Matth. 2+.1
Johan. IS. 1
Gen. xs.
Gen. 19.
inci'rcumfcnpmm lumen videre cupicntes , cun- a aliquid noftris fenfibus aperit, fi tarnen did in ill0
das circumfcriptionis Tuas imagines deprimunt, &:
in eo quod fuper fe contingerc appetunt, vincunc
quod funt.
Quod Ifraël 'verba Dei in monte audire non païens,
Ci
__,Uin de intelligendis Scriptura: myfteriis, pro
rerum qualitatibus temporcque *cxpreflIone dif-
pofitis tradarctur, in expof. B. Job, lib. z. adjun-
dum eft : Jpuod i j r d è l v e rb a le . I n t u e r i libet
quomodolacra eloquia in exordiis narrationum
vel parum vel aliqiüd poccft ; qui unus Temper 8c
idem permanens , intdligi partiliter non poteft ; 8c
tarnen àfiiis fidelibus participari dicitur,cùm in ejus
fubftantia pars nullatenus admitcatur. Sed quia
hunc exprimere perfedo fermonc non pofliimus,
humanitatis noftra: modulo t quafi infantia: imbe-
dllitate prarpediti, eum aliquatenus balbutiendo
refonamus.
C a p u t X X I X .
Stetit populus de longe, Moyfis autem accejfitad
C a p u t X X V I I .
proecepta in campefiribus accepit.
caliginem, in qua erat Deus. . . C Um de difcrctione tenenda: allegoria:, ac hiqualitates
exprimunc terminofque caufarum. Ali- B ftoria: tradaretur, hom. 9. »in Ezechiclem,adjun- a
quando namque à pofitione loci, aliquando à po- dum eft : Stetit populus de longe,&c. I n facto elo-
fitione corporis, aliquando à qualicatc aëris, ali- quio intclligcntiæ magna difcrecio eft. Sarpe cnim
quando à qualitate temporis lignant quid deven- in quibufdam locis illius, 8c hiftoria fervanda 8c
turaadione fubjiciant. A politionc quippe loco- allegoria , &: fæpe in quibufdam fola exquirenda
rum divina Scriptura exprimit fubfcquentium eft allegoria, 8c aliquando verb fola necefle cft ut
mérita finefque caufarum, ficut de Ifraël dicît: teneatur hiftoria. Nam in quibufdam locis, ficut
quia verba Dei in monte audire non potuit, fed
prascepta in campeftribus accepit : fiibfequentem
nimirum infirmitatem populi indicans, qui afeen-
dere ad fumma non valuit, fed fcmetipfum in in-
fimis negligenter vivendo laxavit. A poficione cordiximus,
hiftoria fimul tenenda eft 8c allegoria : ut
8c tardiores pafeantur per hiftoriam, 8c velociorcs
ingenioper allegoriam. Unde cùm, loquente Domino
, populus lampades &: fonitum buccina: 8c
montem fumigantem cerneret, perterritus petiit,
poris futura denuntiat: ficut in Apoftolorum Adi- ut eis per Moyfen Dominus loqueretur. Et feri-
bus Stephanus Jefum , qui a dextris virtutis Dei ^ ptum eft: Stetit populus de longe, Moyfes accefsit ad
fedet, ftantem fe vidilfe manifeftat. Scare quippe caliginem,...............
in qua erat Deus. Turba quippe populi,
adjuvantis eft. Et rede ftare cernimr, qui in bello
allegoria: caliginem non valet penetrare : quia val-
certaminis opitulatur. A qualitate aëris res fubfe-
de paucorum eft fpiritualem intelledum rimari.
quens demonftratur, ficut Evangclifta, cum, pra:-
Quia cnim mentes carnalium fola farpe hiftoria pafi.
dicante Domino, nullos tune ex Judahs creditu-
cuntur, loquente Deo, longe populus ftetit. Quia
ros diceret, prxmifit, di eens : Hyems autem erat.
verb fpiricuales quique allegoriarum nubem penetrant
. Scriptum namque eft : Abundabit iniquitas, refri-
, ut fpiritualiter Dei verba cognofcant > Moy-
gefeet caritas multorum. Idcirco hyemis curavit tem- fe s accefsit ad caliginem, in
erat Deus.
pus exprimere, ut inefte auditorum cordibus ma-
litia: frigus indicaret. Hinc eft quöd de negacuro
C a p u t X X X .
Petro prxmittitur : Jpgia frigu s erat, dr ftans ad
Altäre de terra facietis mihi.
prunas calefaciebatfe. Jam namque intus ä caricatis
calore torpuerat, 8c ad amorem praifentis vita:,
CZy Um de incarnationc Dominica .tradaretur, in
quafi ad perfecutorum prunas, infirmitate asftuan- D expof. B. Job, lib. 3. adjundum eft: Altäre de terra ;
t c , recalebat. A qualitate quoque temporis, finis facietis mihi. A l t ä r e de terra Deofacere,eft
exprimitur adionis, ficut non rediturus ad veniam,
ad tradicionis perfidiam node Judas exiiffe perhi-
betur,cum,egrediente illo,ab Evangelifta dicitur:
Erat autem nox. Hinc enim & iniquo diviti dicitur:
Hac noöle repetunt animam tuam abs te. Anima
quippe, qua: ad tenebras ducitur, non in die repeti,
fed in node memoratur. Hinc eft quod Salomon,
qui fapientiam non perfeveraturus accepit, in fom-
nis hanc in node accepifle deferibitur. Hinc eft
quöd Angeli ad Abraham mcridic veniunt, puni-
turi autem Sodomam, ad cam vefpere venifle mc-
morantur.
C a p u t X X V I I I .
Moyfes afeendit, & Dominus in montem
defeendit. D Um de afpirationc fuperna: gratia: per meri-
tum contemplationis aflumta: tradaretur , in expofit.
B. Job , lib. J. adjundum eft: Moyfes afeendit
, & ci Qu^i D per montem, nifi ipfa noftra con-
templatio defignatur, in quam nos afeendimus, ut
adea, qua: ultra infirmitatem noftram funt viden-
da, fublevemur ? Sed in hanc Dominus defeendit,
quia nobis multüm proficientibus, parum de fe
incarnationem Mediatöris fperare. Tune quippe ä
Deo noftro munüs accipitur, quando in hoc altari
noftra humilitas, id eft fuper Dominica: incarna-
tionis fidem pofuerit quidquid operatur. Ponimus
ergo in altari de terra oblaturii munus, fi adus no-
ftros Dominica: inCarnationis fide folidamus.
C a p u t X X X I .
Si emeris fer'vum Hebraum ,fex annis fer'viet ti-
bi : in feptimo egredietur liber gratis. Cum
quali njefie intra'vit, cum tali exeat: ß habet
uxorem3 & uxor egrediatur ßmul. Sin autem
Dominus dederit illi uxorem3 & peperit filios
Q r filtas3 mulier & liberi ejus erunt Domini
ßti3 ipfe •verb exibit cum •veßitu fuo. Quod fi
dixent fer'vus : Diligo Dominum meum,3&
uxorem 3ac liberos 3 non egrediar liber: ojfierat
eum Dominus diis3 & applicabitur adojltum,
& pofles; perforabitque aurem ejus fubula3
C T erit ei fer'vus in feculum.
D Um de adiva, contcmplativaquc vita trada-
* Hxc loco rndicato nullatenus reperiuntur.
rctur, hom. 3. in Ezech. adjundum eft : s i emeris
fervum Hebraum,&c. S c i e n d u m cft, quia cùm
adiva vel contemplativa vita ex dono Tint gratia:,
quamdiu tarnen inter proximos vivimus,una nobis
in neceflitate eft, altera in voluntate. Quis enim
cognofcens Dcum, ad ejus regnum ingreditur, nifi
bene operetur ? Sine contemplativa ergo vita in-
trare poflunt ad esdeftem patriam, qui bona qua:
poffunc operari non negligunt. Sine adiva autem
intrare non poflunt, fi negligunt bona operari,
qux poftunt. lila ergo in neceflitate, hxc in vo-
luntatc eft.Illa infervitute, ifta ip libertate eft. Unde
ÔC ad Moyfen dicitur:S i emeris fervum Hebraum,
fe x annis ferviettib i : in feptimo egredietur liber gratis,
& reliqua qua: fèquuntur. Hebræus, tranfiens
interpretatur. Et fervus Hcbra:us emitur, quando
unufquifque, qui jam ab hoc feculo mente tranfit,
fervitio omnipotends Domini fubditur. Ille ete-
nim vcre Deo fervire appétit, qui ab hoc feculo
mente tranfirc didicerit. Sic Moyfes tranfivit in
deferto ut videret vifum. Sic David cùm videret
impium exaltatum & elevatum fuper cedros Liba-
ni, tranfivit &: ecce non erat : quia iniquorum
potentiam effe magnum aliquid fortaffe credimus,
nifi ad permanens feculum mente tranfeamus. Servus
verö Hebræiis emtus fex annis fervire prxci-
pitur, itaut in feptimo liber exeat gratis. Quid
enim per fenarium numerum, nifi adiva: vitæ per-
fedio defignatur ? Quid per feptenarium, nifi contemplativa
exprimitur? Sex ergo annis fervit, &
feptimo egreditur liber , qui per adivam, quam
perfedè exhibuerit, ad contemplativa: vira: libcr-
tatem tranfit. Et notandum quöd gratis liber egreditur,
quia hi, qui poftquam omnia feccrint,dicunt
fe inutiles fèrvos : eis proculdubio ficut ipfa adiva
fuit ex muncre, ita çrit ex gratia etiam contemplativa.
Cum quali vefic intravertt, cum tali exeat ; quia
omnino necefte eft ut unufquifque noftrum in hoc,
quod incipit, perfeveret, atque ufque ad finem
operis in ea, qua inchoavit, intentione perdurct.
Ille quippe bene ad contemplativam tranfit, qui in
adiva vita intentionis fua: veftem ad détériora non
mutaverit. Et funt nonnulli, qui priufquam om-
nipotentis Dei fervitio focientur, jam bona operari
diligunt. Sunt verö alii, qui bona opera poftquam
ad fervitium omnipotentis Dei venerint,
difeunt. Qui, ergo operationem bonam, priufquam
ad Dei fervitium veniret, habere ftuduit, Hebra:us
fervus cum uxore emtus eft. Et plerumque is, qui
talis eft, poteft ad contemplativam vitam tranfire,
&: tarnen adivam non defererc. Unde & illic fubditur
: Si habet uxorem, & uxor egrediatur ßmul.
Cum co enim ad libertatem & uxor egreditur,
quando is, qui ad contemplationem pervenit,etiam
foris adionem boni operis, qua prodefle poflit
aliis, non relinquit. Sin autem Dominus dederit
illi uxorem, 8c peperit filios ac filias, mulier & liberi
ejus erunt Domini fu i, ipfe verö exibit cum
veftitu fiio. Servo emto Dominus dat uxorem,
cùm pra:dicator quifque eum, quem juri omnipotentis
Dei mancipaverit, bona: adiöni conjungit.
Nam & pra:dicatores Domini vocantur, ficut Eli-
fa:o Prophet« de pra:dicatorc fuo dicitur: Scisquod
dominus tuus tollatur à te? Uxor verö fervi emtitii
filios &: filias parit, quando ei bona adio fortes
vel tenuiores frudus generat. Sed mulier, qux à
Domino data eft ,cidcm Domino cum filiis rema-
fiet : ipfe verö fervus cum veftitu fuo exit, quia
bona adio, vel ejufdem bona: adionis frudus pra:-
L dicatoris mercede reputantur. Ipfe verb in defi-
dcrii fui intentionc perdurans,per fupernam gra-
tiam ad contcmplationem liber egreditur. Jpubd
f i dixerit fervus : Diligo Dominum meum, dr uxorem,
ac liberos s non egrediar liber. Servus Domi-
n.u!n ^uum ‘Bllgit j quando pra:dicatoris verba fol-
iicita intentione cuftodit. Uxorem quoque amans
& liberos, liber egredi recufat, quando adivam
vitam ejufque frudum diligens, tranfire ad contemplativam
non vult, quia bona fe opera habere
in minifterii fui fervitutc confidcrans, ad liber-
tads qüictem renuit tranfire. Sed, offer at eum Do-
minus dits, dr applicetur ad ofiium dr pofies, dr
per for et aurem ejus fubula, ut fit ei fervus in feculum.
Is enim, qui in adiva difpofuit vita perdura-
re, à Domino.diis offertur, quando à prædicatore
fuo antiquorum patrum didis imbuitur, qui nobis
in via omnipotentis Domini Sacerdotes fuêre. Atque
ad oftium & poftes tabernaculi ducitur, ut dc
ingreffu æterni tabernaculi altius aliquid audiat,
&: tremendi judicii diem fubtilitcr agnofeat 5 ne
per bona opera, quæ facit, placere hominibus ap-
petat. Sicquc auris ejus fubula perforatur, dum
mens illius timoris Dei fubtilitatc percutitur ; ut
& ver-bi acuminc transfixa,per omne, quod agit,
noverit ingreflum regni Temper attendere, & qua-»
fi ab oftio & porte tabernaculi perforatam aurem
portarc. Qui erit fervus in feculum, ut cfle port
feculum liber poflit. In feculum etenim fervus eft,
qui per adivam vitam hominibus fervirc difpofuit,
ut poll prxfens feculum ad libertatem veram va-
leat pervenire. De qua per Paulum dicitur : Jpuia Rom. t. 21
dr ipfa creatura liberabitur a fervitute corruptionis in
libertatem gloria filiorum Dei. Tunc etenim vera in
nobis libertas erit, cùm ad gloriam filiorum Dei
adoptio noftra pervenerit. Nunc vero non folùm
adiva vita in fervitute eft,fed ipfa quoque coritem-
platio, qua fuper nos rapimur, libertatem mentis
adhuc perfedè non obtinet, fed imitatur : quia ilia
quies intima in ænigmate videtur.
C a p u t X X X I I .
S i quis aperuerit cifiernam & fo d e r it 3 & no n Exti-ZI-s
operuerit earn, cecideritque bos 'vel afinus in
earn, Domin u s cifiemoe reddet p retium jum en -
torum. D Um dc tenenda facri verbi menfura, fecun-
dum qualitatem audientium tradaretur, in expof. mm-
B. Job, 1.17 . adjundum eft : Si quis aperuerit cifier-
nam & foderit, &c. Quji d eft aperire cifternam ,
nifi intelledu valido Scriptura: facrx arcana penc-
trare ? Quid autem per bovem & afinum , id eft
mundum immundumque animal, nifi fidelis quifque
vel infidelis accipitur ? Qui ergo cifternam fo-
^ ditjcooperiat, ne illic bos vel afinus,ruat ; id eft qui
in facro eloquio jam alta intelligit, fiiblimes fen-
fus coram non capientibus per filentium tegat, ne
per fcandalum mentis, aut ndelem parvulum, aut
infidelem, qui credere potuiffet, interimar. Ex
rhortc cnim jumentorum debet pretium : quia il-
lud fcilicct amififle convincitur, unde ad agendam
pcenitentiam reus tenetur. Quifquis namque ad ah
ta feientix fluenta pervenièns, cùm hxc apud bru-
'ta audientium corda non contexerit, poena: reus
addicitur, fi per verba ejus in fcandalum, five mun-
da, feu mens immunda capiatur. Operienda eft ita-
que cifterna : quia coram parvulis mentibus tegen- ,