zijn koortsig klimaat, en al onze vrienden waren zeer verbaasd
over onze roekeloosheid om zoolang aan zijnen yoet te ver-
wijlen; maar niemand onzer had in het minst te lyden, en
ik zal altijd met genoegen dat nitstapje herdenken, als mijne
eerstes kennismaking met de tooneelen die de berglanden in
de tropische gewesten van het Oosten aanbieden.
De schraalheid en kortheid der schets die ik heb gegeven
van mijn bezoek aan Singapore en het Maleisch Schiereiland,
moet geweten worden aan het verloren gaan van eenige brieven
aan vrienden en een aanteekenboekje waarop ik mij verlaten
had, terwijl ook aan het handschrift eener schets van Malakka
en den berg Ophir, die ik aan het Koninklijk Geographisch
Genootschap zond, een even ongelukkig lot ten deel viel. Wegens
de menigte van zaken aan het einde eener zitting te behan-
delen, werd zij noch gelezen noch gedrukt, en thans is zij niet
weder te vinden. Ik troost mij echter daarover te eerder, dewijl
zoovele boeken over deze gewesten geschreven zijn, en ik altijd
voornemens was myne reizen in de westelijke en meer bekende
deelen van den Archipel slechts vluchtig te schetsen, ten einde
meer ruimte te kunnen wijden aan de afgelegener districten,
waarover ter nauwernood iets in de Engelsche taal geschreven
is ( l6).
A A B T E E K E I I I G E N .
(') De plaats van van Linschoten (Wallace noemt hem Linschott) is
door Wallace of door den Engelschen vertaler' wiens werk hij gebruikt
heeft, eenigszins bekort en niet overal volkomen juist öpgevat. Ik heb in
den tekst het Engelsch op den voet gevolgd, maar geef hier de plaats
letterlijk zooals zij voorkomt in de Amsterdam sehe uitgaaf van 1596: “Malacca
is bewoont van de Portugesen ghelijckelick met die ingheboren ende
naturelen van ’t L andt, die men heet Malayos; die Portugesen hebben hier
een Portresse, ghelijck als tot Mossambique, ende is naest Mossambique
ende Ormus die beste ende profytelickste voor de Capiteynen van gheheel
Indien; die stadt heeft ooc een Bisschop, ghelijck Cochin: maer zijn Suf-
fraganen van den Aerts-bisschop van Goa; hier is die Stapel van gheheel
Indien, China, die Eylanden van Moluco, ende ander omligghende Eylan-
den, heeft grooten handel van alle schepen die gaen en comen van China,
Molucos, Banda, Insulas Iavas, Samatra, ende alle die omliggende Eylanden,
als oock van Sian, Pegu, Bengala, Choramandel ende Indien, waer
van eenen grooten hoop schepen jaerlicks gaen en comen, en aldaer laden
en lossen, vereoöpen, coopen ende manghelen *, ende grooten handel
dryven van alle natien van Orienten; daer wbonen oock sommige. Portugesen
met haer Huysvrouwen ende Familien, doch weynigh ende niet bo-
ven die hondert: maer van de reysende man, die aldaer comen haer coop-
manschap dryven, ofte die met haer schepen naer China," Molucos, ofte
ander weghen willen, ofte van daen comen, die alhier haer verversinghe
nemen, ende moeten vertoeven den tijt van die Monsoyns, dat zijn winden
die op haer tijdt wayen, om hare vaert van d’een plaets op d’ander te
volbrenghen; d’oorsake datter so weynigh Portugesen woonen, is om dattet
" een seer onghesont landt ende sware lucht i s , soowel voor de ingheboren,
als voor den vreemdelingh, ende gemeenlick van al die daer comen ende
yet vertoeven, moetender van haer ghesontheyt Toi betalen, ~of huyt, of
haeyr laten, soo dat wieder met leven afeomt, macht voor een mirakel
houwen, waerom het landt veel gheschout wert, niet teghenstaende die
gierigheyt ende begheerte van ’t ghewin ende goede gheleghentheyt van de
plaets, doet de Menschen alle dingen waghen, en alle perijckel licht achten
, waer door in Malacca so groote communicatie is van alle weghen, als
in gheheel Indien; het landt en heeft niet van hem selven, dan comt al
van buyten in grooter menichte; ooc vaert hier alle jaren een schip van
Portugael, dat altoos een maent voor de Schepen van Indien af trect,
sonder in /Indien aen te comen, ten wäre door gebreck (somtijts tot Mossambique),
wort in Malacca geladen ende afgheveerdicht, ende is altoos wel
eens so rijek van alle costelicke waren ende speceryen, als eenigh schip dat
* D. i. ru ilh an d e l drijven.