VI.
Quo loco fublib
. i . e. is .
Tom. i . AU.
SS. Ord. S.
Zib .y i. Epp.
iS- O' *7-
' VII.
’Galliam dc-
fcribitur. . '
Xf. sz.
Ep.Sj.
£p. S4.
Ep. iS. & S9.
Ep. S*.
Ep. sz:
VIII.
Dc Cantii quo
appulfi Cane
regno, R fg c ,
Lib. XI. Ep.
29.
IX.
Auguftinus
Regem adir.
Beda ibid.
X.
Ejusad Regem
Beda ibid.
A3a S. Ati-
guftini die zd.
Holland.
ac vifo eminus tantum periculo territos, atquc ad longam inter ignoras gentes peregrinationem minus
expeditos, ad procuranda ipfis fubfidia, quibus magna laboris pars lcvarctur animum adiecit.
Hoc autem confilio feriptam fuiffc Epiftolam fz. cum duabus immediatè fubjc&is, nçcnon s j. duaf-
que Icquentcs libri Icxti, fatis intelligitur ex argumento fingulis prxfixo.
Quo loco fubftitcrint hi verbi facri prxconcs non kgimus. Apud Bedam Sc in vita S. Auguftini
tanrum habetur cos poftquam a liquant urn it in e r is confecffent, feuemenfo a liqu ot dierum in n e r e , curium
repreflme, Sc donee rediret Auguftinus ad $. Grcgorium ab ipfis miffus, moram feciffe. Con-
jicicur camen, ncc immérité, eos in Provincia, non longé ab infula Lirincnfi confcdiffc. Id fane figni-
ficant verba hxc Epiftolx libri vi. ad Stephanum Abbatem Lirinenfcm : Latos nos relatio A u -
g u fiin i firnjfl D e i prxfentium portitoris ejfecit, quod Dileltionem tuam, ut op ortet, v i g i lantern eße n arra v it.
Quomodo enim Auguftinus Romam cx fufeepto itinerc reverfiis, hxc de Lirinenfi Abbate rctulif-
lec, ft longe antequam ingreffus effet Provinciam, patriam revififfet ? Idem Auguftinus adierat quo-
que Protafium Aquenfcm Epifcopum, Sc Arigium Patricium , dc quibus multa Gregorio tamquam
oculatus teftis narravit mürbem redux. Itaque quando legitur apud Bedam aliquantum it in e r is t e n -
pirn progrellos fuiffe Auguftinüm ejufque fodales, id intelligcndum non fimplicitcr, fed comparatc
admulto Jongius quod conficicndum fupererat. Eadcmrationc débet explicari feriptor vitx S. Auguftini,
dum poft iter a liqu ot dierum de reditu cogitaffe Monachos illos afferit. Nunc ipfos alacritcr
viam iterum carpentcs videamus. : r
Excommcndatitiis quas Auguftinus defcrendas accepcrat Epiftolis deferiptum habemus cjus iter
per Gallias. Primo quidem appulerunt Mafliliam, ubi Serenum Epifcopum falutarunt ; ex Gregorii
W Ê W m cl Poftea pervcncrunt Arelate, inviferuntque Virgilium Archiepilcopum fan-
Sedis Vicarium, cui éos potiffimùm commendarat Papa. Dcinde adeunda Vienna cuius Epifco-
pus erat Dcfiderius, unus ex his ad qüos Gregorius feripfit. Turn petendum Lugdunum, ctfi ad
Etherium hujus urbis Epifcopum null* extent litter* tunc, ca de re feriptx. Inde tetenderunt Cabi-
lonem, ubi Theodericus Rex cum Brunichilde avia refiderc confueverat. Utriquc Papa fuis com-
mendarat Epiftolis Auguftinum ejufque adjutores. TumAuguftodunumperrexeruntSyagtii Epifco-
piopem imploramn, litnerafque Pap* oblaturi. Multis peragratis loeisvel Divodurum-Medioma-
meum pervenerunt, vel Durocortorum-Rcmorum Thcodeberti Auftrafi* Regis Sedes, quern com-
mendatos habere ftios Monachos verbi divini prxconcs, littcris plurimùm rogabat S. Gregorius. Ab
hujus Regis aula Cxfarodunum-Turonum venerunt, tufti uc S. Martini tumulum facrafque reliquias
venerarentur, turn ut Pelagio Epifcopo S.Gregorii littcras redderent. Utrùm ex itinerc dcfk&cn-
tes Mediolanutn-Santonum adkrint ad falutandum Palladium Epifcopum, ad quern Papa fcripferac,
difficile eft ftatueré. Fortaffe cùm plurimùm gratia polieret apud Francorum Reges, eum in aulain-
venerant, eique fan&iflimi Pontificis, qui cumdem jam beneficio devinxerat, littcras reddidcrunt. Auguftinum
per Andegavos tranfiiffe audor eft Gotfelinus in ipfius vita} narratque miraculum non longe
a Ponte S a i , five ut alii dicunt, Ponte Ca farü.
His omnibus omiflis Beda feribit : Robomus ergo conßmatione btati Pa tris Gregorii Au guftin u s, cunt
famtUts Chrifti q u i cum eo eranty r ed iit in opus v e r b i> p erven itqu e in Britanniams & in infiilam Tanc-
tos dictam appuht regni Cantii portionem ad Orientalem plagam. In Cantio regione Britannix Gal-
liis objeda ufquc ad Humbrum fluvium, tunc regnabat » Ediibcrthus, cujus uxor erat Bertha Cha-
nberti Francorum Regis filia & Clotharii primi neptis : Anglo Regi hac lege in matrimonium data,
ut fidern Chnftianam retinerct ac libéré proficeretur ; quaprcfpter Luidhardum Silvanedenfem Epifcopum
fccum duxit, ac in aula facrorum miniftrum habuit. Ab ilia prxfertim pelledum fuilTc Regem
ad ejurandum idolorum cultum credimus, ex S. Gregorii confilio, qui converfioncm gentis
Anglorum ejus mercedi refervatam aftcrit, atque ad tantum opus perficiendum eamdem vehemen-
tiflima adhortatione accendit : quafi Regix Francorum ftirpis filix veram fidem pro dote viris fuis
afterre confueviftent. Sic enim Chlodefuinda Chlotarii Regis filia Albomum Langobardorum Regem
Chnftianum efFecit; & Ingundis filia Sigiberti & Childebertj,Regis foror, Hermcnegildo Ariajio
tradita, eum ad Çatholicam inflexit fidem, & ad martyrium inflammavit.
Auguftinus ab infula Tancto mifit ad Edilberthum ex fuis fociis, qui dicerent fe Roma profedos
nuntium ad eum fe r r e optimum, q u i ft b i obtemperantibus aterna in ca lis g au d ia & regnum fin e ftn e cum
Deo v i v o & vero futurum, ftn e uüa dubitatione promitteret. Eos perhumanitcr excipiens R e x , juflit ut in
eo quo appulfi erant lo<p algfcandiu morarentur, donee quia fado opus effet dccerneret ; fuppedita-
tis interim cundis neccffarif^Poft dies aliquot venic ad infulam Rex, &fub dio refidens, Auguftinum
ac focios ad colloquium accerfivit; Ca verat autem ne in aliquant domum a d f e in tro ire t, v e te r i
ujus augurio, inquic Beda, ne fu p e rv entu f u o , f t q u id m a le f ic a r s is habuijfent, eum fuperando deciperent.
A t tui non damoniaca, f e d d iv in a v irtute p r a d it i, v en ie b a n t , crucem pro v ex illo fe ren te s argent earn, dr
tmaginem Domini S alvato ris in tabula d epiclam, Letaniafque canentes.
Auguftinus, impetrata loquendi licentia, Regi aperuit fefociofque fuos eo confilio adveniffe,utip-
um doccrent, qua ratione poft mortem gloriofiùs regnaret, immortalitatifque coronam confequeretur.
lplam credentibus in le Jefum Chriftum fiia morte promeruiffe, regnumque ccclorum referaffe. Nimi-
rum tanto Deum amorc flagraffe erga homines, ut ad eorum falutem procurandam filium fuum uni-
gcnitum turpiflimx morti, crucis videlicet fupplicio tradiderit. Ita crucis feandalum minimè diflS-
mulandum putavit egregius prxdicator; quo magis divinamejus virtutem ad homincm amortis pec-
catique fervitutc liberandum commendaret. g u i d enim tarn dignum Deo quam fa lu s hominis ? E um *
dem Chriftum poft mortem refurrexiffe, regnum cxlorum confccndiffc, atque ad dexceram patris
.•Siclegcndum, non Adilbenbus. Edil linguaSaxonica (îgnificat gloriofura, tonor«um juxta Spdmannuui.
federe
ièdere adjèciti VèntUrum autem in extrema mundi confummatione ad ferendum de cundis mortali-
bus judicium/Atque ut fidem faceret, miracula cnarravit innumcra & ftupenda , qux divinitatis'
Chrifti certa argumenta funtj prx ceteris vero gentium fèrè omnium in fufeipienda Chriftiana rc-
ligione idolifque rejiciendis miram- confpirationem, licet renitentibus pravis hominum affedibus^
ac vitiis ; quibus ita favebat Ethnicifmus, ut divinos etiam honores pro cis dccerneret ac repen-
deret : cùm c contra mortem xternam corruptelx niorum ftipendium die doccat lex Evangelica. Sub-
iunxit Auguftinus Orbem itaChriftianum fa&umà Gregorio Romano Pontifice fapicntiflimç guber-
nari : qui falutem Regis, Anglorumquc omnium fitiens, libenter hxc ipfis prxdicaturus advolaffct,
nifi tot fibi creditarum ovium cutam dcfercre formidaffet optimus paftor : fe verb pro ipfo legatio-
nc fungi. .
Ad hxc Rex inter inoliti erroris tenebras, & aftulgentem ventatis lueem anceps & cun&abundus, Rcf ^ » '
tefpondit ut *ger> favens quidem medicis, fe d necdum pattens curationis, pulchra fibi videri verba ÔC Hdifbathi!
promiffa ; fe d quia nova funt & incerta, inquit, non pojfum^ ajfenfum tribuere, relict is cis qua tanto
tempore cum omni Anglorum gente fe rv a v i. Verum quia de longe hue veniftù ; tit qua vera dr optima voit
is videntur, ea nobis communicaretis, pergratum habemus ,• annuimufeque ut quicumque chrifto nomen dare
voluerint, à vobis fufeipiantur, & pro veflro more inftituantur. Prxterca locum aflignavit in ci vitale
a Dorrobernia, totius regni metropoli, ubi commode manerent} U. qux ad vitam neceffaria fo- a
rent abtindè fuppeditari juflit.
Urbem regiam ingrefli funt, crucem Sc imagincm Chrifti Servatoris more fuo prxferentes, Sc lira- x 1 i.
siiiam hanc voce confona modulantes : Deprecamur te , Domine, in omni mifericordia tua, ut auferatur
furor tuus dr ira tua a civitate ifla , dr de domo fantta tua , quoniam pecçavimus, alleluia. In conccffa f0cüs. Quo '
fibi fedc Auguftinus ejufque commilitones , apoftolicam nafeentis Ecclcfix vitam imitari ccepc-• apparat,
runt cun&a mundi hujus velue aliéna fpernendo, Sc ea tantum qux vi&ui neceffaria forenc, ab
eis quos docebant, accipiendo : ut exemplis potiùs quàm verbis, legis Chriftianx fanditatem com-
mendarent. His innoxiis illcccbris alledi ad veritatis petia non pauci, fidem in Chriftum amplexi
funtj quibus in antiqua fandi Martini juxta urbem Ecclcfia, fola turn fupcrftite, fynaxes agere con-
ceffum eft. At poftquam Rex ipfe credidit Sc baptifmo initiatus eft , b miraculorum quibus Deus b
lervorum fuorum dodrinam fanditatemquc confirmabat, invido teftimonio ultra reludari non fc-
rens : vetera tcmpla diruta reftaurare ^ac nova extruere mira coepcrunt alacritate neophyti. Nimi-
rum tanta tunc Ecclefix nafeenti fada eft acccffio, Anglis Regis exemplum certatim fequentibus
(licet ad religionem neminem cogcrct) uc cos prior Ecclcfia minime caperet.
* Poftca Citntuaria difta. # .
*• De patratis ab Auguftino fodalibufquc cjus miracuîis, non foldm eorum aùa loquuntur, fed etiam Beda toco laudato , & ipfe Gregorius;
prxeipue in Ep. 30. libri m i . ad Eulogium : Tantis, inquit, miraeulis vel ipfe ( Auguftinus ) v e l hi qui cum eo iranfmiffl funt, in gente eadem
tirufeant, ut Apoftolerum virtutes in flgnis que. exhibent, imitari videantur. In folemnitate autem Dotninict Nativitatis, que hae prima Jndiftie-
(te tranfaSla eft, plus quàm decern milita Angli ab eodem nuntiati funt fretre & coëpifeopo noflro baptists.
C A P u t V.
/. A u g u ftin u s ora.ina.tur S fiß o p u s . I L B a p t i s t decern AnglorUm miüia. Romam m ittit & Pa~
p am confnht. I I I . A quo n o v um pradicaforum fh f e d iu m accipit. E t alia plu rim a . IV " . E p i-
fto U S.Gregorii a d R eg em. A d Reg in am. E t a d A u g u ftin um . V . D e monafterio prope C a n -
iuariam condito. E t monaftica 'uita in Ecclefia Can tu a rien ji in ftitu ta . L u cu len tum ea de re B e-
det teftimonium. V I . A lte rum e x B ed a fm t u m argumentum ineluBabile.
DAtam fibi à S. Gregorio provinciam tarn féliciter aufpicatus Auguftinus, ejufdem juffii in Gal* AueuJ'innsork>
liam trajecit ubi a Germaniarum Epifecopis faâlus eft Epifecopus. Per Germanias Gregorius intelli- diniuur Epif-
git Gallias tunc à Francis c Germania oriundis Sc profedis öccupatas. Forfitan quoque Germanias copus.
inter Arclatenfem cenfuit provinciam ob Burgundiones ejus incolas origine Germanos. Eadem enim m ^
.ratione Apollinaris Sidonius provinciam Lugduno fubditam, Lugdunenfem Germaniam appellat. L ib .v . E p . i .
Ab Epifcopo Arclatenfi ordinatum fuiffe Auguftinum refert Beda *, quem memoria lapfus Etherium ittd.c.zr.
nominat. . >
In infulam reverfus novus Apoftolus ipfo c Natalis Domini die plus quam decern Anglorum mil- e
lia luftralibus aquis tinxit. Quod Indidione 1. contigiffe teftatur Gregorius ad Eulogium feribens,
hoc eft Pontificatus fui anno odavo. Mox Auguftinus duos ex fodalibus, Laurentium Sc Pctrum rummiftia.
Romam mifit; ut de omnibus qux geftafuerant certiorem facerent fandum Pontificcm, eumque dc Ltb.vm.Ep.
nonnullis quxftionibus interrogarent Sc confulerent, quas cum ipfius refponfis ad fingulas kgimus R0mam mittit
cum apud Bedam, turn in Epiftolarum Regiftro. Prxcipux funt de quatuor Ecclefiafticorum redicuum & Papam coa-
Sc oblacionum portionibus facicndis ; de Clericis poft fufeeptum clericatum conjugatis; dc confan- ^
guinitatis afiinitatifque gradibus matrimonium impedientibus ; dc ordinationc Epifcoporum. Ca-
nonibus quidem cautum erat, ut Epifcopo alterum confecranti duo alii adeffent Epifcopi, faltcm
^ Siricius Papa in Ep. ad Himerium Tarracon. can. %. damnat quidem cos qui pafttm baptizant in Natalitiis Cbrifti àliifqùe folemnitatibus j
rolumquc Pafchalc tempus ac Pentccoftcn aflignat ad celcbrapdum baptifmum. Ab hac tarnen eximit Jegc neceftitatis cafts. Sane Clodovxus
qui primus ex Francorum Regibus Chrifto nomen dedit, die Natalis Domini baptizatus eft cum multis aliis, ex Bpiftola S. A via Vienncnns Epit—
copi ad eumdem Clodovarum. Quod confitmatur Anaftàfii II. ad ipfum feriberitis Ep. i. Tuum, gloriofe j?Hi, in chriftiana fide cum ettordie
Voftre in j>ontificattt rontigitfe gratulamur. Porro Analtafius paulo ante Natalem Chrifti diem Pontificatum aufpicatus eft.
T om . I V . .X