iomm perfillum d>fur fum tü dépend,mi pâtre km,mm, famftis fuis donat, quos eximpietate mft.ficat. Ipia eft fi-
mm 1ivmirir J . . . J — J , • I
eorum fcilicet luminum, quibus per Ezechielem noui
cordis gratiärh tepromimt,dic6ns:Dabo vobis cot ncuuin,&
Jhiritumnouuni ponaminmtdiovefiri, &aufcreturcorlapideum
de tarne vefira, & dabo vobis cor carneum, &fi>iritummeupn dabo
in vobisy& faciam vt in iufiificationibus mm ambuletisi & iudicid
mca obferuetis & faciatis. BcatüS quoque Paulus human*
comprimenS pr®fumptionisaudadam, dicit: £ujs eniin t(
difeernit? Quid autem babes quod non aCcepftl? Si dutem dtcepifii,
quid glofiaris quafi rtonacceperis ? Cum quo nos oportet hu-
militer falubtiterque cogttofeere pariter&fatcri, gratia
Dei nos elfe quod & fumus,fi tarnen aliquid fumus. Qijä
gratia humanum nofl aufertur,fed fänätur,non adimi tur,
led corrigitur,Tiön remouetu^fedilluminätur, non eüa-
cuatur,fedadiituätur atque feruatur arbitrium: vt In quo
infiemitatem homo habuif.infio habere incipiat fenitate<
Quo errabat, eodem in Via redeat, Inquoc®cusfui.t,in
eo accipiat luirien. Et vbifuit iniqilus feriliens ittimtln di-
ti®&iniquitatiadiniquitätem, ibi gratia pr®iientusaf*
•que adiutus feruiatiuftiti® in fandificationem,1
rntfLli 1__ SOL* riniknc nnr Frpchfelf m noui au DCrcharitatem operatun damoHes crtdunt
C A P V T XXI ,
des q u ® per charita'tcm öperatun Nam &dmones crtdunt
& contremifcunty fed n€ diligunt eum ä quo per fuperhiäm
reccflcrurtCi In quam fitperbiam qui primus homo diä^
bolicaeft perfuafione deieäus,in quo perdidit humilita-
tem, petdidit fidem, perdens autem fidem perdidit dim*
nam prote&iönem; Scriptum eft enim i Qui non credit Dee, '
a Deo nonprotegitur. Exinde ccgpit fuperbire terra 8c cinis,
quiain vita fuaproiecitintimafua* Ad ipfa in tima vt homilies
redeant,diuinus rjpn definit fermo clamare, dices:
Rediteprauancdtores ad cor VeruntyqUid'illi cato fuht jpiritus vades
& non rediens: nec vnquäm redire veile poteft ouis errans,
nifi fiicrit böni paftorisinquififione pr®uenta, 6c hume-
ris teporcata.Propterea paftor bonus vehit querere &fid-
uam facereouem perditam,qu® päftorem fuum qu®rere
noh poteft,priufqul ab eö qu®tatur,fed a qusrente pr®-
uenitur,vt qu®rat: Paftor autem tarn fruwra qü®Leret,fi
qu®fere ipfa paftotem qusfitä non pofte t.S ed hic ei qü§-
rehtis paftoris bonitäs donaf, Vt etiam ipfe qu®rCndi pa-
ftoris habeät voluntate, Qu®ritur äute vt qu®rat,quan-
do illuminatur v t credat. Hocig;iturin höminediüinitus
agitur cliifide Deus infurdit, vt gtati® dono virtu teere-
X llramur aüfeffl quofdam diüere ! Si volentes Deus dehdinaturarecipiät ejuä aroifit, & quod noripoferat Vin
a facitvtvelint credere, nullusauremeftqliihamra-! t-iataperculpStincipiatpofcerefarmatapergratianuacilc
- - Ulmi).Vet.?ai-Iem.6, . ~ ___________ LL_.5_ -------— 0flel -
tPfkLrl. i .
Nemo à fe
habet relie
cicdeië.
G
t fa ù i
Adanl petdidit
fidé.
H