OBSERVATIONES
HÆc Johannes Diaconus lib. 4. cap. 83.6c 84. de Vira j
B. Gregorii Magni, qui obiic anno Domini dc. iv. vel
dc. v. tefte Trithemio j Johannes verb Diaconus claruit
a circa annum Domini dccclx x. Quamvis autem “didtæ imagines
à Johanne defcriptæ non eodem in loco eflènt, cas
ramen hoc difpofui ordinc, juxta quem in ædicula (ân<Sti
Andrea: piétas Romæ inveni : hæ namque circa trecentos
ferè annos et iiS, quas Johannes Diaconus fixa tempeftate
in atrio monafterii extitiflè teftatur, defîxmcæ videnrur, à
pidtore tamen non fâtis perito, ficut res rfiinus aptæ, mi-
nufve ad artem pi&oriam pertinentes, id nobis perfuadent.
Idcirco ego fuafione judiçiolorum hominum monitus, di<5tas
imagines juxta exaôtiflîmam Johannis Diaconi defcriptionem
•quan penicillo repræfèntatas, omni ex parte advirum expri-.
mendas diligenter curavi:quibus etiam magna ex parte refpon-
dent dise, quæ rudi nunc arte piélæ in ipfa cernuntur ædicula. .
Quonam autem in monafterio diétæ imagines pidtæ fue- '
tint j non fatis confiât, fi verba Johannis Diaconi cap. 83.
accuratè perpendantur. Ego autem Romæ monafterium illud
eflè credo, quod in ejufdem beati Gregorii ædibus ad Clivüm
Scauri prope Ecclefiam SS. Johannis & Pauli in honorem
fenâi Andrea:, tefte. Johanne Diacono lib. 1. cap. 6. ôc lib. 7.
Regiftri fan&i Gregorii Ep.i3.conftru£lumfuit : cujus Eccle-
fia præfens in tempus nomine fandti Gregorii vocitacur. Idque
ex eo qubd cap. 95. 96. ôc 97. ab eodem Johanne Diacôno
fcribitur, colligi poteft. Hue acceditquôd Johannes Diaconus
didtas imagines deferibere, ôc quafi penicillo , earumdem,
ut itadicam, minutias tam exadtè non potuiflèt repræfen-
tare, fieas Romæ, ubivitam degebat, non vidiflèt.
Non défunt qui à beato Gregorio Magno duo monafle-
ria ad Clivum Scauri conftrudla fuiflè opinentur, moti ex
iis, qûæ lib. 1 . inejufdem Sandti viram cap. 32. ÔC 38. lib. *
2. cap. 45. ôc lib- 4. cap. 97. Johannes Diaconus feribitj
præfertim verb lib. 2. cap. 45. in quo ipfe Diaconus ex libro,
qui Græcè A d ic i tu r , latine autem campus, five pra-
tum, hæc inveniflèait : Is ( nempe Gregorius ) effettus Papa
adificavit monafterium virorum magnum, & dédit man-
daturn, ut nullus Monachorum proprium a liquid haberet
itfque ad unum obolum. Hæc Johannes Diaconus. Cùm autem
à beato Gregorio monafterium unum ad Clivum Scauri
ante Pontificatum, mortuo Pâtre Gordiano, ædificacum
fuiflè' conftet ; alrtrum, & magnum quidem, in Pontificatu
conftrudlum fuiflè dicas oportet,nifi illud ipfum, à Johanne
Diacono lib. x. cap. 6. commemoratum, in ampliorem
deinde formam redadtum dicamus. Quamvis item à Johanne
Diacono lib. 1. cap. 6. monafterium à beato Gregorio.
conftrudtum fub nomine fandti Andreæ, ÔC cap. 38. fub no-J
mine vencrabilis Levitæ Gregorii nuncupetur j utrumque tamen
eflè poteft, etiamfi unum tantùm nxiflèt monaflerium :
nam fandti Andreæ dici valet, quatenus in honorem ejus
ædificatum 3 Gregorianum autem quatenus à Gregorio conftrudtum.
Hinc Pclagius Il.utlegitur lib. 1. cap. 32. Johannis
Diaconi, & Tom. 1. Decretal. Epift. ult. ad beacum Gre-
gorium, tune Levitam, 6c Conftantinopoli Apocrifiarium
feribens, monafterium, ab eodem Gregorio ædificatum,
Gregorianum nominat. Idem fcribitur à Johanne Diacono
lib. 4. cap. 88. ÔC aliis in locis : idemque legirur lib. 3.
Dialogorum, cap. 36. ôc 1.4. Dialog, cap. 21. 26. ôc alibi.
Sed nodus difficilior redditur ab ipfb Diacono, qui lib.
4 * cap. 97. eodem in loco de monafterio Gregoriano, nec-
non de monafterio Sandtimonialium fandti Andreæ men-
tionem facit, quafi unum fuerit virorum , alrerum femi-
narum : quod etiam, ut Diaconus exprefsè ait, Clivus Scauri
appellabatur ; fieri ehim poteft ut vêtus monafterium modo
Gregorianum, modo fandti Andreæ ob aflïgnatam rationcm
nuncupatum, ætatc Johannis Diaconi, non virorum fed Sandtimonialium
foret. Sunc interea qui ædiculam fandti Andreæ
vocitaram, fuiflèorarorium monafterii primitus ædificati.-ma-
jorem verb Ecclefiam monafterio annexam , multo poll rem-
pore ab eodem Gregorio in fùo videlicet Pontificatu conftru-
ANGELI ROCCÆ.
dtam eflè velint, opinantes illud fuiflè Oratorium, dc quo
Johannes Diaconus lib. 1. cap. i2..mentionem facit. Hæc de
monafterio 6c Ecclefia fandti Andreæ ac beati Gregorii mihi
dicenda videbantur : quid autem fentiendum fit, judicent a*
lii, rationibus ad utramque partem diligenter penfitatis.
Quatuor interea circa deferiptam, ôc incilam beati Grc.
gorii Magni effigiem explicatu digna videntur 3 cur feili.
cet imago ipfa fènilem ætatem non référât 3 cur barbata fit ;
cur item abfque columbæ fpecie appareat, nam fenior, a-
brafâ, 6c columbæ fpecie prope ejus caput ex tantis, abom-
ni bus depingi folet ; cur denique fine mitra,aut fine tiara,
quam Regnum vocant, effidtus cernatur.
Gregorius Magnus, ut nodos propofitos diflolvamus, dum
Levita, ut ait Johannes Diaconus lib.’ i- cap.47. 43. ôc 44.
in ejufdem beati Gregorii vita, five S. R. E. Cardinalis Diaconus
adhucforet, uno omnium confènfu, invitus tarnen,
Pontifex creatur, homo, ut conjedtare licet, annorum 46.
vel ad fummum quinquagenarius : propterca quod anno ipfius
beati Gregorii Poncincatus I V. nutrix ejus vivebac, ut ex
ejufdem beati Gregorii libri 3. Epiftolarum ultima videre li-
cec : fàndtus namque Gregorius ad Rufticianam Patriciatn
feribens, ait : Domnam verb illam, nutricem me am, quam
per litteras cornmendatis , ornwno diligo , & gravari in nul-
lo volo. Hæc beams Gregorius circa annum fui Pontificate
quartum. Adde etiam quod, beatus Gregorius numquam de
fenedtæ ætate, quæ morbus ipfè vocitari fblet, conquéftus
eft, quippc qui præcipirata aut ingravefeente ætate non erat;
fed tantùm podagræ ac ftomachi molcftiis fè laboraflè mul-
tis in locis narravit: immo lib. 7. Regiftri indidf. 2.,epift. r.
circa annum fiiæ Ordinationis, fè potiùs juniorem quam fè-
nem oftendit, fi verba ejus diligenter examinentur. Didla
namque in Epiftola , dum Januarium Epifcopum Caralita-
num, hominem fenem, reprehendere ftudet, reprehenfionem
ab ilia beati Pauli Apoftoli fententia 1. Timotheicap. 5. exor-
ditur, dicens : Seniorem ne increpaveris : camque in ejufdem
Epiftolæ initio interpretatur, ne ipfe apoftolicæ fèntentiæ
refragari videatur i fèniorem fè reprehendens. Is interea in
lib. Dialogorum 111. cap. 11. fua tempeftate (hoceft infantili,
vel ad fummumpuerili, ut coniipio, ætate) Totilam Go-
thorum Regem v in . ab Urbe milliario cum exercitu refè-
diflè teftatur. Totila verb, occupataomni ferè Italiæparte,
Romam per annum integrum obfeflam expugnavit anno Domini
546. anno 1 x. Vigilii Papæ, ôc Imperii Juftipiani 19.
vcl, ut alii volunt, aliquot poll annis. Beatus autem Gregorius
circa annum Domini d x c i. Romanus Pontifex renuntiatus,
anno Domini Dc.iv.vel Dc.v.obiit.Hinc eumdem Sandlum,
ut conjeéturamea fèrt, atque ex ejufHem lib. Dialogorum m.
cap. 4.5. 6c 11. colligitur, quinquagenaria ad fummum ætate,
ad Pontificatum fuifle aflumtum affirmandum videtur. Ille e-
nim fub initium Totila? regr i duobus videlicet annis plus mi-
nùfve ante Urbis obfidionem natus indicatur, ut ex locis nuper
citatis, ac diligenter perfpedlis videre licet. Ad hanc de B. Gre*
gorii Magni ætate fèntentiam Cæfàr Baronius S. R. E. Cardinalis
videtur accedere, ficut ex iis quæ Tom. 7. Annalium non
minus accuratè, quàm eruditè fcribic, colligi poteft. 1
Idem barbatusà nobis expicflüs eft, non folum juxta pi-
dturam, quæ inædicula S. Andreæ, ôc in oratorio Aulæ Leo-
ninæ prope Scalam fandtam annexo extat -, fed juxta etiam Iu-
culendflîmum teftimonium Johannis'Diaconi,qui floruit cir-
■ citer 26y annis poll obirum beati Gregorii, fiiaque tempeftate
’ didtas imagines hominum profpedlui fuiflè, feriptum reliquit.
Abfque interea columbæ fpecie à Johanne Diacono imago
beati Gregorii dëfcribitur, quippe quæ juflu ejufdem de-
pidla fuit, eo* fcilicet tempore, quo ( ut fie dixerim ) appa-
ritio columbæ ilia ad ipfius caput à Pctro Diacono ejus fa-
miliariflimo nondum fuerat promulgata : hic cnim nonnifi
poft beati Gregorii obitum dieftam columbæ apparitionem
lupcr caput Gregorii feribentis fe vidiflè reftatus eft, ut Johannes
Diaconus lib. iv. cap. 69. ÔC 70. refert. Adde etiam qubd
Spiritus fandtus in fpecie columbæ fuper beati Gregorii caput,
“ Imaginera S Gregorii habes.delinetam in propylæo tomi 1. Duas alias, fcilicet Gordiani & S. Silvia: exhibent turn Baronius in Annalibus Ec-
clef- turn Mabillonius Annal. Bencdidl. tom. 1. turn edit. Romana & Guffanvillæana.
nonnifi dum fandhis Dodlor in adhx feribentis repræfènta- A (c) Deinde colorem aquilinüm , ôc livîdum, fèd in fe-
tur, tefte Johanne Diacono, depingi fblet : in quo 'videlicet neAute colorem cardiacum cidem fiiiflè Johannes Diaconus
adhx ipfam columbam ad beati Gregorii caput frequentiffimè ait. Colorem aquilinum apud eos, qui de coloribus loquun-
fè vidiflè: Petrus Diaconus medio folemni juramento affirma- tur, non inveni, nifi illc fit, qui ab Antonio Thvlefio a-
vit, divinoquejniraculo ajxprobavit ôc confirmavit, ut Jfcri- quilus nuncupatur, dicente : aïquilum veteres hunc/ufcum *
bit Johannes Diaconus, lib. iv. cap. 69.de vita beati Gre*
gorii Papte.
Hoc loco beatum Gregorium nudo capite effingendum cu-
ravi, quia non folum in xdicula fandti Andrea: ita pidlum,
verum etiam a Johanne Diacono feriptore accuratiffimo,
ita deferiptum inveni, etiamfi jam inde a Silveftro Papa hu-
jus nominis primo , iflfulam vel mitram epifcopalem 3 nec-
non tiaram, quam eydarim 6c diadema, vel coronam, 6c
Regnum vocant, fuiflè conftet. Har namque , nxitra fcilicet,
per quam fpiritualis audloritasj ac tiäta, five corona,
per quam temporalis poteftas, fignificantur, tefte Innocolore
aqua vocarunt, qui inter nigrum eft & album. Id
quod Plato etiam docet. Hæc Thylefius cap. 3. de colo'ri-
bus. Cum autem in declaratione coloris aquili fiat men-
tio de fufeo, qui inter nigrum eft 6c album, aquiJinum, five
aquilum ab aquæ colore didtum, eumdem ferè cum livi-
do elfe puto : fufeus enim color à livido, qui eft color fub-
niger, 6c plumbeus, parum aut nihil ferè diftare videtur,
vel ad lividum proximè accedit, cùm à Johanne Diacono
aquilinus color cum livido conjungatur, ex quibus color
fixfeuscomponitur : qui, Thylefio tefte, non eft infuavis
atque in homine perfæpc laudatur. Feftus Pompcïus de colocencio
III. ferm. 3. de confècratione Pontificis Maximi, bea- „ re aquilo hunc ait in* modum : Si quitus color eft fufeus &
to Silveftro datæ funt, ut in prima parte Decreti, diftindt. ü fubniger, a quo aquila diEla tjfe videtur, quamvis earn ab
96. cap. 14. 6c apud Theod. Balfam. inNomocan. Photii,
tit. 8. cap. 1. videre licet. Hinc Platina in beati Silveftri vita
de hujus generis conceffione ac donatione luculentifli-
mam facit mentionem. De Mitra verb qua ufixs eft beatus
Silvefter, in Eugenii IV. vita idem Platina loquitur hunc
in modum : Eugenius fanSli Silveftri mitram Romam Ave-
tiione delatam, ipfemet e Vtticano ad Lateranum detulit.
Hxc Platina. Nunc autem medietas ejufdem, aut altetius
mitrar beati Silveftri ad fandlum Marcinum in Montibus
inter reliquias cuftoditur. De fua ipfius mitra ipfemet Gregorius
Nazianzenus in Apologetico 3. fermonem haber-
Dc -mitra verb fandti Ambrofii Ennodius in fuo Epigram-
mate, more poetico , fub fertorum nomine verba fecit. .Medietas
verb mitrae beati Silveftri holoferica non vil!ofa,vi- q c°l°rem multa jadlant, 8c
ridiscoloris eft, in qua beatxMari? femper Virginis ima- ’ ’ ........................
go Filium in gremio geftantis, acu ( rudi ramen arte ) pidla
cernitur, puerulis alatis ac ftellulis.circumfpedla. Ufum ita-
que mitrx antiquiflimum ante beati Gregorii Magni Ponti-
iicatum fuifle ambigendum non eft.
Quamvis autem diadematis vel corona:, five tiara:, Pontificals
originem Sigebertus ad annos Domini d l . & Ai-
moinus, five Annonius Monachus in hiftoria Francorum,
lib. 1. cap. 24. Clodoveo acceptara referant, dicentes Ana-
ftafium Imperatorem Clodoveo Regi Francorum, coronam
auream cum gemmis dono mififle, reamque deinde ä Clo-
dovco ipfi fandlo Petro ultro oblatam velint 3 legi tamen
apud Anaftafium Bibliothecarium, & Platinam, compluref-
que alios, qui Annales Romanorum Pontificum feriptis man-
darunt, multos ex antiquioribus Pontificibus ante Clodo-
veum fuifle coronatos, papalique infignitos corona five tia- uuuw^ iuj , «
ra, quarn Regnum vulgb appellant. Illud autem feitu di-D culi affedtus -.
gnum videtur, qubd tiara tribus coronis, Regiam fcilicet,
Imperatoriam, & Sacerdotalem 5 plenariam videlicet 6c
univerfatem totiusOrbis poteftatem reprxfentantibus,decora-
ta, nonnifi jam inde a Bonifacio V1 1 1 . ex nobiliffima Caie-
tana femilia, ufumrecepit; antea enim tiaram una tantüm
corona idem implicit^ comprehendente eo ufque omatam
fuifle inveni, ut videre eft in antiquiflimis mufivis, 8c in omnium
Romanorum Pontificum konibus, qua: ameis typis
xncifa: cernuntur. Ante igitut beati Gregorii Magni Pontificatum
, mitra: ac tiarje ufus extabat, originem, ut Ethni-
corum pileos ac mitras pofthabeam, ä Teftamento veteri
trahens. Nam in Jib. Exodi 20. 29*8^39. Levit. 8. 6c iff.
tzech. 21 Zacharix 3. 6c in aliis Scripturx fecrxlocisde
mitra facerdotali,- necnon do cydari ac tiara Pontificali,
expreflam mentionem fedtam invenimus. Bcatum tamen Gregorium
hoc loco nudo capice ad vivum exprimendum cura- ■
vi non qubd ejus tempore, 8c ante ipfius Pontificatum, mi-
rr*. f<Vtlfraj, U“1S non cflctj fed ob rationes initio afligna-
tas id faciendum vifum fuic. Hxc de imaginibus ä Johanne
Äiküur C cr^Pc*? : nunc reliquum eft ut nonnulläs voces
j r ■ W 2S.?C res 'nCelledlu fubdxfficiles in ipfarum imaginum
defcnptionihus ?omprehenfes expUceraus. *
Magnus,. Pontifex creams, in par-
intra rnram quam fornicis curvaturam appellamus,
fuic am arte fcilicec plaftica conftrudlam pidlus
M M ^ ’,0Cula™ P,cna; hoc eft partem illam, qu* fubeft
quantiilEm^-j ’r^VC/ tur8i<*ulam> wbdiviiuaque labia, ali-
I H B K ) abinvicemVeparaca, bea-
^ ms habuifle a Johanne Diacono fcribitur*
acute videndo di£lam velint. A quilus autem color ab aqua
eft nominatus: nam cum antiqui duos omnino naturales colores
no ft tnt y nigrum fcilicet & alburn , intervenir et autem is
quo que, qui ita neutri fimilis eft, ut tamen ab utroqut
proprietatem trahat, potifftmum ab aqua, cujus incertus
eft color, eum denominaverunt. Hæc Feftus, cui Junianus
Siponrinus in commentariis, Huguicio, Papias, ôc alii a fe
fèntiuntur. Si autem color aquilinus ab aquila dicatur, fal-
vus color intelligi poteft. Aquila enim fulvi coloris eft.
Hinc Ovidius lib. 5. Faftorum , aquilam , avem fixlvam
appellat ; 8c Claudianus fulvum Jovis armigerum nuncupar.
Per colorem igitur aquilinum 8c lividum, vel colorem fiife
cum , vel fulvum intelligi poflè opinor. At quia fulvum
colorem multa jadlant, 6c ut ait Thylefius cap. n. auri-
chalcum imprimis, deinde aurum, . flellæ, arena, leo, 6c
aquilx genus quoddam ab Ariflocele maximè celebratum,
fulvum homini minùs convenire video. Quare per aquilinum
colorem nonnifi fixfeum intelligi debere puto : fulvus
enimex rufo 6c viridi videtur eflèmixtus. Jafpidem ramen,
quam viridis tantùm coloris eflè confiât, fixlvam vocant:
atque item oliva fiilva nuncupari foleti Hoc interea loco
fubticendum non videtur, qubd in omnibus codieibus mffi
Vatîcanis legi tur , colore aquilino & vivido J non , livido.
Qiÿe fané ledlio melior videmr. Color enim vividùs, hoc
eft multo vigore præditus, colori aquilo & fufeo maximè
congruit : fufca namque facie homines vivaciores, quàm
candidi, eflè folenc.
Colorem autem cardiacum à morbo cardiaco didlum puto:
cardiacus cnim morbus à «sspiî* voce Græca, id eft corde,
nuncupatus, eft paflxo five palpitacio cordis, feu oris ventri-
culi affedtus : cor enim pro ventriculi ore fumebant inter-
dum antiqui. Hujus autem generis morbus Cornelio Celfo
tefte, lib. 3. cap. 19. Nil aliud ttroprii eft, quarn nimia
corporis imbecillitas, quod ftomacho langutnte immodico fit-
dore digtritur. Hoc ftomachi forfân morbo fè laboraflè Gregorius
Magnus non fèmel dixit, homilia fcilicet 21. ôc 22.
in Evangelia, atque aliis in locis : Ôc ex hoc morbo colorem
cardiacum, hoc eft pallorem croceatum, fèu gilvo pauxillu-
him tindhim 3 ‘ab eo deinde contradlum fiiiflè , credendum
eft : quia ex hac ftomachi affedlione five imbecillitate, ad-
dita podagra, quæ ipfiim beatum Gregorium mirandum in
modum infèflabat, nu jus generis colorem nafci poflè, Medici
volunt. Qua er re beatum Gregorium Magnum in fui
Pontificatus initio præfcriptum in modum, hoc eft, colore
aquilino & livido, five vivido, pidlum fiiiflè argumentor,
ôc pro comperto habeo.
• (d) Quæ de PaHio’à Johanne Diacono dicuntur, haud
fecil^incelledhi videntur, nifi quid fit Pallium, quamnam
fbrmàm habcat, ôc quonam modo; corpori fit adaptandum,
explicemus. Audtor libri ceremoniarum lib. r. tir. 10. cap.5. ex
Maximo Epifcopo, homil* de vefte fàcerdotali, exqueEu-
febio Cæfâricnfî ferm. de Epiphania : docet in lege gratiæ
antiquum eflè illud noflrum Ephod, id eft Pallium Candida
lana contextum, à Lino poll Petrum 1 1 . Romano Pontifi-
ce inflitutum, & in fingulare poteftatis privilegium ftxm-
mo Pontifici, Patriarchis ôc Archiepifcopisdatum, habens
circulum humeros conflringentem, duafque lineas ab utra-
que parte, ante fcilicet, ac retro pendentes 5 immo Rupertus
Tuitienfis lib. 1. cap. 27. de divinis officiis, ait, Mater-
num à fàndto Petro miflum Treverenfî Ecclefîæ, heredita-
tem Pallii fuis fuccefloribus reliquiflè. Pallium in finiflra du-.