tempels, gerangschikt in vijf regelmatige parellelogrammen. In
het midden rust op een hoog voetstuk een groote kruisvoimige
tempel, omringd door trappen die naar zijne ingangen voeren,
rijk met beeldhouwwerk versierd en een aantal vertrekken
bevattende. De tropische plantengroei heeft de meeste der
kleinere tempels vernield, maar sommige zijn in vrij goeden
Staat gebleven en geven dus het middel aan de hand om zieh
hei geheel voor te stellen.
Omstreeks een halven paal verder is een andere tempel,
Tjandi Kali Bening genaamd, 72 voet in bet vierkant en 60
voet hoog: Deze is bijzonder goed bewaard en bedekt met
gebeeldhouwde voorstellingen uit de Hindoesche mythologie,
fraaier dan ergens in Indie te vinden zijn. Yele andere ruinen
van paleizen, gehoorzalen en tempels, met eene menigte goden-
beelden, worden nog in dezen omtrek gevonden.
B o r o b o e d o . Omstreeks 8 0 palen verder westwaarts, in de
residentie Kadoe, ligt de groote tempel van Boroboedo. Hij is
gebouwd op een kleinen beuvel en bestaat uit een centralen
tempel en zeven door muren omgeven terrassen, die de bellingen
van den heuvel bedekken, open galerijen vormen , elke volgende
lager dan de vorige, en door trappen en poorten met elkander
gemeenschap bebben. De centrale koepel heeft 5 0 voet in
doorsnede , en is omringd door een drievoudigen kring van
72 torens. Het geheele gebouw is 6 2 0 voet in bet vierkant en
ongeveer honderd voet hoog. In de muren die de terrassen
omgeven, zijn nissen gemaakt, die ieder een meer dan levens-
groot beeid met gekruiste beenen bevatten. Het geheele aantal
dezer beeiden bedraagt omstreeks 4 0 0 . Yoorts zijn de beide
zijden dier muren bedekt met bas-reliefs, die ontelbare figuren
bevatten en in barden steen zijn gebouwen. Op een rij geplaatst
zouden dus deze bas-reliefs te zamen eene lengte van nagenoeg
drie palen innemen! Het bedrag van menschelijken arbeid en
kunst besteed aan de groote Pyramide van Egypte, wordt
onbeduidend in vergelijking met datgene hetwelk vereisebt
werd, om dezen gebeeldhouwden beuveltempel in de binnenlanden
van Java te stichten.
Goenong Prau. Omstreeks 40 mijlen ten Zuidwesten van
Samarang, op een berg Goenong Prau geheeten, bevindt zieh
een uitgestrekt plateau, met ruinen bedekt. Om deze tempels
te bereiken voerden vier trappen met steenen treden van
tegenovergestelde richtingen naar den berg. ledere trap telde
meer dan duizend treden. Overblijfselen van nagenoeg 400
tempels zijn hier gevonden, en. vele (missebien alle) waren
met rijk en keurig beeldhouwwerk versierd. De geheele streek
vanbier tot aan Prambanan, een afstand van 60 palen, is
vol ruinen, zoodat men soms fraai gewerkte beeiden vindt
liggen in de waterleidingen of ingemetseld in de muren van
omheinde plaatsen.
In bet oostelijk gedeelte van Java, in Kediri en inMalang,
vindt men eveneens overvloedige sporen der oudheid, maar
de gebouwen zelven zijn grootendeels verwoest. Gebeeldhouwde
figuren zijn echter geenszins schaarsch, en de ruinen van forten,
paleizen, baden, waterleidingen en tempels knnnen overal
worden nagespoord. Het is geheel in strijd met het plan van
dit werk, om te beschrijven wat ik niet zelf hebgezien; maar
daar zieh eene ongezochte gelegenheid daartoe voordeed, achtte
ik mij verplicht iets te doen om de aandacht op deze verwon-
derlijke kunstwerken te vestigen. Men wordt overstelpt door
de beschouwing van deze ontelbare beeldhouwwerken, zoo keurig
en met zopveel kunstgevoel gearbeid in een harde, onhandel-
bare trachietrots, en allen in 66n enkel tropisch eiland te vinden.
Hoedanig de toestand der maatschappij, hoe groot het aantal
der bevolking, welke de middelen van levensonderhoud zijn
geweest, die zulke reusachtige werken mogelijk maakten,
zal waarschijnlijk wel voor altijd een geheim blijven. Het is
een merkwaardig voorbeeld van den invloed dien godsdienstige
12