3 4 6 II. KL. VIJFTIESDE FAMILIE. SCROniüLOSES. X. GESLACHX. MALUSMÜS. 347
of minder spoedig, in de vlakte an diepte voortgaat en
de aangedane Organen in eenen stinkenden etter oplost,
of in donkere, kwalijk riekende korsten doet veranderen.
Het laatste heeft vooral plaats bij eenig met den kwaden
droes verbünden lijden in liet aangezigt. De koorts,
welke in den aanvang meer het erethische of synochale
karakter droeg, neemt, met den aanvang der versterving,
alle kenteekenen van het torpide en putride aan ;
de pols wordt klein, naaawelijks telbaar, de tong zwart
en droog, de huid met een stinkend zweetbedekt, de
darmontlastingen en de pis ontbonden en bloederig, de
ademhaling beklemd, snorkend, stertoreus , de buik
opgeblazen; de zieken vervallen in mussiteerende ijlingen,
in Coma en Lethargus, en sterven reeds op het
einde der tweede, of menigvuldiger in dederdeweek:
slechts weinige sterven later of herstellen.
E r k e n n i n g.
Dewijl maliasmus simplex doorgaans met de toevallen
van dermatitis venenata begint, zoo is het alleen door
anamnesis mogelijk, om dadelijk te kunnen beslissen,
of men met eene huidvergiftiging uit andere oorzaken
of met eene beginnende wormziekte te doen hebbe. Vertoonen
zieh echter de eigenaardige knobbels en zweren,
al mogten zij ook veri-e van de aangebragte plaats verwijderd
ontstaan; krijgen de zieken, nadat het gebrek
eenige maanden lang heeft aangehouden, een dyscrasisch,
cachectisch uitzigt; voegen zieh hierbij welligt
verschijnselen van den kwaden droes enz., zoo is er aan de
erkenning geen twijfel meei". Scrophulophyma kan alzoo
in weerwil eener groote overeenkomst, ligtelijk van
den eenvoudigen Maliasmus worden onderscheiden, dewijl
hetzelve zijn ontstaan niet ontleent uit besmetting en
uit beleedigingen, meestal bij kinderen en in vereeniging
met andei'e soorten van klierziekte ontstaat, dewijl
zijne gezwellen pijnloos, zelden zoo uitgebreid en minder
tot verzwering geneigd zijn dan de wormknobbels,
en dewijl zijn geheele beloop veel zachter en goedaardiger
is. Nog minder is eene verwisseling met maliasmus
malignus mogelijk; deze bezit aan zijne knobbels en
pulsten, aan de hevige pijn en den overgang in versterving,
aan de hier niet zeldzaam voorkomende vloeijingen
uit den neus enz., genoegzame ken merken tot onderscheiding
van alle andere ziekten.
O o r z a k e n .
Beide soorten worden steeds door overplanting der
smetstof van den kvfaden droes en de wormziekte op menschen
veroorzaakt, en men ziet dezelve, dien ten gevolge,
hoofdzakeüjk bij voorwerpen , die veel met paarden
omgaan, bij veeartsen, smeden . stalknechts, villers
en dgl. De acute kwade droes en wormziekte
der dieren schijnt besmettelijker te zijn, dan de chronische;
doch het is, tot voortbrenging van deze ofgene
soort, onverschillig, of het paard aan den kwaden droes
of aan de wormziekte, aan eenen acuten of chronischen
vorm der üyscrasie lijdt, en onderscheidene voorwerpen
kunnen, uit dezelfde bron, door de eersteen tweede
soort van Maliasmus, met en zonder aandoeningen der
slijmvliezen worden aangedaan. De aard en wijze van
overplanting is verschillend. Menigmaal ontstaat de
ziekte, voornamelijk de eerste soort, door inenting, door
bezoedeling eener wond met de etterachtige stof van
den kwaden droes of der wormzweren, door kwetsingen
bij de lijkopeningen van zieke dieren : niet minder dikwijls
echter gebeurt het, voornamelijk bij zeer hevige
gevallen der tweede soort, dat er in het geheel geene
wond, geene bepaalde plaats van inbrenging kan worden
aangetoond , en wij moeten aannemen, dat de smetstof ook
door eene ongekwetste huid of door slijmvliezen kan
worden opgenomen. Dit laatste krijgt te meer waarschijnlijkheid,
dewijl personen, die uit de drinkvaten
van aan den kwaden droes lijdende paarden hadden gedronken,
werden aangedaan. Ilet is x-eeds aangehaald,