o A Intet reculâtes
putas
duntasat.
Adulatores
miles«
Dei iudicifi
fimile Ipcß
%
Tcmcritas.
Iraperato-
ris magna
font onuua
c
In tet fecu-
duntaxat.
Peccantes
Conuiâus
bonotuin.
< Magiftratu-
ptumo
Vetx Ami-
cui* ligna.
Imperator
lit modellus.
566 Jgapett Diäcon. Cap. Para».
i l . Eflèntia corporis,æqualis escuilibechominiImperator
, poteftate autem dignitatis,cüdorum præfîdi Deo j
non enim habet in terris fequenquamalciorem , oportet
igitur ipfum vtDeum,non irafci,vtmortalem nonefferri,
nametlï effigie diuina honorants eft,at pulueretamé ter-
reno con nexus eft, quo edocetur,vt erga omnes feruèt æ-
qualitatem. v*
2Z. Accepta eos qui bonorum te confiliorum admoni-
tum voluntynon eos qui adulari fæpenûmero ftu^ept, illi
enim quodteueraexpedit,perfpiciunt : hi vero adea quæ
placent potentibus,refpiciüt : corporumque vmbras imi-
tantcs,fingulis eorum didis applaudunt.
î j.Talem te præfta tuo's erga famulos, qualé optas erga
te Dominum eflè:prouteriim audimus, audiemus , &
vtrefpiciemus,refpiciemuradiuirio,cundaqueobtuente
'àfpedu : priores igitur rtos mifericordiæ mifèricordiam
cohferamuSjVt pari par recipiamusl
2.4. Sicuti exquifita fpecula tales monftrant-vultuum
apparentias, qualia ipfa lunt archery pa, nitidas videlicet
nitentium.-trifteis autem triftantium, eodem padoiuftü
Deiiudicium rioftrisadionibus àffimilatur : qualia enim
fint quæ ä nobis praeftantur, talia ipfe nobis, par pari refe-
rens, exhiber. , •, ■
25.Confulta:quæ agenda funt, cundatenexequere autem,
quæ decreiieris mature, quoniäperieulofümeftad-
moduminconfideratainrebus temeritas , f i quis enim
quæ ex inconfulta mente proueniunt mala conceperit a-,
nimo,facile comperietboni confilij commoda; vt qui fa- -
nitatis dotem,poftægtotationiscxperimentum perfenri#
fcuntjdebesigitur cordati(lime rex turn confilio pruden-
tiorejtum precibus ad Deum impelioribus, exquirerè di-
ligentèr,quæ mundo funt expeditura.
x6 . Optime reges egregium tunm imperium fi omnia
desoperamperlpicere , nec negligere patiare quicquam,
nequeenimparuum eftinte , quod partium eilt- apparet
comparatiorie tuorum , quoniam vel exile imperatoris
verbum & minimum , ingentem obtinet apud omneis,
vim.
i j . ?Tibi ipft cuftödiendi leges impone neceflltatem,
quum non habeas in terris qui te poffit cogereîfîcenim tu
legumpræte feres cul tu mipfè , antealioseasreuerendo,
, tum fubditis conftabit legum pràuaucationem perieuli
non eile immunem.
z8.Peecare&non côhibere peccanteis,iuxta æftimaifi
quis enim in ciuitate vitam quidc ipfètraducatàeque to-
leretautem viuenteis inique, focius maloram apud Deü
iudicatunquoffcvelisbifariam-ap.probäri, vtpulcherri-
ma quçq;gërenteis honora, ita teterrima patrantibusfiic-
cenle. ' .
Ç 29. Expedireadmodumarbitror,effugere prauorum
contubernia, qui enim cum hominibusimpröbis femper
verfätur, eijöivel pari vel di feere malum ahquid necelfc
,eft 5 qui vero vna cum bpnisdegit, vel imitationem ho-
ncftorumedocetur, veldiminutionem vitiorum condi-)
feit. ,. ®
3o.TerrarumorbisaDeocum concreditum tibi fitre-
gnum,caue nealiquo vtarisexprauiSadrerü adminiftra-
tiones : quæ enim illi perperam fecerinr,eorum rationem
reddet Deo,qui peccandi facultatëm ipfis indulfèrit, magna
igitur & diligenti cum perferutatione magiftratuum
' promotiones fiant,oportet.
. ji.Æqualereor eile malum,&inimicorum excadefce-
re flagitiis,& amicum demulceri blanditiisroporretenim
vtrifque refiftere,necvfquam à decoro difeedere, neqüe
irrationabilem coruifc maleuolentiam vlcilcendo,néque
fiditiam horum beneuolentiam remunerando.
3 z . E x i f t i m a v e r i f f i m o s a m i c o / n o n q u i l a u d é t o m n i a ,
q u æ d i c a n t u r a b s t e , f è d q u i n i h i l n o n i n t e g r o i u d i c i o fa-
c c r e c o n t e n d u n t . f i c v t g r a t j a l e n t u r t i b i , f i b e n e t r i f t e n t u r ,
f i c o n t r a , f i p e r p e r a m d i x e n s f è c e r i f v e : h i e n i m r e u e r a a b
o m n i f r a u d e a b h o r r e n t i s > a m i c i t i æ p r æ f c f e r u n t i n f i -
g n i a .
3 3 . N e m u t e t d b i m a g n a f i i m a m m e t e m , t e r r e n æ h u i u s
po t e f t a t i s m o l e s , f e d v t f r a g i l e m , f a t o q u e o b n o x i ü r e g e n s
p r in c ip a tum ,im m u ta b ilem h a b e to in t e l le d u m in reb u s
m u ta b ih b u s : n im ia n e q u e læ t it ia fu b lim em te e x to lle n s ,
n e q u em oe ft it ia v ile fc e n s . '
3 4 .S ic u t ia u rum q u am u is m o d o fie ,m o d o a lite r a b arte
tran s figu re tu r , a rq u e a d v a ria s Q rnam entorum Ip e c ie s
t ran s fo r m e tu r ,p e rm an e t t am é id q u o d e ft, n e c m u ta tio -
n em p a titu r ,fie ip fe q u o q u e ,in c ly t ift îm e im p e r a to r ,lic e t
a liu d e x a lio p e r g r a d u s o b t in u é ris re g im en , peru èn e rif-
q u e ad ip fum fu p rem um h o n o rem ,-id em tam en p e rm a -
n e n s ,n o n in e ifd e in re b u s in a lte ra b ilem cô n tin en s in o f -
f ic io a n im um .
35. E x ift im a tu n e d em um te tu to re gn a re , c um v o le n t i-
b u s im p e ra s h om in ib u s :q u o d en im in u ito an im o fu b iie i-
tu r ,fe d ir io n ib u s f lu f tu a t c a p ta o c c a fio n e .-q u o d v e to v in -
cu lis b e n e u o le n t iæ r e g itu r ,fta b ilem fè ru a té rg a r e d o r em
o b e d ie n t iam .
36. Vt dominium imperijtui facias decantabile,qiiâtâ
habes aduerfus fubditos peccantes iram, tâtam habenda
eflè tibi aduerfus teipfum peccantem cenfeto,nemo enim
valet tanta pollentem poteftate corngere , nifi ratio pro-
pria,quæ ex ipfo peccante moueatur.
3 7 . M a g n am q u ip o t e f t a t em a d e p tu s é f t y la rg ito rem
p o te fta tis im ite tu r p ro v irib u s : fi e n im im a g in e r a g e -
fta tx e rum p ræ f id isD e i, a tq u e p e r ip fum c on tine i; re tu rn
p r in c ip a tum , in e o m a x im e im i t a b it u rD e u m , v t n o n
e x iftim e t q u ic q u am m ifè r ic o rd ia p re c io fiu s o p t a b iliu f-
,ve .
3 8 . ' S u p e ra u ru rn & la p id em p re t io fum , b en e fic entiæ
d iu itia s n o b is v e lu t i th e fau rum r e c o n d am u s : illæ m an q
u e tum in præ lcnti v it a o b le f t a n t fpe fu tu ræ fru it io n is ,
tum iri fu tu ra d u lc e d in em a f fe ru n t , e xp e rim é to gu fta tu -
q u e lp e ra tæ b e a t itu d in is , quæ v e ro m in e c ir c a n o s ap p a re
n t ,tan q u am n ih il a d n o s p e r t in e n t ia ,n e n o s n im ium a l-
le é le n t .
3 p .D a o p e ra ,v t e o s fp le n d id io r ib u s d em e re a ris rem u -
n e r a t io n ib u s ,q u i c um b e n e u o le n t ia c a p e flu n t , quæ m â -
d â tu r ab s t e , h o c en im p a & o & b o n o rum an g eb is a la cri-
t a 'tem ,& m a lo s d o c e b is v t d ed ife an t m a lit iam : e ifd em e-
n im c enfè ri d ig n o s , q u i n o n è a d em fà c iu n t , n im is nefa -
r ium e f t . ’
4 0 . P r e c io fiflîm um om n ium e ft Im p e r ium r tü n c v e ro
v è l m a x im e h u iu fm o d i e ft , q u u in h a c q u i c ir cu n d a tu s e ft
p o t e ft a te ,n o n a d pe r tin a cem & te rn e ra r iam Içu it iam p ro -
p e n f ii s f it , lè d a d æ q u ita tem re fp ic ia ty in c lem en t iam , v t
fè rin am a u e rfan d o : h um a n ita tem ,v t D e o fim ilem præ fè
fe re n d o .
4 1 . Æ q u a la n c e tam ad am ic o s ,q u am a d in im ico s v e r-
g e n s iu d ic an d i m u n u s o b ito : n eq u e b e n e lè n t ie n tib ü s de
te g ra t ific an so b b e n e u o le n t iam , n eq u e m a le u o l is re fi-
ftens p ro p te r in im ic it ia s ,q u o n iam e iu fd em e ft àb fu rd ita -
t is ,& 'iè c u n d um in iq u a p e te n t em ,d a re l it em , e t fi f if am i -
c u s :& in iu riam iu fto in fe r r e ,e c fifit in im icu s : m a lum e-
n im v t r o b iq u e fim ile e f t , tam e t fi in co n tra r iis in u en ia -
tu r.
• 4 2 . In te n ta m en te a u fcu lta re d é b e t re rum iu d ic e s ; d if-
f ie i l isn am q u e c a p tu e ft iu ft iin t e n t io ., fa c ile q u e e ffn g e re
fo le tn o n a dm o d um a tten d en te s ; q u o d fip ræ c e rm ilT a d i-
c e n t ium e lo q u e n t ia , d ié to rum q u e n e g le â ra v e r ifim ilitu -
d in e .a d p e n itiflim am in t e n t io n um p ro fu n d it a t em p en e -
t tau e r in t ,fie d em um h au rien t q u o a a b ip fis q uæ r itu r , g e -
m in iq u e in lo n te s e ru n t d é l i â i ,n e q u e ip fih o n e ftum jjræ -
b e n d o ,n e q u e a l i is id v t c om m it t a n r c o n c e d e n d o ,‘i 'i
43 .Æ q u ^ lia n um é ro fÿd e r ib u s & f i æd ideris b o n â d p e -
r a ,n 6 n t am e n o b id fu p e r a b i sD e ib o n it a t em , q uæ cu n q ;
en im q u ilp i’am o b tu le r ît D e o , fu a ip fi o ffe re r & ficu t i tra-
filire v e l an teire n u lli d a tu r .fu am in fo ie vm b r am , prasue-
n ie n t em fem p e r ,v e ln im is p r o p c r a n t em , it a in fiip e ra b i-
lem D e i b o n ita tem ,n u ll i b o n is o p e r ib u s h om in e s e x c é d
en t.
Il 4 4.1nexhauftæ fûnt beneficentiç opes,nam largiefidq.
acquiruntur, & diifipando colliguntur, has tuo infitas a- j nimohabens,munificentiflîmé Imperatorlargire omnibus
affatim petentibus abs te.: infiniticuplas enim pro his
! habebis remunerationes,quum tempus reddendi vicem
4 5 . N u t u
Dei boni
tas^nfupeÂ
V
Plus araan-
diàRegi-
bus, qui pfr
tum, quant
quittan t.
yirtusPtincipis,
Beneficentia.
G '
LinguxLu-
:--ri citas 3
D 1
Iracundié
modus.'
|<’neuoien-
' a nmulata
adlnfitnianum Caforem*
S ^ 7
4 5 . N u t u D e i , r c g n u m à d e p t u s j i m i t a r ë c u m b o n i s b p é ^ ç ; c , f é 4 ^ f i n e y ë r é c u n d i a , t u i f t e x e q u i t u r f i n e e u n "
r i b ü s , q u i a i n r e r e o r u m n u m e i ü m n a t u s e s , ' b e n e f i c i o q u i
a f f i c e r e p o l f i m t i n o n q u i a f f i c i p o f t u l a n t , p a r a t æ . e n f m ' r ç - ;
r u m e o p i æ n u l l u m i m p é d i m e f i r u m e vl l c p o t e f t y q ^ p m i n u s
c ô n f e r à n t u r i n p a u p e t e s b é n é f i c i a .
4 < j . S i c u t b c i i l ü s i n n a t ù s è r t c p r p ô r i , î f a I m p ê r à t P r m ü f
d o a p t u s e f t j à D é o ’d à t u s p r b à d h i i i i i f t r a t i o f i e è o t u m q u æ
v f u i f i i i i t : o p o r t e t i g i t u r e ü m o m n i b u s h o h i i r i i b i i s q u a f î
p f o p r i i s m e m b r i s p r o f p i c e f e , v t p r o f i c i a n t i n b o n i s , n e i i
m a l o r ü m o f f e n f à c u l o i l l i d a n t u r j
4 7 . T u t i f l i m a m a r b i t r a r e f à l u t i s t u æ e u f t o d i a m , n u l l a
q u e n q u a m e x f u b d i t i s a f f i c e r e i n i u r i a : q u i , e n i m o f f e n d i t
n e m i n e m , f u i p i c i o n i h a b e n t n e m i n e m , q u o d f i n u l l a q u é -
q u a m a f f i c e r e i n i u r i a , t u t e l à m c o n c i l i â t j ' l o n g e b e n è f i c i i s
c o l l a t i s m à g i s i d n o n p r o d i t .
4 8 . E f t o f u b d i t û p i e n u f f i m e I m p e r a t o f , & f o r i n i d a b i l i s
o b c x c e l l è n t i a m p 6 t e f t a t i s , & ^ n a b i l i s p b l a r g i t i b n é m b e
n e f i c e n t i æ , n e q u e f o r m i d i n e m c o n t e m n e n d o p r p p t e r a - ,
• m o r e m , n e c i t e m a m o r e m n e g l i g é n s o b f o r m i d i n b m ' y f è d
t a m h i a n f i i e t i i d i n e m p r æ t e f è r e n s h a i r d k f p e r n a b i l ë m ,
q u a m n i m i à r n & a f ^ r n a b f i e m i a m i l i a r i t a t e m i m i m c i f e -
u e r i t a t e c a f t i g î i n s . ’
4 9 . Q u æ f u b d i t i s v e r b o q u a f i l e g e p r æ f ç r i b i s , f i æ c t u
«ftatibrie,
i 'fô&W quidem in de populabilibus mûris mün^ta côri-
témmt obiidcntèis fè hoftes,piuro autem véftnlm imperi-
um jquum &libéralitate erga mifèrôrs véluti muro cifiélü
&plecum turribùs cpfroborâtumifit inui<ftum,nüllis ho
ftium,refis peruium fit/pr«èelara & eelèbria contra eos eri-
genstrophæai
59»Vtere vtoportef rëgrio hpcinferiôre,vffcala tibi fiat
fup^ioriSclaritàtis : qui enim hancfeéfe gubernanc>illa
quoqüe ppftmodüm digni cénfentür haricaufem re&e gu
bernant,qui patémam fiibditiS,ofteiiduntchâritatem, &
principi debitum ab ipfis récipiünt timôièm,itadue minis
quidemvitia compeleent î fupplicij àuteni fènfûm ipfis
néutiqûàm infligent;
; ;|to^.Veftimentüminüétuftabileeft, bçneécentuë àmr-
'j£tus:&incbrruptaftolaëft,cliaritasergapauperes i quam
igitur oporteèqui pièregnàrë vult, talium indumétofiim
pulchiitudineanimamexornare.-amôriSenim iri egenos,
quiindutus eftpurpùram,coeleftis qüp^ue regni çompos
efficitiîr.
6i . S ceptrumimperii qüum à Deo fufceperis , cogitato
quibusnam modisplacebisei qui id tibi deditj qüümque
pfæueniensreipfapræftitifti, y tverbisperfiiadèspintégra omnibushominibùsabêofisprælatus,magis omnibuseü
quoque vitàadftipulctur : ficehim commendabiîe tuu'm j ho ne ftarèfeftina,p or r o idipfè honeftarae.ntum arbitratur
àflèuefabis impefiumyfi & ratiocibèris nori fîne opérc, & ■ maximumjfi quafi te fados à fè,tuearis,atq; vt debiti exo-
opererisnonfineràtione. v lùtiônem,benefàciendi p e r e r i s munus adimpleaS. ^p
joiEosplus amafereniflîmeimperatorj àccipére^os te
beneficia qui fuppiicaf.quam tibiqui contendunt offerre
muneta ; his enim debitor referendi gratiam efficeris, illi
vero Deum dantfibi vadem,yendicantem fibi, pertinere-,
que ad fèputantëm quæcunque ergo fujiplices contuleris
•&remunèrantern bonis retfibutiOnibus tuam tam piam,
quam perhumanam inten tiönem. ,
ji^Splis profedo pâftesfuht,illuftrarer^diisorbc:prin-
cipis verq yiufus èft egenorummifèreri ,_pofEO iis çlarior
eft Iinperatôiyqui pius ëft, iHe namque çédit fuccedenci
no6ti, hicaurem rapacitari prauorum non concëdicin-
dulgecye quicquam, fèd lumïnê veritatis, imqtiitatis.ojc-
ciiltacbarguic.
• 5 x.Priorès quidem te Impcratores, principatus adorna
mr,tuveroemnpfa;ftantiffimè,illufttibrerecididifti,maii-
füetudiue temperans diluenfque àïiftçram poteftatis ino
ierti,bohitatëque vinceris adéuntiüm te formidinem,qua
prôptertuæfèrénitâfispôrtum fubeühtomnesyquimife-
ricor dia indigent fru&ib ufque pauper tads libètati grâtia-
fùma&ores hymnös ad témiflicanç.
53 ;Quantum poteftate cæteris ànreGellis,tantum fadis
edam éniicare ante aliós enitere,peffuafïffimumenim habe
eam abs te p ofttilaii hôneftoruopérationem, quæ ma-
gnitudine,virium propördoni refpondeat:vtigitui: a Deo
quafi pér pr æconemyido'r dëclàreris,' côroria'inuïdi im-
perii tuo èapitiimpofitajCoronàmeriam^ëx promerendis
aequirito.
5 4 i C o n t e m p l a t Q t b e n e p r i u s q u a m m a f i d e s q u æ f ^ e r i
v e l i s j f î c f i e t v t ’f e m p e t p r ü d ë n t e r i ù b ç â s q u e f a s ë f t i l u b r i c ü
e n i m e f t i n f t r u m e n t ù m l î n g U æ , m à x i m u m q u e a f t ë r t n e g l i
g ë h r i b u s p e d c ü l t f m . q u o d i i p i u m i n t e l l e d u m i v c l u t i m û
j f i e n m i l l i p t æ f e c e r i S j O m ' n i b u s l i a r m ' ô n i æ n u m e t i s c o n c i n -
n a t u m r n o d u l a b i t U r m é l o s .
55.Acutum qüideniefïè Opottetprincipem cum in aliis
tumvelinaxhne inàfferado dé rébus difficillimis iudicio.
Lentum autpmad iuafcendum,&quoniani omnimoda i-
. ræ àbfèntiaafpernabÜis ëft,& iràfcatùr mediocritcr, & no
irafcatutöpörtetrillud, vtprauoruimpetumcompdmat,
hoc:vtprppenfibnbsbonorumperueftiget.
■ 56. In exquifita,tui côrdis curia, diligenter pe^ffiieito,
îèonuerfan'tium telum mores y t periioftas exam.uium,'&
quos charitas colere .compellit,& quidbiper fiaudem af
dulantutiplerique ediim béneuôlëlidara fimulàfi tys | mà-
gno credencibùs detnmënto fiint.
!j7.Sèrmonem cum audisiuuare valentem ,nèaciribus
.benefàciendi munus adifriple;
r,*.,^z.Reciictere âdfupernüm àujdliüm cum homo quiiils.
debet^fàlutem qui expetat,tam aiitë omhëis Imperatoiyvt
pote qui pro ommbus folicitùs eftiquum enim à Dèb cü-
ftoditür, tam holies generofà manu dëbèllat, quam fuos
fèdulo communit.
^ ôy.Deusnulla re indiget:Imperator,folo Deo : imitàre
igiturnullius indigum, petenribulqué fàc vberèm mifèri-
cordiæ copiam : tamen exada & ad viûum refccantë rem,
radonë impenfàrum cuum erga fàmulatum vcêns t fed o-
mniude fuftinenda'vitapetitionibus farisfaciens:longe e-
nimfàdus eft meirito dignorum virio dignos iis d jfraudare
quæmerentur. -
<>4.Veniam quum delidorum tuorlimpetaSjipfè quoque
te offendeiitibüs ignofèe, quoniam remiflïoni rëtri-
buiturremilfio, noftræquecum conférais noftris recon-
dHationijDei amicitia & famiiiàritaS;
(35.Q1Û inculpabiliterprincipem agere ftùder,cumno-
tas câuerë debet, quæ fprinfècus inuruntur, tum fèiplûm
ante alios verecundari, vt & aperte aefinquere abftinear
prôptetalios, &àfèipfbcohibeàtur,quo minuspriuata
fèorfiimflagiriacommittat, fienimex fubdidsfunt, qui
reuerentia digni habentur, multomagis èa dignus Impe-;;
ratprefficitur. *
6 6 .Priuari vitium efïè aftèro, patrare pra^yi fupplicioqy
digna,principis vero cülpam,nôfàcere quæ honeftafiint,
falutemque pariuntmeque eniitimalorum abftinentia iu-,
ftificatpotentem, fèd bonorum æditio coronac eundem:
neigitur maliriaduntaxatabftïriere cogitet, fèd iuftiriam
etiam capefcere contendat.
67 .Dignitacum fplendores mors haud reformidat: o *
mnibus enim voraces fuos dentes infigic, ergo ante illius
ineludabilem aduêntum, opum copiàm tranfportemus
. in cæluni;nemo enim qu^ë cofligit in mundo, illuc profe-*
dus abdiicitjfèd omnibus in terra derelidis,nudus de vira,
fua reddifÿationem.
(îBJmpératorvteftomniumDominüs,ita cum omni-1
Bus De» fetuusexiftic,tum igitur démuni vocabitur Dp-^
minus,quuiîiipfc fibidominari, necillicitis volupeatibus
famulari pàtiefur , tuniadiucricèm piam tatioliem affii-
menSjinuidamfèificet iffipetatricem aliimi perrürbatiô-
riumratioftisexpertium,mdômitas cupiditates armatura
c a f t i m o n i æ d e b e l l a b i t .
6 cf .Quemadmodum vmbræ corpora fedantûr, fie animas
flagitia comitantut, euideriti èffigie àdiones èxpri-
mentia,ideo non dàtur in iudicio negare: ip fà enim vriiufm
p d o , v e r u m o p è r e e t i a m e x c i p i c o , f i e ë n i m I m p e r a r o r i s | c u i u f q u e o p e r a o b t e f t a b u n r u r , h a i i d f a n e v o c e m e m i t t e n -
é x b f n a t u r d ë ë ö r a t u r q ü e d o m i n i u m , q ü u m v e l ë x f è c o n - d p , f è d t a l i a p r ö r f i i s l e f è r c p r æ f è n t a n d ô , q ù a l i à i à m â n o b i s
f i d c r a t q u o r a m i n d i g e t v f i t s , v e l a b a l i o r e p e r t a n o n ‘a d p f - f i n t p a t r a t a . , | ;• * i- » | p