396 AANTEEKENINGEN OP HET VIJETIENDE HOOEDSTUK.
A A N T E E K E N I H G E B ,
(') Over dezen berg heb ik reeds gesproken, blz. 3 2 , noot -11; ik wil
er hier alleen bijyoegen, dat hetgeen de heer de Holländer dienaangaande
vermeldt, namelijk dat de piek van BantaSng bij de inlanders Bobo KaraSng
heet en onderscheiden is ran den Lompo Battang, berust op het volkomen
te vertrouwen gezag van den heer J. A. Bakkers, thans Gouverneur van
Celebes en Onderhoorigheden, die het zuidelijk schiereiland van Celebes
in alle richtingen heeffc doorkruist.
(*) De oude Europeesche stad is dat gedeelte dat van onze voorouders
den naam Vl a a r d i n g e n ontving, welke naam daarom ook niet op de
geheele tegenwoordige stad mag worden toegepast. Het gedeelte ten Zuiden
van Ylaardingen, waarin het hotel van den Gouverneur, de in 1852 ge-
bouwde Hendrikskerk en het fort (namelijk het fort Ro t t e r d am of
Oedjong P a n d j a n g ) liggen, heet l am p o n g Baroe. De Maleiers
wonen bijeen in de buitenwijk Kam p o n g Ma la j oe en de Boegineezen
in eene soortgelijke, Kamp on g Boegi genaamd. Aan de oost- of land-
zijde der stad vindt men een tweede fortje, Y r e d e n b n r g geheeten en
thans slechts als arsenaal gebruikt.
(3) De Nederlandsche afdeeling Makasser bestaat uit de hoofdplaats van
dien naam en hären onmiddellijken omtrek, ongeveer een uur rondom de
stad, en het ten Noorden daarvan gelegene voormalige rijkje Tallo, dat
in 1856 hij het Ned. gebied werd ingelijfd. Ten Noorden en Oosten dier
afdeeling liggen de Noorder-districten, met de hoofdplaats Maros, welke
afdeeling ons het volgend hoofdstuk zal doen kennen. Ten Zuiden van Makasser
ligt het rijkje van onzen bondgenoot den Radja van Goa, het geringe
overblijfsel van het eenmaal mächtige rijk der Makassaren, dat zieh
over een groot deel der zuidelijke landtong van Celebes heeft uitgestrekt.
Het tegenwoordige rijkje zal ongeveer 25 □ geogr. mijlen beslaan.
( ’) Het visschen van tripang of holothuriön, behoorende tot de klasse
der Echinodermata of stekelhuidige dieren, is een belangrijk middel van
bestaan voor de zeevarende volken van Insulinde, inzonderheid voor de
Makassaren en Boegineezen. Makasser is eene stapelplaats van dit door de
Chineezen zoo gezöcht artikel, die daarvan zeer fijne sorteeringen maken.
De beste soorten worden gevangen op de Noordkust van Nieuw-Holland,
waarheen de Makassaarsche tripangvisschers jaarlijksche tochten ondememen.
(s) De Arengpalm levert de gewone suiker der inlanders, de in Indië
zoogenaamde “zwarte suiker”; want het suikerriet kweekt de inlander slechts
hij enkele planten, om op een stukje van dat riet als versnapering te
kauwen. De areng-suiker wordt getrokken uit het sap dat bij insnijding in groote
hoeveelheid uit de bloemkolven vloeit, en dat onder den naam van sagu-
w e e r bekend is en als wijn gedronken wordt. Uit de zwarte vezelstof waar-
van in den tekst gesproken wordt, vervaardigt men de grove, maar sterke
touwsoort die onder den naam van g emo et i bekend is, waarom deze
palm ook de g emo e t i - p a l m wordt genoemd. Op Sumatra heet deze stof
i d j o e k en wordt ze veel tot dekking der huizen gebruikt. De dikkere tak-
jes die men onder déîe vezels aantreft, worden gebruikt tot inlandsche pennen.
Nog groeit aan den^stam van dezen boom de kawoe l , eene soort van zwarn.
(s) De groep der s p l e e t s n a v e l i g e n (Fissirostrcs) is eene der vier
groepen waarin Cuvier de zangvogels (Canon) verdeelde. De andere waren
de d u n s n a v e l i g e n (Tenuirostres), de t a n d s n a v e l i g e n (Dentiros-
tres) en de k e g e l s n a v e l i g e n (Conirostres). Tot de s p l e e t s n a v e l
ig e n behooren, behalve de meer afwijkende Bucerotidae of n eus hoorn-
vogel s en Chelidones of z w a luwa c h t i g e vogel s , de onderling
zeer verwante Halcyonidae of i j svogel s , Meropinae o f b i j e n e t e r s ,
Coraciadae o f s c h a r r e l a a r s , en het Zuid-Amerikaansche geslacht Prio-
nites, ’t welk in dat werelddeel de Meropinae vertegenwoordigt. Wallace
voegt hierbij , naar Engelsche manier, ook de t r o g o n s , en de Zuid-Amerikaansche
B u c co ’s (puf f -bi rds) , die echter minder nauwmet deoverige
genoemde geslachten verwant zijn. In den tekst heeft door eene vergissing,
die ik mij haast hier nog te hersteilen, het door Wallace niet vermelde geslacht
Prionites de plaats van het wèl genoemde Bucco ingenomen. Artamus is
het geslacht Ocyptervs van Cuvier, door sommigen bij Oriolus geplaatst, maar
gewoonlijk gevoegd bij de Laniintie, van welke het een overgang vormt
tot Hirundo\de zwaluwen) . De d r o n g o - k l awi e r ( d r on go- shr i ke )
in den tekst vermeld, is eene nieuwe soort van Dicrurus , aan Celebes eigen,
en door Wallace (Description o f new birds frorn the Ind. Archip., in
“Proceedings of the Zoöl. Soc. of London for 1865,” p. 478) Dicruru»
leucops genoemd. Deze soort is nauw verwant met Dicrurus pectoralis,