C a p u t X X X I I I . J
t.'cer. 10.7. Neque idololatroe eflflàaminu
Devaiubtio. y f Ana agimus, quotics tranfitoria cogitamus.
jnexpofit. s. Ex vanitate autcm ad iniquitatem ducimur, cùm
fr’Æ ,0‘ priùs per Jevia delida defluimus, 8c ufu cunda
mm' 2i* îævigante, nequaquam poft committcre etiam gra-
viora timeamus. Nam dum moderari lingua otiofa
verba negligit, more inolitæ remiffionis capta, au-
dax ad noxia prorumpit : dum gulæ incumbitur,
ad levitatis protinus infaniam proditur. Cumquc
mens fubigere dcledacioncm carnis renuic, plc-
Tumque 8c ad perfidiæ voraginem ruit. Unde bene
Paulus pîebis Ifraëliticæ damna confpiciens, ut im- I
minentia ab audicoribus mala compefeeret, cu-
ravit ex ordine tranfadanarrarc, dicens : Ne que
zxoJ. 32. a. idololatYà eßeiamini, ßcut quidam ex ipfts, quern-
admodum Jcriptum cfi: Se ditpopulus manducare y&
bibercy eßfiurrexerunt ludere. Efus quippe potufque
ad luxum impulit, lufus ad idololatriam traxit,
quia fi vanicatis culpa nequaquam cautè compef-
citur, ab iniquicace protinus mens incauta devo-
ratur, atteftante Salomone, qui ait: J9ui modica
Betïi Z?, z: fpernit, paulatim decidet. Si cnim curare parva nc-
gligimus, infenfibiiiter fedudi, audader etiam
majora perpetramus.
C A P XL T X X X I V. C
r.-cor. 19.12. Qfif fe exiflimat flare , videat ne cadat.
SUmmacurafatagendumeft vobis, omnieufto-
]»b, ul zs. dia fervarc cor veftrum : quoniam ex ipfb vita pro-
"moI fs i l ccdicj& ficut feriptum eft: Ex corde exeunt cogita tio-
nes mal*. Formidemus igitur in his bonis,qua: acce-
pimus : neccos,qui illanecdum affccuti funt,defpe-
remus. Quid enim fumushodienovimus, quid au-
tem poft paululum poffimus efle,ncfcimus.Hi verb,
quos fortafle defpicimus, 8c tardé poffunt incipere,
& tarnen vitam noftram ferventioribus ftudiis an-
teire. Timcndum itaque eft ne etiam nobis caden- -p
tibusfurgat, quiànobisftantibusirridetur, quam-
visftare jam non novit, qui non ftantem novit irri-
dere. Hune autem fupernorum judiciorum metum
Paulus Apoftolus difcipulorum cordibus incutiens
ait : J^uiß exiftimatf t are, videat ne cadat. Superbi
enim poflunt amittere bona, de quibus fiipcrbiunt,
8c humiles eapercipere, quæquia non habeant,
contcmnuntur. Intus ergo vigilandum eft, intus
fervemus omne, quod foris agimus, ne fi mens fe
extollat, cadamus.
C a p u t X X X V.
1.C0T.10.Z3. Tentatio vos non appréhendât 3 nifi htmana. £
i«C& confcnfu . Ciendum eft aliud efte, quod animus detenta-
”entationum U ^ one camis padtur, aliud verb cùm per confenfiim
camahum. deledationibus obligatur. Plerumque enim cogi-
%b*3 !zf.‘ taci?ncvPrava pulfatur, fed renidtur : plerumque
num.7. & vero cum perverfum quid concipit, hoc inter fe-
TTffpanb metiP^um etiam Per defiderium volvit.Et nimirum
S f i a . ° rnentem nequaquam cogitatio immunda inquinat,
cùm pulfat, fed cùm hanefibi per deledationem
fubjugat. Hinc etenim Prædicator egregius dicit:
Tentatiovos non appréhendât, nifi humana. Huma-
num quidem eft in corde tentationem perpeti, dæ-
moniacum verb eft tentationis certamine , 8c in
\ operatione fuperari. Humana quippe tentatio eft,
qua plerumque in cogitationc tangimur etiam no-
lentes : quia ut nonnumquam illicita ad animum
veniant,hoc utique in nobifmetipfis ex humanitatis
corruptibilis pondéré habemus. Jam verb dæmo-
niacum eft, 8c non humana tentatio, cùm ad hoc,
quod corruptibiliter fuggerit, per confcnfum fe animus
adftringit.Hinc iterum dicit : Non regnetpecca- Rom. s. ,Z:
tum in veflro mortali corpore. Peccatum quippe in
mortali corpore nequaquam non elfe, fed regnare
prohibuit: quia in carne corruptibili non regnare
poteft, fed non efte non poteft. Hoc ipfum namque
ei de peccato tentari peccatum eft, quo quia quamr
diuvivimus, peccato omnino non caremus ; fancta
I pra:dicatio, quoniam hoc cxpellere plenè non po-
tuir, ei de noftri cordis habitaculo regnum tulit, ut
appetitus illicitus, etfi plerumque bonis noftris co-
gitationibus occulté fe quafi fur inferit, faltem fi
ingreditur, non dominetur.
C a p u t X X X V I.
Fidelis Deus 3 tjui non pattetur vos tentari z.ctr.v.1,;
fupra quam poteflis.
C u m maligni fpiritus ad vitam redire nequeunc, De
ciudeliccr focios ad mortem quærunt. Indefincncer busdîaboii.
itaque contra bonos confilium incunt,ut ii quos fer- \ ’’
• vire Deo innocuè in tranquillitate confiderant, ve- »rà.
xatos adverfitatibus ad voraginem cuipz rapiant. W"1
Sed eorum confilii acumen deftruitur, quia priùs
Conditor cum viribus flagella moderatur,ne virtu-
tem poena tranfeat,Sc per aftutiamfortium humana
infirmitas excedat. Unde bene per Paulum dicitur:
Fidelis autem' Deus , qui non patietur vos tentari
Jùpra quampoteßis : Jed faciet cum ttntationc etiam
provenittm, ut poßitis fußinere. Novit autem Conditor
nofter, quando exurgere petfecutionis pro-
cellam linat, quando exûrgentem reprimat. Novit
pro euflodia noftra reftringere quod contra nos
egredi pro noftra exercitatione permittit, ut fatt
e n s nos diluât procella, nonmetgat. Novit ten-
tationes adverfarii difpenfando modificare,ut fimul
multa: non veniant, autipfa: tantummodo, qua
ferri pofluntjilluftratam jam Deo animam tangant:
ut cùm taïlus fui atdorc nos crùciant, perfcctio-
nis incendio non exurant. Nifl enim mifericors
Deus cumverberibus tentamentamodificet.nullus
profeâo eft,quimalignorum fpirituum infidias non
corruens porter : quia fi menfuram judex tentatio-
nibus non præbet, eo ipfo protinus ftante dejicir,
quo ultra vires onera imponit.
C a p u t X X X V I I .
Si quis 'vidernr contentiofits elle. Lat n.in
IIÆretici nequaquam inquifitlonibus fuis veri-
tatem conantur affequi, fed viäores videri. Cùm ne t a i n -
foris fapientes appemnt oftendi, intus perftulti- ru™- ra
tiam elationis fine ligantur vinculis. Unde fit ut
certamina contentionum exquitant, & de Deo,
qui pax eft noftra, loqui pacificè nelcianr, arque ex
pacis negotid rixa: inventores fiant 5 quibus bene
per Paulum dicitur : Si quis videtur contcntiofus
eJJc: nos talcmconfiietttdinom non habemus, necEc-
clefia Fei.
E Jit exfofit. B.
B
mmm
rt paß far.
C a p u t X X X V I I I .
Si nofmetipfos dijudicaremus, non utique
judicarcmur.
D Ivina: largi tatem mifericordia: quis valcat pen-
fare ? omnipotens Deus fingula qua:que mala,qua:
fccimus 8c peccata, fubtiliter, 8c tamen per beni-
gnitatis fua: gratiam ea peenitentibus mifericordi
. a-—- ------- icun on c
fcientia:,ideft dodrina:, fulcitur : quia fendre 8c in-
venire fufficit etiam quod per difeendi ftudiumnon
apprehendit. Illefermone fcicntijefulget, nec tamen
in verbo lapientia: convalcfcit : quia 8c filflicit
explore quantum didicit, 8c tamen ad fentiendum
éx femetipfo fubtile aliquid non aflurgit. Ifte per fi-
dem 8c elementis imperat^nec tamen perfanitatum
gratiam infirmitates corporum curat. Iile orationis
opc morbos fubtrahit,ncc tamen arenti terr* verbo
---------—?>*■“*■*““* nmaituiui- o - ------——^ me orationis
rclaxat. Qiu & duritiam in pcccantibus con- fiibtrahic,terra:verbo
fpicit, fed tamen hanc gratia praveniente ad pceni^ Pluvias reddit. Ifte operatione virtutum ad prxfcn-
tentiam emollit, &: nofmetipfos ad fingulas culpas, tcm yicani <rciam mortuos rcvocat, & tamen pro-
quas fecimus, deflendas convertit. Quas miferi- phetia: gratiam non habens, qua: fibi ventura funr,
corditer relaxat: quia dum noscas punimus, fpfc B jgn°rac.llleventura qu^eque velut pra:fcntia attennequaquam
in extremo examine judicat. Peccato-
res igitur, qui operum peccata déplorant, debent
przfumercde mifericordia, quam poftulant, ne vi
immodcrata: affli£tionis intercant.Ncque enim piè
Dominus ante delinqucntium oculos flenda peccata
opponeret, fi per femetipfum ea diftri&è ferire
voluiffet. Confiât enim quod à fuo judicio ab-
feondere voluit, quos miferando przveniens, fibi-
metipfis judices fecit. Hinc enim feriptum eft :
Traoccupemus fadem ejus in confeßione. Hinc per
Paulum dicitur : si nofimetipfios dijudicaremus, non
utique judicarcmur.
C a p u t X X X IX .
KDe muhifor-
H mi fanfti Spiri
dit, 8c tamen in nulla fignorum operatione fe exe-
rit. Ifte per diferctionem fpirituum in fadis fubdli-
ter mentes confpicit, fed tamen diverfi generis lin-
guas nefeit. llle diverfi generis linguas examinar,
fed ramen in rebus fimilibus diflimilia corda non
penfat. Alius in una lingua, quam novit, fermo-
num pondera interpretando prudenter difeutit, 8c
tamen rcliquis bonis, qua: non habet, patienter caret.
Sic itaque Creator nofter ac Difpofiror cunda »«>»• 22.
moderatur, ut qui extolli poterat ex bono quod
habet, humilietur ex virtue quam non habet. Sic
cunda moderatur, ut cum per impenfam gratiam
unumqucmque fublevat, etiam per difparcm alteri
alterum fubdat : 8c meliorem quifquc dono alio
r^ r * . ^ eum,qui fibi fubjicitur,attcndat:ac licet fe przire 8c
Diviflones grattarurn Junt, idem autem fpiritus. aliis fentiat, eidem tamen, quern fuperat, fe in aliis
P . poftponat. Sic cunda moderatur, ut dum fingula
Une nullum latet quod quinque funt fenfus quxque funt omnium, interpofita quadam carita-
corporis noftri : videlicet vifus, auditus, guftus, tisneccffitudine, fiantomniafihgulorum: & unuf-
odoratus, 8c tadus. Hi fenfus in omne, quod quifquc fic quod non accepit, in altero poftideat, ut
lentiunt atque difeernunt, virtutem difcrctionis 8c ipfc alteri poffidendum quod accepit, humiliter im-
lenfusa cerebro trahunt: 8c cum unus fit judex ce- pendat. Hinc per Paulum dicitur : Per caritatem Gal-
rcbri fenfus, qui mtrinfecus prxfidec, per meatus fiervite invicem. Tunc enim n « Maritas a jugo cu!-
tamen propnos , fenfus quinque difeernit, Deo -pa: liberos reddit, cum vicifiim noftro per amorem
miraoperants : ut neque oculus audiat, neque ad- fervitio fubjicit: cum & aliena bona noftra credi-
ns videat, neque os olfaciat, neque naris guftet, mus, & noftraaliisquafi fua oftcrentes exhibemus.
neque manus odoretur.Et cum per unumfenfumD Hincrurfum per eumdem Paulum dic itur'^w^- *-c<>r.iz.
cerebri omnia difponantur, quilibet tamenhoruni corpus nonefiunum membrumjtd multa. Si dixerit v'
ienfusahudfacere non poteft, prater id quod ex pesiguoniam nonfinm manus.non fium de corpore mum
— i,a in .e rg o cor-
poralibus 8c exterioribus, intcriora 8c fpiritualia
colligenda funt: ut per id quod in nobis publicum
eftjtranfirc debeamus ad fecretum quod in nobis
cft,&in nobifmetipfis later.Intucndum quippe eft,
quia cum una fit fapientia, alium minus, alium ma-
gis inhabitat: alii hoc, alii illud pr^ftat. Et quafi
cerebri more nobifmetipfis velut quibufdam fenfi-
bus utitur,ut quamvis fibimet numquam fit diflimi-
lis,per nos tamen diverfa & diffimilia femper ope-
retur: quatenus ifte fapientia:, iile feientia: donum
percipiatj ifte generalinguarum,iile gratiam cura-
tionumhabeat. Omnipotens quippe Conditor nofter
accepit. Ex iftis ergo ideonon eft de corpore? Etf i dixerit atiris: gusniam
non fium oculus >nonflim de corpore :num ideo non eft de
corpore?Si totum corpus oculus} ubi auditus?Si totum
auditusj ubi odorattis ?Yx paulo poft: Jfi>uodfiefifent
omnia unum membrumt ubi corpus ? Nunc autem
multa quidem membrayunumverb corpus. Quid enim num. zj.
fanda£cclefia,nififuperni fui capitis eft corpus? In
qua alius alta videndo oculus, alius reda operando
manus, alius ad injunda currendo pes, alius prjece-
prorum vocem intelligendo auris, alius malorum
£ fostorem, bonorumque fragrantiam difeernendo
naris eft. Qui corporalium more membrorum,dum
vicifiim fibi accepta officia impendunt, unum de
femeripfis omnibus corpus rcddunt.Et dum diverfe
in c^ritate peragunt, diverfum efle prohibent ubi
continentur. Si autem unum quid cundi agerenr,
corpus utique, quod ex mulcis continctur, non ef-
fenc: quia videlicet multiplicitcr compadumnon
cxifterctjfihoc concorsmembrorumdivcrfitas non
tencret. Sandis itaque membris Ecclefije virtutum
dona Dominus diftribuit, 8C dividens fingulis prout
vult,quafimenfurasin tcrininos eis imponit. Cum nHm%
Deus interni judicii fecreto modcramine juxta
bead Pauli vocem, Alii fiermonemfapientia, alii fier-
monem ficientia, aliiplenam• fidem, alii gratiam fiant-
tatumyalii operationem virtutum, alii prof hetiam,
alii diftretionem fpirituum, alii genera linguarum,alii
. interpretationem fiermonum tribuit. Sunt enim quf-
dam qui per donum gratia:, & i pfa inteiligunt, qua:
exponi a Dodoribus non audierunt: hi videlicet
fermoncm r fap• iern cia• : p' erceFpe' runt.* Ex-ct lfuunnct 4quuiidaaamm> vult,quailmenluras in tcrminoseisimponic. Cum
qui per lcmctipfos mcclhgqrc audita ncqueunt, fed igitur miro confilio Auftor & Difpofiror nofter
ea,qu*inexpofitoribus.legerint,retincnt,&fcien- huic ilia largitur qua: alii denegat.alii illadenegat
ter proferunt qux lefta didicerunt,atque ifti fermo- qua: ifti largirur : menfuras fibi pofitas eeledi mti-
nelcientix plemiunc. Inunoitaqueeodcmquefpi- tjr,quifquispofle plufquamacccperit.cotlatur; ut