i
bus defervire. Sciendum eft cnim, quia aliquando A nec tarnen eos reprehendendo defperare : quia
in noftris a&ionibus minora bona prxtcrmittenda plcrumque uni cidemque homini Sc infunc qux-
funt pro utilicate majorum. Nam quis ignorer cf- dam judiçabilia qux apparent, Sc magna qux la-
fe boni operis mcritum, mortuum lèpelire ? Et ta- tent : in nobis verb fxpe magna in facie prodeunt,
men cuidam qui ad fepeliendum patrem fe admit- Sc nonnqmquam occultantur , qux reprehendfnti
popofeerat, di&um eft : Sine ut mortui fepeliant da func. Hinc ergo humilianda eft noftrx mentis
mortuos fuos : tu autem vade, dr annuntia regnum elatio : quia Sc illorum infirma finit publica, Sc no-
Dei. Poftponcndum namque erat obfequium hu-
jus minifterii officio prxdicationis : quia illos carne
mortuos in terram condcret, iftos autem anima
mortuos ad vitam refufcitarct.Sed inter hxc feien-
dum eft,quia cùm proximorum caufis exterioribus,
qui aptè deferviant, défunt, debent hi quoque
qui bonis fpiritualibuspleni fimt,eorum infirmi-
tati condefcendere, tcrrcnifque illorum ncccffi-
tatibus, inquantum decentcr valent, caritatis con-
defeenfione fcrvirc. Nec txdcre debet animum, fi
fcnfiis ejus contemplationi fpiritualium Temper in-
tentus, aliquando difpenfandis rebus minimis,qua-
fi minoratus infleditur, quando illud Verbum, per
quod confiant omnia erçaea, ut prodeflet homi-
nibus, aflumta humanitate, voluit paulb minus ab
Angelis minorari. Quid ergo mirum, fi homo fc
propter hominem attrahit, dum Creator homi-
num Sc Angclorum formam hominis propter hominem
fufeepit ? Nec tarnen minoratur fcnfiis ,
cùm fic attrahitur: quia quanto fubtiliùs fuperiora
pénétrât, tanto humiliùs pro Conditoris amorc,
nec inferiora contemnit.
lira fccreta : Sc rurfum fortia illorum fecrcta funt,
Sc in publico noftra vulgantur. Quos ergo de
aperta infirmitatc reprehendimus , fupereft ut dc
occultx fortitudinis xftimationc vcncrcmur : Sc fi
fe de aperta infirmitatc noftra mens clevat,occulta
fua infirma confiderans, fefe in humilitatc prcmac.
C a p u t ' X V I I I .
C a p u t X V I I .
Quare non magis injuriant accipitis ?
Omnia mihi licent 3 Jed, non omnia expediunt. x-Cir-s. u.
S Æ p e hi qui in poteftatc funt, dum fefe Sc à De ffangn
licitis rctinere nefeiunt, ad illicita opera Sc inquic-
ta dilabuntur. Solus enim in illicitis non cadit, qui in expop,,1
fc aliquando Sc à licitis cautè reftringit. Qua vide- M|
licet conftridione rcligatum bene fe Paulus in- m' 17'
finuat, dicens: Omnia mihi licent, f e d non omnia
expediunt. Atque ut ex ipfa religatione oftendc-
rec,in quanta fc mentisdibertace dilataret, illico
adjunxit: Omnia mihi licent : f e d ego fu b nullius rc-
digarpotejiate. Ciim cnim mens conccpta defideria
fequitur, fervire rebus convincitur, quarum amore
C fuperatur : fed Paulus cui cun&a licent, fub nullius
poteftatc fc redegit : quia femetipfum etiam
à licitis reftringendo, ca qux dcleftata premerent,
defpcâa tranfeendit.
P A A u A n , v . . C a p u t X IX . l u s Apoftolus difcipulos fuos cupiens ex-
teriora defpicere, ut valcant interna fervare, ad-
monet, dicens : Jam quidem omnino deliftum efi in
•vobis y quod judicia h abet is inter vos. £)uarc non
magis injuriam accipitis, quare non magis patimini ?
Et tamcn hypocrita aflumto fanttx convcrfatio-
nis habitu, filiorum cuftodiam deferit, Sc temporalia
Bonum eß homini mulierem non tangere. j-cok7.:,
C U m mens inter minora Sc maxima peccata De canfaco«
conftringitur, fi nullus omnino fine peccato eva- jugü.
dendi patet adieus, minora femper cligantur : quia W B im
Sc qui murorum undique ambitu clauditur, ne fu- »!
giat, ubi brevior murus invenitur, ibi fe in fugam acRe&- Ifj
quxque dcfendcre etiam jurgiis quxrit : SC , _____________________
plus terrena, quam cxlcftia diligens , contra eumj) prxeipitat. Hinc eft quod Paulus* cùm quofdam
qui temporalia diripic, fefe in intimis immani o- in Ecclefia incontinentes alpiccrct, conccffit mi-
dio inflammat. Sciendum vero eft, quia funt non- nima, ut declinarent majora: Sc peritus medicinx
nulli, quos caritatis gremio nutriens mater Eccle- cxlcftis, non tam fanos infticuit, quàm infirmis
fia tolérât, quoufque ad fpiritualis xtatis incre- mcdicamina monftravit, dicens : De quibus feripfi'* r.cor.j.ia,
menta perducat ; qui nonnumquam Sc fan&itatis f i s mihi : Bonum eft homini mulierem non tanrere }
habitum tenent Sc pcrfc«ftionis meritum exequi propter fornicationem autem unufquifquefuam uxorem
non valent. Ad dona namque fpiritualia minime habeat, dr unaquaqueJuum virum habeat. Qui enim
aflurgunt : Sc idcirco his, qui fibi conjun&i funt, fornicationis metum prxmifit, profe&o non ftanti-
r. r - «• bus prxeeptum contulit, fed ne fortalfe in terram
ruerent, ledum cadentibus oftendit. Unde adhuc
infirmantibus fubdit : jjxori vir debitum reddat,fi-
militer autem & uxor viro. Et quia tunc folùm c«nad
ca tuenda, qux terrena funt, ferviunt, Sc nonnumquam
in defenfionis ejufdcm iracundia cxce-
dunt. Hos ncquaquam credendum eft in hypocri-
tarum numerum currere,quia aliud eft infirmitatc,
aliudmalitia
pocritas diftat^ quod ifti juxta modum fux intell:
gentix etiam in rebus feculi militant caufis Dei; il-
li vero pro caufis Dei intentioni deferviunt leculi:
quia inter ipfa quoque , qux fc agere fan&a opera
oftendunt, non converfioncmquxrunt hominum,
led auras favorum:ifti non metuunt pravis homini-
bus etiam dc bona adionc. difplicere,dum fupernis
tantummodo judiciis placeant; illi verb numquam
quid agant, fed quomodo'de qualibet adionc
poffint hominibus placere confidcrant. Igitur cum
quofdam non dcfpedx converfationis viros ira-
cundè , vel nimiè dcfendcre terrena conlpicimus
debemus hoc in illis per caricatcm rcprehcndcrc,
peccare. Hoc icaquc inter hoc Sc hy- £ juges in admixtione fine culpa funt, cbm non pro
■ nn^d ifti i.iYfa j | g | cxplenda libidine, fed pro fufeipienda prole mifccntur,
ut hoc etiam quod conccflerat fine culpa,
quamvisminima non clfc monftraret, poftquamin
magna honeftate conjugii aliquid dc voluptate lar-
gituseft, illico adjunxit: Hoc autem dioofecundum
indulgentiam, non fecundum imperium. Non enim
eft fine vitio quod- ignofeitur, Sc non prxeipitur,
Pcccatum profedo vidit, quod pofle indulgeri
prxvidit. Culpa quippe efle innuitur, quod indulgeri
perhibetur : fed qux' tanto citius rclaxe-
tu r, quanto non per hanc illicitum quid agitur:
fed hoc quod eft licitum,fub modcratione non
tenetur. Conjugcs cnim feire debent, fufeipiendx
prolis causa fe efle conjun&os; &: cum immoderatx A eft jufla, led tantummodo laudata. Nam fi ilia de- 1» export.
icrvientes admixtioni, propagations arriculum in beretur, nimirum jam conjugium culpa crederetur. ^°b’ltb’,u
Dc con/ugio
In expofit. B.
J l lib. 12. ‘
ufum transferunt voluptatis, perpendant quod licet
extra non exeant, in ipfo tamen conjugio, con-
jugii jura tranfcendunt.Unde neccfle eft ut crebris
orationibus defleant, quod pulchram copulx fpe-
ciem , admixtis voluptatibus foedant. Sed cùm in
dubiis conftringimur, utilitcr minimis fubdimur,nc
in magnis fine venia pecçemus : itaplerumque anti-
qui hoftis verfutia folvitur, cùm ad virtutes maxi-
mas per commifla minora tranfitur.
C a p u t XX.
Q<
Melius eß nubere, quàm uri.
V jU i conjugiis non funt obligati, ncquaquam
fine judicio damnationis mifeeri fe purent vacanti-
bus feminis.Cùm enim Paulus fornicationis vitium
tot criminibus execrandis inferuit, cujus lit reatüs
indicavit, dicens : Ncrjuc formcatores, ne que idolis
fervientfs, neque adulteri, neque modes, ne que maß
culorum concubitorcs, ne que fuses, ne que avare, neqite
ebriofi, neque maledici, neque rafaces, regnum Dei
foßidelunt. Si igitur tentationum procédas cum dif-
ficultate falutis roleranr, conjugii portum pecânr.
Scriptum quippe eft: Melius eß nubere, quâm uri:
line culpa Iciiicct ad conjugium veniunt, ft tamen
necdum meliora voverunt. Nam quifquis bonum
maius lubire propofuit, bonum minus quod licuic,
illicitum fecit. Scriptum quippe eft : Nemo mittens
manum fuamJiper aratrum, & refpiciens retro, aptus
eß regnp Dei. Qui igitur fortiori ftudio intenderat,
retro refpiccre convincitur, fi reliais bonis amplio-
ribiis ad minima retorquetur. Tribulationem tamen
earnis halebunt hujufmodi : tribulationem carnis
hie pad poflunt, etiam qui fpiritualiter vivunt. Cur
ergo inelfe conjugibus catnis tribulatio, quafi fpiritualiter
dicicur, qua: etiam à vita (piritualium longé
non elfe çognofeitur ! Ideo fcilicet, quod hi frequenter
majores ttibuladones ex carne fufeipiunt,
qui carnis voluptatibus deledantur, & eis infiftunt.
Confiderare autem debent Paftores & R edores,
quod Paulus, qui in Paradifum ducirur, cxlique
tettii fccreta rimatur,& tamen ilia invifibilium con-
templatione lulpenfus, adcubile carnalium mends
aciem revocat, & in occultis fuis qualiter debeant
converfari, difpenfat, dicens: XJxori vir debitum
reddat, fimiliterdruxorviro. Etpauld poft: Nolite
fraudare invieem, niß forte ex confenfu ad tempus,
ut v ace its orationi. Et iterum : Revertimini in id-
ipfurn. Ecce jam cxleftibus fccrctis inferieur, Sc
tamen per condelccnfionis vilceru carnalium cu-
bile perferutatur. Et quern fublevatusadinvifibilia
miferatus ad infirmancium fccreta ocu-
lum cordis flcftit. Gxlum contemplatione tranf-
ccndit, nec ramen ftatum carnalium follicitudine
deferit.Similitcr Redores &: Dodores alca contemplatione
petcntes,non debent proximorum infirma
delpicere, aut infirmis proximorum congruences,
non debent alca dcrelinqucre.
C a p u t X X I.
De virgimbus autem pneceptum Domini non
habeo.
^EiXercitati in bonis operibus eledi nonnumquam
plus ftudent agere,quam eis Dominus digna-
tus eft jubcrc : carnis enim virginitas nequaquam
Tom. I V . 1 *
Et tamen multi virtutc pollcnt virginitatis, ut vide- s.
licet plus impendanc oblêquio, quàm accepcrunt^» jw 10•
prxccpto. Ec feiendum quöd funt nonnülli hxre- num‘ lt‘
tici, qui ita virginitati carnis ftudent, ut nuptias
damnent : ficut etiam funt nonnülli, qui ita abfti-
nentiam laudant, ut fu mentes alimenta neceflaria
deteftentur,de quibus feriptum per Paulum dicitur:
Prohibentium nuberc,drabßinere à cibis: quos creavit /. Tim. 4.
Deus adpercipiendum cumgratiarum actione_fdelibus.
C a p u t X X I I .
^ §ljà habent uxores3 tamojuam non habentes fint. r. cor. 7. *p<
J P a u c 1 s datum eft lomnia rclinqucre, curas Quaiitcr fc
mundi poftponerc, folis defideriis xternis inhiare. ^^crcdebent
Non ergo, fratres, audemus vobis dicerc, ut omnia Z Ç , ^ .
relinquatis ; fed tamen, fi vultis, omnia etiam rc- c' x7\
tinendo rclinquitis, fi fic temporalia geritis, ut tamen
tota mente ad xterna tendatis. Hinc Paulus
Apoftolus dicit : Tempus breve eft. Reliquum efty ut
qui habent uxores, tamquam non habentes fint: dr qui
fienty tamquam non fientes: dr qui gaudenty tamquam
nongaudcntes'.drqui emunty tamquam nonpoßidentes:
& qui utuntur hoc mundo, tamquam non utantur: prétérit
enim figura hujus mundi. Uxorcm namque ha-
C bet, fed quafi non habens, qui tranfîcoria efle cuncta
confpiciens, curam carnis ex neceflitate tolerar, fed
xterna gaudia fpiritus ex defiderio expedatrqui feit
débita carnis fic exfolvere, ut tamen per eam mundo
cota mente non cogatur inhxrcre. Nam, cùm
iifdém rurfum egregius Prædicacot dicat ; £>ui ha-1. cor. I« j
bet uxorem, cogitât qua funt hujus mundi > quomodo
placent uxori. Ille uxorem habet, quafi non habens,
qui fic ftudet placcrc conjugi, uç camcn non difpli-
ceat Conditori : qui fic per illam carnali confola-
tione utitur, ut tamen numquam ad prava opéra
à melioris intencionis reditudine, ejus amorc fle-
datur. Fier quoque, fed tamquam non flcar, qui fie
Dtemporalibus damnis affligitur, ut tamen de æcer-
nis lucris femper animum confoletur. Flcndo enim
non Acre eft, fic exteriora adverfa plangcre, ut
tamen noverit xternx fpei confolatione gaudere.
Gaudet vero, led tamquam non gaudeat, qui fie dé
temporalibus bonis hilarefeit, ut tamen femper
perpétua tormenta confideret : Sc in hoc, quöd
mentem gaudio fublevat, hanc continuo pondère
providi timoris premar. Emit autem, fed quafi non
poffidens, qui Sc ad ufum terrena præparat, Sc tamen
cauta cogicatione prxvidet, quöd hxc citiùs
relinquat. Mundo corde utitur, fed quafi non uta-
tur : qui & neceflaria cun&a exceriùs ad vitx fux
minifterium redigit, Sc tamen hxc eadem non finit
£ fux menti dominari, ut fubje&a foris ferviant, Sc
numquam intentionem animi ad altatendentis fran-
gant ubi aperce quoque fubdidit: Pmerit enim îiii. v. 31;
figura hujus mundi y ac fi aperce dicerec : Nolice con-
ftanter mundum diligere, quando Sc ipfe non po-
teft, quem dili^itis, ftare. Incaflum cor quafi ma-
nentes figiris, dum fugit ipfe, quem amatis. Quos
igitur in hoc mundo necefficas ligac, ur ex omni
parce exui a mundo non pofliinc, fie debent ea,
qux mundi funt, tenerc, ut tamen eis nefeianc
ex mentis fra&ionc fliccumbere : Sc cùm relin-
quere cuncba, qux mundi funt, non poflunt ; tune
bene exceriùs agent, fi ardenrer interiùs ad xterna
feftinant. ‘
F F f ij