A
S*nfhfic*tur
in oration.
Dominic*
tad*, am
B
* exalta*
mus
Sjftmtdti
Chnßa uni
Lmt.S.f
Ç
Quomodo
Chrifius
nobis venl
aut in pro*
pria.
D
Bar.j.c.d
Spiritui
quoque
immenfui
eft.
Tfiet. n i .
'PftLse.
tphif.+.d
TfiLiit.
Saniïificetur nomen tuum. Ec tarnen hunc orationis locum
fic beatui-intellexiiïè cognofcitür Cyprianus: vt inhac
diuini nominis fan&ificatione.non Dcum diceret fanóti-
ficari, fed nobis donum {an&ificationis diuinz confcrri.
In epiftola namquè de Dominica oratione, quibufdam
praemi (fis, ica loquitur; Poft hoc dicimus; Saniïificetur nomen
tuu: non quod op temusDeo, v t fah&ificetur orafciorti-
bus noftris: led quefd petimus ab e o , vt nomen eiuS fan-
ëtificetur in nobis. Cxterura a quo Deus fanófcificatur,
ibo aJpiritu tuo, & a facie tua quofugram ? Siafienderoin ccelutn,
tuillices: & fidefendero inthfernum,tides. Etfiajfumpferoptnnas
meat in direttione, due (ficutalia nanflatiohabet) ante lu-
cem,& habitauero in nouifiimo mar it \ Etenim illuc man us tua de~
ducetme, & contiriebtt me dexter a tu& Manumpatris,filium
nullus ambigitnominari, de quo ipfeDeusdidt: Nonne
manus men fecit hac omnia ? Atranven Propheta, vt Trinita-
temrequaliter prxdicaret immenlam, 8c pitrem fignifi-
cauit i cuidixit: Qupibodfiiritutuo: Et ipfum fpiritum. A
quiipfc fandificat? Scd quiaipfedixit: Sanftieflote, quia & quo fe ire vel fugerc,nullo modq pofle teftatur:Et filium
ego fanftusfum : id petimus & rogamus, vt qui in baptifmo demonftrauit, vbi îe à Dei manu etiam in nouiflïmo ma-
fandificatifumus ineô quodeflè coepimus, perlèùere- ris prædicat dèducendumrvc agnofcatiir pacris, & filij, &
mus: &hocquotidiedeprecàrnur. Opuseftenimnobis {piritusfanâi vnacftèimmenfitas,& vnapraefèntiaino-
quotidiana fan&ificatione: vt qui quotidie delin quimus, mnibus creaturis. Hæc eft Trinitas vnus Deus, qui fi eut
deliéhnoftra fan&ificatione aifiduarepurgemus.Si ergo potuit foluS vniuerfa condere, fiepoteft omniafolus im-
fan&ifican tesChi iftum nos (an6hficamur,& nomen Dci plere.Nec localis in loco,nec temporalis in tempore,nec
(an&ficari pofeentes, nos donum fànâificationisacci- tcrminabilis termine crcaturse.
pimus: cur exaltantes Deum, non potius nos per intelli- ■
gentiæprofe&umexaltaricredamus? Quod fi Deum ex- ! C A P V T X V I
al tan tes, nos potius * exaltamus : fi mil i tt f cum nobis ve- !
nire didtur, noftrum profe&um debemus credere, in ed Am immenfitatem diuinitatis filij D e i, manifefta
quodfediuina màieftas noftris dignatur cordibus reuc5* .LNprædicaçione, &el©qiuoramdiùinorumatteftario-
*arc* | ne, Beatus martyr Cyprianus affirmât in epiftola de Ora*
i tione Dominica, dicens : Denique magifteriofiio domi-
C A P V T X V. J nus fecreto nos orare'pr<ecepit,in abditis& fecrctis locis,
i . c i l * : in cubiculisipfis:quodmagisconuenitfidci, vtfeiamus N Am fi filiusDeiad nos locali motu defeendit, loca- Deum vbique eile præfentcm, audire omnes&vidcre,
liter de illo virtusexiuit.Cum enim quçdam mulier, & maie ftat is fu* plenitudine in abdita quoque & occùl-
inp'rofluuio fanguinis conftituta, facultatibusviribus- tzpcnetnrcficmfcripmmeH:EgoDeutapproximans,&non
*• que confiimptis,omniaquçhabuitpropterinfirmitatem Deusdelonginquo. Si abfeonditus fuerit homo inabjcûnditë, ego
finiret,& folam infirmitatem,^quam habere nollet, finire ergo non videbo eum ? Nonne calum & terrant ego inipleo? Et ite-
non poflet.atque coelefti medico gratis curari défi de tan s, rum:I» omni loto ocàtiDeiJpeculantur bonos dr malos. Et quan1*
occultcfimbriam tangens,fideli raptu,fanitatis fibi fura- j do in vnum cumfratribusconuenimUsV & Sacrifida Diretur
effedum: ille credulitàtis confcius ôc üàlutis, ait: Te-
tigit me aliquû.Nam ego noui virtuttm de me exijfe. Quid igitur
hçc virtus.quç de döminö exiuit?Nunquid exeundo dif-
ceffit ? An ad iânandàm fie exiens potuit peruenire i vt d
Saluatore locali ter non poilèt exire? Quod fi Idealiter ab
eo.qui virtus didtùr,virtus exiuit, dicatur qualiter virtus
à virtute difeeflit? Si vero talis credulitas.fidci Ghriftianç
videturinçongrua, non àlium putemus ilium de Chrifto
yirtutis exitu,njfi diuihç curationis effedum. Tune enim
ad mulieré virtus Saluatoris exiu it, quando in fè virtutem
diuinac curationis agnouit. Sic ergo Dei filius, qui eft
'Virtus & làpiéntia Dei, locotum creator & temporary
quemadmoaum tempus omne fempiternus præccdit,fic
omnem locum immenfus excediti Qui nobis tunc veni-
rcdicitin:,Cum nos illuminare dignatur. Dè ipfo namque
dicitEuangelifta: in mundo erat ± &mundm per ipfum faiïtu
tft,&mundm eum non cognouït. Inpropriavenit, &fuieumnoh
receperunt. Quomodo igitur dein mundo faille didtur,&
in mundum veniflè firmatur? Anillùd eftpotentiac, iftud
gratiac deputandum J I ta plane. Secundum diuinitatem
rtàmque liiàm ncccoelo vnquam defuit, nec inferno, nec
mundo. Omnia enim per ipfuni & in ipfo crtatafunt, &ipfeefl
anteomnesy &omniainipfqconfiant. Secundumgratiam veto
tunc in mundum venit, quando pereimti mundo mira
piètate fiibuenit. Quod etiam iple teftatur, dicens:
NonenimmifitDeutfiliumfuum, vtiudicetmundum: fedvtfal-
uetur mundm per ipfum. Eft igitur immenfus Dei filius, fic-
ut pater & (piritus : quoniam de ipfo diduni eft : Magnus
eft, & non habetfinem, excelfusér immenfus. De quo pauib
poftdicitur: Pofthac interris vififs eft, & eum homintbus con-
uerfatw eft. Immenfus eft ëtiàm fpiritus (ândus. Quod
i fciensPiopheradiccbatadDeum: Quo ibo d Jpiritu tuo, &
àfacietuaquofugiath ? Quem fpiritumDei, vt ipfiim fandom
(piritum Propheta memqratus oftcndcret v dicit
Dèo; Neproiieiat me d facie tua,&Jpiritumfaniïum tuum ne du-
feras d me. Q^em (piritum Dei Ipfiim eflè (piritum (àn-
dum Apoûôlus quoque hac atteftatione fîgnificat : Noli-
te contrifiare Jpiritum faniïum Dei, in quo fignati efiis h
uina cumDei facerdote celebramus, verecundiæ & di-
fciplinac memores cfie debemus : non paflîm ventilare
pteces noftras inconditis vocibus * nec petitionem com-
mendandammodefte, Deo tumultuo(a loquàcitate ia-
dare,quia Deùs non vocis,(cd Cordii auditor eft: nec ad-
monenduseftclambribus, quicogiiatidnesvider; Probante
domino & dicente : Quid cogitati nequam in cordibus-
vefiris? Et alio loco: Scient omnes Ecclefia,quia ego fum ferutator
unis & cordas. Beàtus certe CÿptiânusDeum, quc.m dixit
vbique e(ïè præfentem, audire omnes & videre, & maie-
ftatis (ux plenitudine abdita quoque 8c occulta penetra-
re,ipfum qùoqûe nônvocis.fcd cordis aflèrit auditorem,
nec admonendum clamoribus qui cogitationes videt, i-
pfam quoque ponit dicentem : Quidcogitatis nequam incor-
dibm veftrkr E t alio loco: Scient omnes Ecâefia, quia ego fum
ferutator rend & cordù. Harcautem qui* ncfciatàfilio Dci
dida? (icut Apocalypfis Euangëlinmque teftatur. Filius
igitur(ficut (andos a (TcritCyprianut) vbique prxlens eft,
idem omnes audit & vider, & maieftatis (uæ plenitudine
in abdita quoque &occulta pénétrât,nec clamoribus ad-
monendus eft qui cogitation« videt. Huic fenfui, Ioàn-
nis Euangeliftæ dida concordant , qui didt de quibufdam:
Quia lefusnoh credebatfemetipfum illu,eoquodipfe noffeto-
ntnes,& quia opus A non erat,vt quis teftimoniumperbiberet de ho-
mine.ïpfe enim feiebdt,quid effet in homine.
C A P y T X V I I .
CImile quiddam beams CypriaiiusetiamadTybarita-
‘Jn o s feribens, de filij Dei immenfitate teftatur hi* ver-
bis : Solus non eft, cùïChriftusinfugà;comëseft':Solus
non eft; qui tcmplum Del (cruans, vbicunque fuerit, fine
domino Uon eft.Et fi fugientem in folitudiné ac mon»
tibus latro opptefierit, fera inua(etit, fames aut fitis aut
frigusafflixerit, vel perfnanabricipitinaùigationcpro-
F^ahkm tempeftas aut procellafubmerferit:(pedatmilite
mum Chriftus vbicuriq;pugn antem .In epiftola qÉo-
j P“ s > quilquis yolèf, hæc inferta reperiet • Videt
Deus eft V
bique,imo
Scinftcre-
Hitr.ij,
Exdiftis
quoque B.
Cypriani
filius Dei
immenfus
eft.
Chriftus
nunquam
fuos dere*
linquitfo-
los.quia CÎS
y bique adoft.
mnbommm iU<=coï^&pe<âôBrm^I6Æ.&iudicaraninôiamédt
Jptnutiftd Dcum, qui etiam dédit JpintHmiuHinfdnttum m nobit. | fiidis/ed & verb i, & c^icanomb. noftris. omniü metes
Hunc (piritum Dej fandum fie immenfum pauid pro- j voluntatefq;coceptasintra ipfasadXuc cla'ufi bedoris la-
nunciat.vtDeo/tcut fupenusmemorauimus,dicat; Quo 1 tebrasinhietur. FiliusergoDci^taàudorftatediuinaqua
fando-
B
s
ltd».!!*
Mdtth. vit.
z.pârât.a.i
Prophetia
Baruch de
CKriftp verba
funtHic-
Ex verbis
Apoftoli
Chriftus 8c
nmenfus
& locali*
probatur.
i.T biJT.i.d
pi/nmd,
fandoram patram fidéli veracique fententia, fecundunî
diuinam haturam inïinitus immenfufijue probatur, vbique
prarïèns, omnia rèplens, teftis nuhecogitariqnum .&
opbrumyfutums index retributôrquecundorurniiQuia
veto idem filius Dei veras Deus natus de Deo pâtre, v e ras
homo fadus eft pto nobis fex hómine; fadus eft enim
ex femine Dauid feeufidum cainem, diuinæ humanæque
naturae in Ïè conïincns veritâtem. qux fuerunt yerâe diui-
nitatis non amifit, & quàe funtveràe humanitatis àccepit.
Vnusiaemque(ecundumcarnem de matre temporaliter
nàtus.qui (ècundum diuinitatémde pâtre permànetfem-
piterhus. Vnus idemque homo localis ex nómin'e>qui eft
Déusimmenfiis expatre. V nus idem que fecùndum hu-
manam fiibftantiam ^ abfens coelo, cum elïèt intéîTk : &
derelinquens tcrram,'cum afcendilïetin coeluttii Secundum
diuinam vetoMmenfamqtie fiibftantiàm* nec coe-
lum dirnittehs,'cum de coelo défcëndit: nëc'terram deferens
, cùm àd coelum afeendit. 'Quod ipfius Domini cer-
'tiiïimo poteft cognofci (crmone.qui vtlobalëmbftende-
ret humanitatemfuam,dicit difèipulisfuis : Afcendo ad putrem
meum&adpatrem veflrüm, Deummeum & Deum vefirüm.
DeLazaroquoque cumdiXilTèti lazarusmórtüuseft, ad-
iuiixit dicens. Etgaudtoprbpter Pot, vt credatis, quoniam non e-
ramibi. Immenfitatemyero fiiæ diuinitatis oftendens di-
Icipulisdi cit : Ecce egt> vobifeum fum omnibus dtebus, vfque ad
confttmmationïfecult. Quomodo autem afeenditin cælum,
nifi ^uia locàlis & verus eft homo ? Aut quomodo adeft
fidelib us fuis,nifi quia idem ‘immenfus & verus eft Deus ?
De ipfo rùrfiim diçit ïcriptura: Quia vere habitauit Deus cum
homintbus in terra: de quo Euangeliftadicit: Verf tint carofafubieci
(Te, dicit etiam: corpushumilitatis noftu reform atttrum
conforme eorpori xlaritatis fua. Quod fi verum, éft .corpus
QhriÂiyloco.poteft vtique ‘contineri. Hanc vçritatem
corporis Chrifti de coelo venturi^ Ipannes quoque confirmât,
dicens : Ecce venietcum nubtbus,<& videbit eum omtiiso-
cülus,& qui eum compunxerunt.ln ïibfo quo'que Àduum A-
poftolorum,fic eius corporalis intiftiàfùr aîcenîuV: Et tum
hac dixiffet, vident thus illis eleudt tu eft ,j&nubésfufeepit eum àb o-
culù eorum. Cumqueintuerentur in coelum etinfem ilium, ecce duo
viri aftitetunt iuxta eos in veflibm albis,qui & dixerunt : Viri Ga-
lilai, quidflatisafpteientesin coelum ?'Hicïefiû,:quem vidifiis eun-
tem in ccéluŸn, fie veniet -, quemadmodum vidifiis eum euntem in
coelum. Gümergo càrô Ghrifti -localis abïqu'e dubitatio-
nëmonftraretur.jdiuinitastamènéius vbique femperef-
fe, Paulo teftante, côgnofçitur, quiÉdelibus dicit: Anex-
perimentum quaritiseius;quiin me loquitur :cbfffifQa.otf\odo
autem in eo loqui potuit,fi in illo non fuitfVel^qiVomo-
docorporaliter afcenditincoelum, & i ï i fuisfidelibus ef-
fe praçdicàtur in terra, fi non eft in illo diùinitatis immen-
fitas, quæ doelûm 'impiété poïfit&terÀm ? !Nàm Çorin *
thiis Paulus dicit : An noncognofcitis'vosipfbs ? quia ïefitihri^
ftwinvobis eft.Et ad Eplvefiosait: In interiorihominehabttare
'Chrifiùmperfidem ih cordibusPefiru.tftitaque filius in coelo,
& habitat in höbis in të’rràt Icijit'ët ilia fuîè immënfitàtis
pràéfenna,qüa in nobis’pater fpiritusque fan'âus habitat.
NamDeus pater fuam in Itiobis habitationertificy Propheta
loquën te, m on ftrauit i Quoniam inhabitabo tn illis, ■’&
ïnambtildbo,‘&iro iüorum Deus:&ipfi eruntmihipopuliu. Propter
quod exite de medio eo'rtim fepärumini , dicit Dominus
. w . , immuhdum ne tetigeritis-, &ego récipiàm vôsri&ero vobisin paiïumeft,
&habitauit in nobis. 'Qupà verbûm, v t ag^iöfceterar ! trm,&-voseritis mîhiihfilios&fiUks,‘dicïtddmïhm omnipotent.
etiam cum carofaiïum eft ,&habitâuit in nobis, nunquam
di(ce(fi(lè de coelo: própterea Dauid dicit : In âternum do
■ minepermanet verbum tuum in coelo. De ipfo vno ëôdemque
D ei (èmpi terno iilio, & futuro tùhc hominis filiô, in quo
permanfîftètvcra&imrhenia diuinitas -, & à quo (ufei-
pienda effet vera localifque humanitas.Propheticç infpi-
rationis agnitiöne rèpletus , dixerat Hierèmias : HicDeus
nofitr, & non aftimabitur alius adeum. Àdinuenitomnemviam
difciplina,&dediteatnIacobpuerofuo,&ifraeldileiïofuo.Poftbàc
in terris vifus eft ,& Cum homintbus corner fat iss eft. Et quoniam
de ipfo fuperius dixerat: Magnus eft,& non habetfinem,excel-
fus & immenfus,UelftaDeiin terraVifio,& cum hôminibus
conuerfâtio Dëiim immenfiim pulârent alienafîe 4e coelo
:propter hôc îpfè filius, vt immenfitatemdiuinitatis fuç
in terra pbfîtus'demonftraret* &fecundum hominem,
quem (ulcepërat in tetra ppfitus, (èCundum Deum quod
fempererat prælèntemfe etiam coelodocerec, ait : Nemo
âfccndtt incoelüm, ntfi qui de coelo defcendtt,ßiushomin'isqui eft in
coelo. Non quiahùmana Chrifti fubftantia fuilfet vbique
diffufa, fed qiioftiam vnus idem'quc Dei. filius at que hominis
. a Spiritum qüoqüe (an<ftum in nobis parîter habitate Paulasd^
cn^t,itiCorînthiïstcribcns:Nefiïtis,quiatmplüm
Dei efiis f&Jpiritiu Dei habitat in Polis? Acné 'qfiis eorum, qui
(piritum ( a n um minorem pâtre filioque conftituunt,
hic vl>i di£tum eft : SpiVttus bei habitât iftvôbis, àd pérfonàm
(àntSti (piritus dençgét pertinerc:,'quid ihïllo'teplicàturus
eftloco, vbi Àpoftolus T imo t heum folicit udin c pâterni
amo ris informât : 'Èomnt'i^fiftiihfiiSixdcrvs, cufiodiperffp-
rituim fanftum qui habitât tn nobis?
Gap V f x i x,
T* T Æc vtiquepa'tris & filij & (piritus (andi ih iiobis ha?1
A A bitatio, non localis eft, (èdimmenfii: noncompre-
hënfibilis çQgitàtipnë jiê’d-venerâbilisfidei Inhabitat ë-
nim f rinitas in fuis fidelib us,fi eut tota in finguîis jfic to -
taincuniàis, quæ nec ëoeli terfæque (patio aiiîbnditür,
nec Ÿniuerfie creaturâè, tërrnin'6 terminatùr> necp’èrfêpa-
ratos homines & (eparàta toeà , pàrticulatiter (eparatur,
nec inferpo deeft : ctim terræ non défît & ccelô. Qui enim
potuitdmniafacer'e,folüsfdtêftvntùerfa replere. 'Quifquisau-
tem localem filij & (pirituf fanâi aduen'tum habitatio-
nem ve confiderat, priü's eft, Vt pàtrëm in nobislocàlitër
nonfqlumhâbicarc, V'èrumëtiam àmbulare confirmet,
quem beams Paulus‘dixifle afterit perPfophetam : Qup-
niam inbahifàbo'ihillis, & ïnâmbulabo. Explicetürergo,qüâ-
liter in nobis filius vel (piritus (àriâus inhabitat. Namïï
hæchumànô tnöre ’crëdimus mctiendajmaioris eft quan-
titatis qui habitare täntuttitnodo dicitur-, quam ille 'qui
etiartvinnübis àmbulare môn'ftrîatur.Potéft chitnâùiha-
bitatj tptum imfplere quod habitat. Qüi àuiëth inàrnbù-
lare dicitur,minor vtique (pàtio, in qu'o àmbulat,ab(dùi
dubitatione mônftràturiSed hanc çogitationisinëptiam
detefior conftqùetur àbfurditas.Proculdübio 'enim tordis
noftri îpatia yideb un.tur ip(à T rinitate hiaiora, ih 'qui-
bus fit lochs -, qupm filius atqüe (piritlis ïan'dtus inhâbi-
tando irftplére poflînt, & locus quehi inàmbuiando pa-
tèrirftplerënonpoffit. QûodfihaèÊn'on'conuëmuntve-
ritati-, ctedàmus näbitationem f finitads, (ècundum im-
mehfitâtis illiùS incomprehenfibileni mâieftatem ineffa1
bilitèr defignàrh Etcum D'eümin Uobis habitare âtquë
inambùlare audimus , ita ilpîritàlitër cognofcâmuS j vt
filius» vêtus Deus ex patrè,fîcut hômo verus ex homine,
li cet (è cundum vëram humanitatem fuam localiter
tunce(lètinterrà,(ècundumdiuinitàtemtamen(quaîlo.-
co nullatenus continetur,) coelum totus impleret & ter-
ram.
, Ê A P Y T 1 V ï ï î .
T Stam Chrifti veram humanitatem,quçlocalis eft vt Vë-
Aram diuinita'tem (quæ immenfafemper eft) Apoftolica
quoque nobis dotftrina cernimus intimari.Nam vt Chti-
fti veri hominis corpus localiter contineri -, Paulus mon-
ftraret Apoftolüs , ait ad ThèflaloniCën(ès : Quomodo Conner
fi efiis ad Dèum dfimulacris, feruire Deo viuo & vero, & expe-
iïarefilium eius de coelis, (quem fufcitauit d mortuis ïefum) ipium
vtique monftrans corporaliter de coelo vënturüm> quem
corporaliter a mortuis nouerat fufcitatum.Prôptereà rur^
fus ^jt : Noftra autem conuerfatio in cêlis eft: Vnde etiam fàluato-
jem&Xpeftamw dominum lèfum Chrifiùm, qui reformabit corpus
humtlitdtis ttofira,conforme eorpori claritatis fua ffecundumoptractionem,
quâpoteft etiamfubiicérefibi omnia. Interim quonîàm
loci opportunités rtoh eft prætereunda filentio,ac tendaisiflCdt.
tur hic locus,in quo Apoftolus filium dicit: omnia fibi poffe j non credàùmis -, quod Detls lo'caliter moueatur in COfrde
fubiieere, ne pater exiftimetur cunéta tanquaminualido | noftro: (èd qüdd cor höfttufti■ dilàtëturinDeb. De qua
Biblioth.Vet.Patr.tom.6 . Ê i cordis
J.h
Corporalis
Chrifti a-
feenfuj.
uU .u
Habitat in
nôbuChii.
ft as.
t.cw.n.
'Ephef.j.i
fiàbitat ii
nobis Dci
pater.
Lcuit. i
i.C>r.«.d
Cfd-U,
Hier, f.
Habitât il
nabis fpiri-,
tusfandus.
'».Tim.l.i
Eiufmodi
habitatio
non localia
ter eft fed,
immenfa.
H
Cornoftru
dilata tue
Oeo inhabitant
«.