Armai puçiT<>
spud
JPtwn.quam
y Aine.
c Abfurdum
ft, dêDeo
j fecundum
jcorpdialia
idîip eraic.
i fiant naii-
i minibus.
ncndum putcnt: v t idipfom verbum apud patrem efle,
no in patreelfe, fed extra pattern efle accipicbdum exifti-
mcnt. Ita vt quidam eorum ( quantum auditucornperi)
dum de his duabus priepofitionibus, hoc eft, Iw & Apud
interebsoriretur quodanVdie confli&Us, accepto cuiuf-
dam Birro, &rmanibusrctento,interrogafletan in illo ef-
i'et cbm apud ilium eflet Birrus ille , qucnupfe retineret:
Atque*huncfnam quafifententiamfirn^nrus, lucfer-
monem fobm definicione claufitfe: cum »liquid in nobis
efle dicitur, intru nosintelligendum: dum Vero apud nos
elle dicitur, extra nos accipiendum. Et quia Birrus ille,
quem ipfe retinebat, fic apud ilium eflet,vdh illo non ef-
fet, ae per hoc, ex eo quod apud ilium eflet, non tamen in
illo eflet, extra lllumnon intra ilium eflet: eodemmodo j
Verbum quoqj Dei (quod Deus eft) credendum quidfeib |
apud patrem efle, non in patre efle> Et,ob hoc nec vnius
efle cum patre fubftantiat.Quaniam quicquid lie apud a- ,
liquern eft vt in illo non fit, profe<fto lie apud ilium eft,vt |
vniuscum eofubftanti*efle non pofiir. H sc eft eorum
ratiocinatio,rationi contraria: hseclegalis diiputatio}l<
Dei intoler abiliter inimical
curneftin hominb » quia tunc cum homo apud fe& in fe
fiabet, cum euinaccipit Ipirando. Gum vero refpirando
reddit, fic eum apud fe non habet,ficu t nec in fe habet.
h:
G A P V T II*.
Inc donantg Chrifto aliquid feribere, ineus excita-
cus eft animus, ne virulenris fermonibus, partiulb- i
rumper tur betur audit us. Pertinet enim adnoftrre ferui-^
cutis officium, aduerfosnafeencempeflilentiamcuiusli-
bet opinionis mortiferaJ,falubria dfoinorum eloquiorum
remedia prxparare. Itaque cumlahdus ApoftoliisTolli-
citefidcles pramoneat, dicens: Videte, ne quis vos decipiat pet
pbilofipbiam |&inanemftllaciam, fecundumtradtttonem bomi-
num,fecundum elementa mundi,& nonfetundum Chriftum: Quin
in ipfo inhabit at omnis plenitude diitinit.it is corpcraliterdd: econ-
trario, non Iblumpraeterito temporephilolbphijEroun-
dialis le(ftantes errorem fecundum elemCnta muridi1, de
Deo exiftimauerunt dilputandu. Sed ita font totius nunc
religionisoblici, vccumdeDeo difputant* necipfeek-
menta mundiiftius corp oralis attendunt. Ac fic,dum o-
culos intelligenrias etiam contra ea qux viden tur pertina-
ci ter claudun t , nunquam inuihbilia Dei per ea qux fa&a
font, intelkcbi conlpiciunr. Quid enim poteft abfurdius
dici, quam y c cum de Deo quis dilputat, nonnifi de craf-
fioribus tancum corporibus documenta difputationis ad-
fon*at r Magnum enimquiddam fibiille vilus eftinueru-
re, cum accepto Birro, & manibus retento,in terrogallet,
vtrum ,iicut apud ilium efler,itain illo eflet.Exinde doce-
re voiens,quemadmodum Birrum apud hominem,ficcf-
le filium aped patrem ,v t quia Birrus apud hominem efle
poilit, in nomine autbm efle nonpoflibr: Ita filius fic qui-
dem apud patrem,led non fitin patre.Rogo fi corporibus
iftisconcre&abilibus aliquid in exemplum difputans de-
leciabanir adfumere, (licet illiaduerms veritatem dilpu-
tandi, elementa quae a veritate ia<fta flint, non poflent vl-
iatenus fiiftragari, tamen vt tolerabile aliquid dicerevi-
deretur,vt de creteris taceam) cur Birrum,quem.manibus
tenebat,oftendit,& non feltim Hatum.quemnaribuscar-
pebat,attendit ? Quia fi Birrus ille poftet did apud ilium
efle 8c non in illo efle,flatus ifte tamen, quem ex aere car-
pir.vus, cum eum Ipirando perdpimus, 8c apu d nos eft, &
innobiseft': & quicquideius refpirando reddimus , cum
reddidedmus , nec apud nos nec in nobis habemus. An
forte didurus eft,aeris iftius.alimentum,cum ^.rando ac-
cipimus, in nobis tantum efle, non etiam apud nos efle?
Dicat ergo,quando apud nos poflitefle,an cum eum red-
dsmusjSc eum innobis non habemus?Sedhoeputo,qui»
nec de Birroilio dicere audebic, fi tamen eum illi, a quo,
acceperat,reddidit. Vid^t enim, quia euin tuncapudfe
habuir>camaccepir: pcftquam auterh reddidit, apudie
habere iam deftirit. Sicut enim accepdone fadfiim eft, vt
quod non habuit, apud fe haberet: ita redditione faClum
eftjVt quod apud fe habuit,no haberet.Proindc ft Birrum
dixit non in fe efle * fed apud fe efle * hnne tamen flatum,
quem de dreumfufo aere viciflim iumimUs 8c reddimus,
mJnvidecur, quianon dicer, non efle apud hominem,
C A P V T I I I ;
FRuftraigituriniHadi{putatione,dehoc,quoddifcum J
eft: VerbumerntnpudDeum,aflererevoluit,quqdinali- j
quo eft, elfe Temper interius: quod apud aliquem eft, efle
femper exterius, cum flatus receptus in corpus, fic in ho-
minefit, Vt apud hominem fit. Ec rurfiis 6 corpOre reddi-
tu s , ita non lit apud hominem, quemadmodumnoneft
in homine.Minus enim attendit in hoe,quod abfiirdo ni-
tebatur aflerere documento, quam grauior eum fubfe-
quenterablurditas tenerec innexum.Etenim cum dicitur:
In priricipio erat verbum, & verbum erat tpud Dtum, & Deuserat
verbutn%fi exterius eft ornne quod apud Deum eft, & inte-
rius eft oninequodin Deoeft: quidilli dtlputatoripeii-
tiflimo reftat,nifi vt nos pociores filio Dei efle contendat?
Dici t quippe Apoftolus de Deo: Quia in ipfo viuimut. &mo~
uemur,&furnus. Et alio loco: Vntts Dens pater, ex quo omnia,&
vos in ipfo. Nunciamquifquis ille e ll, qui fub Chriftiano
nomine-non meruit aduerlus Chriftum tarn temeredi-
fputaic.cum audit: verbum ejfe apud Deum, & nostjfeinDeo}
Siahdet, dica't, verbu efle exterius,& nos interius. Quod
fidicendumexiftimac , iple de fuis di&is iudicium ferat.
Neque enim in talifermoneiudek quairendus eft alius,
quando ipfe, qui hoc dixit, a feipfo fieprofedo culpan-
dus Quid iterlun relpondebit adiierlus illam eiuldem
bead Paulifententiam, qua dicit de Deo : Quontam ex ipfo,
& pertpfum,& in ipfo funt omnia, ipfiglorta infecula amen} Eccc
omnia Paulus ex Deo, & per Deumy & in Deo efle cefta-
tur. Verbuin vero apud Deum effe, Ioannis Euan geliftje praedi-
catione dignofcitur.Si autem fecutidum Arrian oriim fen“
fum, omne quod inDeo eft,interiuseft, & omne quod a-
pud Deum eftfekterius eft, quoniam Arrianis verbum,quod
■apud Deum eft, non in Deo efle creditur, hoc reliquum eft,,
vt omnibus quae in Deo font, illud quod apud Deum eft,
inferiuspr£edicetur. Hoc autem recepto, (quiadeverb o
fciipcumeft: Ommaper ipfumfatta fiinif) ipfa erit fecundtim
Arrianos te&itud'o fidei,y t priponenda lit fb<ftura
ri. Quisiamiioncernitv inquodpnecipitiumimprouidi
homines cadunt ? qui veiaffideireliftentes, perfidiam de-
fenfare contCndunt. Quid enim aliud calibus verbis agi-
tur,nifi yt hums defenfione fententiae, conditionis foacac
redemptionis oblita, femetipfam filio Dfei ■, nonfolumje-
quare,fed & prxferr e audeat creatura:Miror autem,quo-
modo non conlideiant.a quibusillud alfericur,quam de-
terior ex eo fruclus nefandae blalphemiae nafeatur. Aiunt
enim: Quod’in Deo eft, interius efle credendum: quod
autem apiid Deum eft , exteriusaeftimandum. Quocirea
illud quod apud Deum efo&exterius eft,non eft creden-
du vnius cum Deo naturae . Confequens eft,vt illud quod
in Deo eft, Scinterius eft, vnius crcdatur eum Deb fob- ;
ftantte. Ad haric igitur. epnelufionem ratiocinatio ifta !
perducitur.Vtficut verbum,pro eo quod apud Deum eft,
ab eius naturafeparatur: Ita creatura, pro eo quod eft in
Deoj ynius credatur naturae cum Deo. Vnde cbnuincun-
turillafentir'e,quibus nos & filio audeant prafcrre,& pa-
tti conentur ^quare.Sic totum cdnfundunt,qu i a veritatte
diflentiUnt. Ex quibus fententijs error infidelis afleritur.
Ecce quibus adinuentionibus fidei veritas impugnatur.
c A P v t i v .
SEd quibuslibet arietibus Ecclefiam landam hseretici
quatere nitanturUerti fomusdeDominoDcbnoftro,
quoniam ciuitate fopra montem conftitutam fubuerrere
-non valebuiit.Imo leipfosprorfiis fubuertunt&exccrmi-
nant,qui Deum vcrum Del ynicum fiHum,contumeliofis
aflertionibus exacerbanr.Necab iniuria temperant eti^n
patris, dum ingratificentiam reddunt gradaeSaluacoriJT
Quapropter congruumvidetur, vt ex alijsferipturarum
locis verbihuiusintelligentiarequiratur, vtappareat, v-^
tram quicquid. apud aliquem efle dieitur , debemus
Falfum eft
igiiuiV Vtr-
bum ih.A+
putt Deft)»
tetius Deo,
F
rexbura autem
exte-
Alia abfurftura
prx-
ponatmfaablurditas
fequitur, vt
creaturav-
nius fit na-
tarzeum
cteatoze.
fecun-
\S*p- %■ ,
;Oiierunt
apud Te cop
r*tA.:
Apud ft di-
fecundum illorum fententiam femper exterius æftimarc. j
In lib.Sapienciae legimus diiftum de quibufdam : Dixtrunt I
C A P V T V.
apàdfecogitantesnonrette. Huiuslociab Arrianis exigimus
rationem, vtriim quiapud fe cogitat, intra fe an extra fe
Vrfosincodcm libroferiptumde fapientia legimus:
cogitet? cumhominis cogitatio non folum extra corpus i a R v immortalis Immortalis enim elt eft mtmoria memoria illius, quoniam & 6 ‘ apud apuA Deum
Deum
hominis non fitjfedneC corporis adiofit-.Enimucro quia nota eft, & apudhomines. Quomodo autem apud homi-
idipfom, quod cogitatio dicitur, non folum nonextia nesnotaeft.fi non intra homines, fed extrahomines eft?
hominem, fed nec in ipfo corpore hominis inuenitur: Cpm nifi in animam homines,intrauerit, nota homini
quis non videat, cogicationem (olius elle animæ, cui per efle non pofiir. De ipfe quippe fic dicitur, & permanens
racionalem virtutem diuinitus datum eft cogitare? In no- in fe,omnia innouat, & per nationes in animas fen das fe
mine quippe cogitando dominatur animus, operando transfert. Et vt non aliud agnofcai’ur, in animas fe trans
autem feruiciiim exhibet corpus. Ibi eft enim homini fia- ferre,quam in animas intrare:mrfus de ilia textus feriptu-
tacogitatio, vbieftinfertabonimaUquedifcretio. Inte- j ræfendæ fic memorat hæc: Populum foftum &femen
rior igitur homb cogitationis officium gerit,qui etiam in- J fine quaerela liberauit à nationibus, quæ ilium compri-
telligcndi virtutem ad imagincmDei creatiis accepit. | mebant : intrauit in animam ferai domini,&ftetit contra
Cum ergo apud fe homo cbgitat, non extra fe * fed intra ' reges horrendos in portentis 8c fignis. Hunc introitum
fe cogitat: qui non extra fecogitaret, etiam fi ad exterio- fiium, quo in animas intrat, etiam in Apocalypfi Ioannis
rem hominem cogitatio pertineret: quanto magis intra j infinuat dicens : Ecceftoddianuam &pulfo,fiquisaudieritvo-
fe cogitat ? quandoquidera non exterior homo, fed in- tem meant,& aperuerit tanuam : introiboadeum, & ccenabo cum
terior cogitat. Qui tamen fecundum feripturæ teftimo- illo, & ipfe mecum. Hocintroitu Pater&filius ad diledo-
nium apud fe cogitare dicitur, quo vtiqué nonexcerio- rem foum veniunt,&manfioncm apudeum Fariunrrficht
ris, fed interibris hominis officio reperitur. Ait enim feri- ipfe filius loquitur,St quis diligit me. fernmem meum feruabit:
, ptura,ficut fupraiam pofitum eft, Dixeruntapudfecogitan- '&pater mem diligit eum,&adeumveniemus,&manftonemapud
! tes nonrette. Q u d eft autem, apud fe dicere, nifi in corde eumfaciemus.Qnod fi yenientes pater & filius ad eùm,a-
j fuo dicere? Propter quod alibi dicitar. Qua dicitis in cordibm pud quem manlionemfaciunt,non incerius, fed exterius
j vejtris ,&incubilibmveftriscompungimini. Hoceftergo apud font:dicaturnobis,vbiad eumvenianr, &manfionem a-
! fe dicere,quod eft intra fe dicere. Vnde & Pharifæus ille, pud eum faciant. Interim quod interiusin fiiisfidclibus
qui dominum popofeerat ad vefeendum, cumingrefla inhabit« Chriftus, Paulopridicanle cogn'ouimus, qui
j mulierpeccatrix lacrymis ygaret,&capillis pedes tergerët ait: in thteriofe homine babitare Chriftum per fidem in cordtbm
I faluatoris,quia intra fe cogitabat, intra fe vtique dicebat^ vettrit. An forfitan di&uri funt, aliter in intcriore homine
! quod cogitando dicebat. Ait enim Euangelifta\Vidensaute noftro habitare Chriftum per fidem, & aliter eum cum
Thartfaus, qui vocauerat eum, ait intra fe dicens: Quideftenim patre venienteni apuddikdorem foum facere manfio-
ait intra fe , nifi cogitauicintrafe ? Veruncamen feriptura nem, vt Chriftus interim folus in interiore homine no-
docenteçognofcimus, quia qui cogitat intra fe , cogitat ft'fo inhabitare poflit : Pater autem exterius remanens,
apudfe.ldeo vtique dicitur: Dixeruntapudfe cogitantes non apud quem manfionem facit> non folum ipfe interius
reiïe.Attamen ne hoc, quod didum eft, apudfe non præ- i manere nequeat^fed etiam filium communione aduen-
cedenti fermoni, fed fubfequenti velint Arriani coniun- j tusfui, ne in interiore homine habitare poflit impediar.
gere,vtnon dicaciir,dixeruntapudfe,feddicatur, dixe- | SpiritumqubquefàhdumficfiliùsDeipromifitfidelibus
runt,& poftmodum inferatur, apudfe cogitantes: Audi- : fuis,vt apud eosnianeat, &inipfisfit. Dicitenim: Sidt-
ant etiam hinc diuinarum teftimonia feripturarum, & | ligitisme,mandatamedferuate, & ego rogabo patrem, &alium
cognofcantofficium cogitationis human«, non ad exte- j pardcletum dabitvobis, vtmaneat vobifeum in sternum,[piritum
riorem , fed ad iriteriorem hominem pertinere. Euange- | verïtatû,quem mundus non poteft accipere, quia non vidit eum,nec
lifta dicit,quiaciim domino paralyticus offerrecur, vtdens f i t ium : vos autem cognofcetis eum, quia apud vosmanebït, & in
dominusfidem illorum qui eum per tegulasfubmiferant,dixit: Con- yobis erit.Ecce apud quos manet,in eis eft Spiritus fendus.
fidi.fili, remittuntur peccata tua: & ecce quidam defer ibis dixe- - Dicatur, quæ hie poteft efle diuerfitatis in eb,quod apud
runt intrafe:HicblaJphemdt. Ht cum vidijfet lef0 cogitationes eo- eos manet, & in eis eft ) Etenim in vno loco vtraque præ-
rumdixiv.Vtquidcogitatismalain cordibus veftrié ? Quos dixit | pofitio ponitur j &fpirituifendovtriufquereipoffibili-
Euan'gelifta intra fe dixiflC, ipfosDominus dicit m cordi- tas adfignatur -, vt apud qiios manet, inëisfitrltaneyéro
dibus îriàlà cogitafle; Quid eft autem mala in cordibus ■ fpiritus (aridus fic apud fideles manet,vt in ipfi|fidelibus
cogitare j nifi cogitare apud fe non rede î Quomodoli- éffe poflîc: Verbum autem Deus fic apud Deümeft,vtin
bet ergo hùius loci fe'nfom Arriani diftihgiiant, ibi necéfe j Deo efle non poflit? Quid dicâm his,qui de feripturis fic
feeft confufionëm fuæ prauitatis inueniaht. Etvtinam j difpucaredefidcranc, v r intelligentiæfpiriràlisviamnul-
fiede erroreconfundantur, yt ad veritatëm cbnuertan- làtenus quçrant,& auertentes oculos à vero lumine,iugi-
tur. Si enim dixerint, ficiftiifn feripturæ verficùlum diui- ter in tenebris deledentür err are ? Hoc idem quippe efle
dèndum,q.uod fcriptûm eft,dixerunt apudfe,'cogitantes apiid Deum, quod eft efle in Deo* fenda feripturâ àlijs
norife^ivtlp'fpm.apgdfe,præceàeritifermohiiungen- I quoquelocis oftendit.Dicitenim Moy(es:Deusfidelisjn
tes, fic,diftinguant : Dixerunt apud fe,vtpbftea inférant, | quonon eft iniqùitas, iuftus&fanttus Dominas. Dauid etiam
cbgitarites non rede:DauidiCo ftàtim conuincurimr elo-îj câhic : Quoniam iuftus dominm Deus nofter ,& non eft iniquitas
quid, nonaliiideflCi apüdfedicere. nifi incorde dicere. mèô. Paultls âutem Apoftolus, apud Deum non efleini-
Ait enim : 'QuaScieitin'corMm vejkjs.Qtio'à fi àlitcr diftm- quitatem dicit; Sic'enim ait: Nunquidiniqu'itas apud Deum}
guerevoluerint, vtipfom apudfe, non præcedenti fer- | abftt. Eligantinnbcloco quod voluerinc Arriani-,&vtfu-
Similitei i-
dem eftdi-
tcere inrta
fe.&cogixa-
apadle. c
'Pfil 4. .
Idem denU
S l f8cCcS: j moni,fed fubfequenti coniungantjVtpræmitténtës dixe- | am fepientiam euidenter oftendant, delegalibus&pro-
Lue. j.
Matth. |J.
Matth.‘ i .
runt,inté'rieâo lilentio,poftmodûm inférait illud quod
I didütrieft, apud fecogitanteshbnredë,ëtiamhincin-
crepationemSaluatorisàudiant,& cordis effecbgicario- I nes agbofeant, ait eftita I Quidcogitatis mala in cordtbm ve-
j ftr is} Alio qubquelocoidem do minus docec : Qutade corde
exeunt cogitdtiones jnaU.Et denuo dicit : Quia bonus homo,de
bono thefauro cordis fui profert bona : Et malus bomo,demalothi-
fauro cordis fui profert maid. lamne cognofcunt, in quanto
# errore verfentur. qui verbum apud Deum, ttbnin-
-» terfuis, fed exterius aflerëre mo-
. liuntur?
Sap. 4.
Apud Deft
apud hophetidsatqueApoftolicis
d idis iudicium feraht. Moy-
fes d i c i tDemfidelü,in quo non eftmiquitäs : Dauid quoque
dicit: Ittftm Dominus Dem nofter, &non eft iniquitas in eo: Paii-
lds vero dicit: Nurtquid iniquitas apud Deum} abfit. Aüt igitur
fateantür Apoftolicum fenfom legali propheticoque fen-
fui cobuenire, aut dican t Apoftolüm P.auliim ä legali &
propheticaintelligenria diferepare. Paulus equidemA-
poftoliiseündem fefpiritum fidei habere dicit,quem Dauid
beatus habüit, que'tn eriam Moylesfendusaccepit
flcüt ipfe teftjitur dicens: Habefites autem etindemftirititmfi
\ dei. ficutferiptum eft. Credidi,propttr quodloquutusfian: &nc
\ credimmpröpterquodloquimur. Qüomcdo aurcm vnum Ipi-
I ritum fidei hab uerunr, fi de fideli Deo diuerfe fenferünc?
manfionem
iE
Sic idem ;
efi, in Deoj
& apad De l
Eiblioth. Vet. Patr.Tom. 6. c j