2i9 San£ti Paterii Liber I. fee. part. 320
quia dummenti diutiüs adherent, tanto fiunt mi- Ainvcnit quod in sternum mutare non poffit.Con-
niis pavendi, quanto magis a flucti. Inter hare ergo
dcpreljenfa mens hue illucque diftenditur, &:
multiplicibus tentationum æftibus diffipatur ; &S
{x p e hinc inde provocata cui tentanti vitio obvier,
vel quod primum impugnet, ignorât. Unde ple-
rumque evenic ut dum nimis infurgentia vitia
cruciant, dum repugnantis animum jam jamque
in lapfum quafi defperationis inclinant ; convertis
quifque hanc fublimitatis viam, quam fibi ad
remedium elegit, expavefcat : &: quafi in fumrno
eduâus titubât,qui in imo folidus ftabat.Sed quia
mifericors Deus nos probari permittit tentationi-
bus, non tolerat reprobari, ficut feriptum eft : F ifidcramus
quippe quod viam vita: præfèntis ne-
quaquam fine culpa tranfire potuimus. Confide-
ramus etiam quia ne hoc quidem fine aliquo rea-
tu noftro eft, quod laudabiliter geflimus, fi remb-
ta pietate judicemur. Quis enim noftrum vitam
præcedentium patrum valeat, vel fuperarc vcl af-
fequi ? Et tamen David dicit : N e in tres in ju d i- pjd.
cium cum fe r v o tu o,quia non ju ftific a b itu r in confpe-
Ctu tuo om nis v iv e n s > Paulus cum diceret : N ih il 1. cw
m ih i confcius fum > cautè fubjunxit : S e d non in hoc ?«• 1
ju ftiftca tu s fu m . Jacobus dicit : In m u ltis offen di-
mus om nes. Johannes dicit: S i d ix erim u s q u ia pec-
catum non habem us, ip fi nos fed u cim u s & v e rita s in
d e l i s AUtem D e u s , q u i n on patietur v o s ten tA r i f u - B n o b is n on e ft. Quid ergo faciant tabula: ubi & trepra
id quod pot eftis, fed faciet cum tentatione etiam
proventum, ut pdfsitis fuftinerc ,* citius nobis ope
confolationis*occurrit, & furgentes tentationum
ftimulos mitigat, impugnantefque fe cogitatio-
num motus interna pace tranquillat. Moxque
anima immenfam de fpe cxlefti lxtitiam percipit,
dum devi&um malum refpicit quod toleravit.
His itaque duabus vicibus, id eft confeflionis &:
probationis, per mcerorem lartitiamque tranfa&is ;
fupereft tertia pujus & mcerorem adhuc fuftineat,
&: gaudia confequatur. Poft converfionis namque
eertamina, poll probationis jerumnam, reftat adhuc
dura tentatio: quia venire non poteft ad permunt
columnæ ? aut quomodo virgulta*mobilia *
ftabunt, fi hujus pavoris turbine etiam cedri qua-
tiuntur ? Solutioni ergo carnis appropinquans,
nonnumquam terrore vindi<ftæ etiam jufti anima
turbatur ; cui &: fi quod tranquillum in hac vita fa-
pere potuit, mortis articulo interveniente concu-
titur ? Sed quia juftorum anima: à levibus quibuf-
que contagiis ipfo fæpe pavore mortis purgan-
tur, & æternæ retributionis gaudia jam ab ipfa
carnis folutione percipiunt : plerumque verb con-
tcmplationc quadam retributionis æternæ, etiam
priufquam carne exfpolientur hilarefcunt} & dum
debitum vetuftatis folvunt, novi jam muneris
fcGtx gaudia libertatis, nifi priùs debitum folve-C lxtitia perfruuntur. Ele<fti igitur uniufcujufque
rit humana: conditionis. Convcrfus autem quif-
que fibi caute follicitus tacite fecum confiderarc
non cefTat, xternus judex quam diftri&us adve-
niat; fuumque terminum quotidic profpicit, &:
ante feveritatem tantx juftitiae quas rationes vita:
fuse pofiturus fit attendit: & fi cun&a praVa opera
qua: intelligere pomit devitavit, venturus tamen
coram diftri&o judice, ilia magis quse in fe-
mens his tribus vicibus, id eft vel labore converfionis,
vel tentatione probationis, vel formidinc
folutionis*afficitur, & magnis poftmodum fecu- *m
ritatis gaudiis refovetur.
C A P U T I I .
De Irypocritis.
v , peccAtori terram ingredienti du Abus viis. £ci!i
Duabus quippe viis peccator terram ingreditur, m«
quando éc Dei eft quod opéré exhibet, & mun- c' 2i
di quod per cogitationem quærit. Sunt namque
nonnulli qui in bonis quæ faciunt, non retribuafpiciunt,
metipfo non intelligit pertimefeit. Quis enim con-
fiderare valeat quanta mala, per momenta tem-
porum ipfis inconftantibus cogitationum motibus
perpertramus ? Facile eft autem opera perverfa
vitare,fed nimis difficile eft ab illicita cogitatione
cor tergere. Ssepe ergo ele£tis, etiam nolentibus,D tionem interius, fed exteriüs favorem qua:runt.
in cogitatione furripit quod in fe quidem folerter
& ante Dei oculos quanti fit reams
oftendunt : & cùm de his omnibus fèmpcr diftri<fta
judicia pertimefcant,tunc tamen hæc vehementer
metuunt, cùm ad folvendum humanse conditio-
nis debitum venientes, diftri<fto judici propinqua-
re fe cernunt : & fit tanto timor acrior, quanto
& retributio æterna vicinior. Crefcit pavor vici-
na retributionc juftitiæ, & urgente folutione carnis
, quanto magis diftri&um judicium jam jamque
quafi tangitur, tanto vehementiùs formida-
tur. Et fi ea quæ fciunt, numquam feprætcrmi-
fiffe meminerunt, formidant tarnen ilia quæ nef-
C a p u t I I I .
De amatoribus3 ç y contemtoribus mundi.
S æ p e dum præfentis vitæ brevitas quafi diu m
perfeveratura ailigitur,, ab æterna fpe animus c' 3
frangitur, & dele&atur præfcntibus: cumque lon-
gum putat quod ad vivendum fibi fpatium reftat,
repente vitam deferens, æterna invenit, quæ vita-
re jam nequeat. Hinc eft quod per quemdam Sa-
pientem dicitur : Va his qui perdiderunt fuftinen• M
tium. Suftinentiam videlicet perdunt, qui dum diu
ciunt : quia videlicet femetipfos dijudicare, & £ fe immorari vifibilibus æftimant, fpem invifibicomprehcndere
omnino non poflunt j atque urgente
exitu-, fubtiliori terrentur metu. Unde Re-
aemtor nofter folutioni carnis appropinquans, &
membromm fuorum fpeciem fervans, fadus in
agonia ccepit prolixiùs orare. Quid enim pro fe
ille cum*agonia peteret, qui in terris pofitus cæ-
lcftia cum poteftate tribuebat ? Sed appropinquan-
te morte, noftræ mentis in fe certamen expreffit,
qui vim quamdam terroris atque formidinis pa-
timur, cùm per folutioncm carnis æterno judicio
propinquamus. Neque enim tune cujuflibet anima
immerito terretur, quando poft pufillum hoc
lium dcrclinquunt. Cumque mens in præfentibus
figitur, vita terminatur, & repente ad fupplicia
improvifa perveniunt, quæ decepti fuis præfiim-
tionibus, aut numquam fe contingere, aut tarde
crediderunt. Hinc feriptum eft : Dies Domini fi- *•
cut fu r in nolle it a veniet. Quia enim ad rapien-
dam animam propinquans minime confpicitur, fu-
ri in node comparatur. Tanto igitur debet quafi
femper veniens metui, quanto a nobis non valet
ventura præfciri. Unde éc fandi viri quia brevita-
tem vitæ indefinenter afpiciunt, quafi quotidie
morientes vivunt : àc tanto fe folidiùs manfuris
p ræ p a -
321 fuper Librum Ecclefiaftici.
prxparant, q u a n to & nulla effe tranfitoria fem-^ juftitiam in judicio e x e r c e t , quahto longi«
per ex fine penfant. Hinc Pfalmifta veloci curfu patientiam ante judicium pra:rogavit. Hinc
fugere vitam peccatons afpiciens, ait : Fufillum nim Paul.™ __WkiMM
Adhuc & non erit peccutor. Hinc mentes pra:fumen-
tium Jacobus corripit, dicens: £)u& eft vita * no-
ftra ? vApor eft■ ad modicum parens. Immenfum quippe
eft quod fine termino fequitur, &: p'arum eft
quidquid finitur: longum autem nobis non debet
. videri quod curfu *ad occafum fui temporis ten-
dit, ut ncnj fit. Quod dum per momenta duci-
tur, ipfa hxc momenta fua qua: * deferunt, im-
pellunt; atque unde teneri ccrnitur, inde agitur
ne teneatur. *
ad poenttentiam te adducit : fecundum autem duri-
tiam tuam eh- cor impoenitens> thefauriz,as tibi iram
in die ira eft revelationis jufti judicii Dèi. Hinc
Pfalmifta ait : Dcus judex, juftus, fortis, & longnni
mis. Didurüs quippe longanimem, præmifit ju-
ftum, ut quem vides delinquentium peccata diu
patienter ferre, feias hune quandoque etiam di-
j :----- WÊSBB5ÊÊ n • *
tor : patiens enim redditor dicitur, quia peccata
hominum & patitur & reddit : nam quos diü ut
convertantur tolérât, non cónverfos duriùs dam-
B nat.
C A P* U T V I.
D e oratione.
ME n s in Deo fe per ftudium orationis at-
C a p u t IV .
D é ‘verecundia bona v e l mala.
. S I c U T verecundia laudabilis eft in malo,ita re-
• prehenfibilis eft in bono.Erubefcere enim malum,
fapientiæ eft j bonum vero crubefcere,fatuitatis.
Unde feriptum eft '.Eftconfufio adducens peccatumy ^ 4 ^_______
& f t confufio adducens gloriam. Qui enim erubcf- tendentem reatûs fui accufat confcientia,fi inten-
cit poenitendo mala quæ fecit, ad vitæ libertatem ta precibus needum devi&æ culpæ mordetur meperyenit:
qui verb erubefeit bona facere,ab ftatu moriâ. Diffidit namque accipere fè poffe quod
re&itudinis cadit, atque ad damnationem tendit, appétit, quæ profe&o reminifeitur nolle fe adhuc
ficut per Redcmtorem dicitur : ^ u i me erubuerit facere quod divinitus audivit. Hinc per Johan-
& meos fermonù, huncftlius hominis crubefcet, cam nem dicitur: Si cor noftrum non reprehenderit nos,ftvenerit
in majeftate fua. duciam habemus ad Deum , eh- quidquid petierimus
- ab eo accipiemus. Hinc Salomon ait : ftui avertit
aurùm fuam ne audiat legem, oratio ejus erit execra-
bilis. Cor quippe nos in petitione reprehendit,
cùm refiftere fe præceptis ejus,quem poftulat,me-
minit : & oratio fit cxecrabilils, cùm à cenfura a-
vertitur legis ; quia dignum profedto eft ut ab
C A
D e p a tien tia D e i erga peccatores.
D I v i n a fèverit^ co iniquum acriùs in judipertulit;
& tanto fequitur ejus beneficiis fit quifque extraneus, cujus nimi-
diftriftior fententia, quanto peccanti ei magna eft rum juffionibus non vult effe fubjeftus. Qua in
patientia prorogata. ïniquus autem dum diu om- tft hoft pft falnKrf» l-#*rn#*Ainm ’ nr riim Cr* «c/»v
ne quod nequiter eoncupifeit exercet, quia non
fubitö percutitur, fed ejus in finem peena differ-
tur, nequiffima ejus aiftio a Deo videri non cre-
ditur. * ^Bftimatur Dcus injufti a&a non ccrnere.
quia differt jufte damnarc, & magna ejus patientia
quafi qua:dam negligentia putatur. Iniquus
re hoc eft falubre remedium, ut cùm fè mens
memoria culpæ reprehendit, hoc priùs in oratione
defleat quod erravit : quatenus erroris macula
cùm fletibus tergitur, in petitione fua cordis faciès
ab au (ft ore munda videatur. Sed curandum
nimis eft ne ad hoc rurfus proruat, quod fe mun-
daffe fletibus exultât : ne dum plorata iterum
quoque ipfe toties fè in peccatis^fuis non vide-D culpa committitur, in confpe£tu judicis jufti ipfa
ri a Deo credidit , quoties inultc peccavit. Cui etiam lamenta levigentur. Solerter quippe de-
ppeerr qquueemmddaamm SSaaopiieenntteemm ddiicciimturrT: Ntv*ep d/Jii.cra/fsx., ptiepcrrc/ai —- ki*mnc ^
& quid accidit mihi trifte ? Emendare non vult
nequitiam, pro qua dignam non pertulit poenam.
Et quo pie cxpe&atus eft, eo ad peccandum nequiter
eft inftigatus: &: patientiam fupernie longa-
nimitatis defpiciens, unde corrigere culpam fuam
debuit, inde cumulavit. 'Siepe etiam quia pcenam
fjuam mcretur, repente non fufeipit, hoc ipfum
Deo non a:ftimat difplicere quoa facit. Eat ita
nunc, &; ad quaflibet blafphemias pra:flimendo
prorumpat, *voluntatum luarum nequitias imin
oratione tua. Quo videlicet diifto vir fapiens ne-
quaquam nos prohibet fiepe veniam petere,.fed
culpas iterare. Verbum quippe in oratione itera-
r e , eft poft fletum committere quod rurfum ne-
cefle fit deflere. Ac fi aperte dicat: Cum male
gefta defleveris, nequaquam rurfum facias quod
in precibus iterum plangas. Ante igitur orationis
tempora debet follicite confpici, quidquid poteft
in oratione reprobari. Talcm quippe fe mens, 5c
cum ab oratione cellar, exhibere feftinet, quapleat,
aliéna rapiat, innocentum oppreffionc fa- E lis apparerc judici in ipfo orationis tempore ex-
tietur • & quia nccdum percUcitur, vias fuas aut ^ ’
non videri à Domino æftimet, aut quod pejus eft,
approbari. Veniec profe<fto, veniet æterna &c re-
pentina percuffio ; & tunc cognofcet * ab eo cun-
&a confpici, quando fe improvifo exitu viderit
pro cun<ftorum retributione damnari.Tunc confi-
derafle omnia verum judicem fèntiet, quando ma-
Jorum fuorum mcritum jam cvaderc fentiendo
non poffit. Nemo igitur dicat humana faifta Deum
non cernere, cum iniquum quempiam inquitates
mas libéré profpicit cumulare. * Nemo hanc Dei
longanimitatem negligat,quia tanto diftriaiorem
T om . I K I
optât. Sæpe namque immunda quædam vel illicita
in animo * vertimus, quoties à precibus va-
camus. Sed cùm fe mens ad ftudia orationis ere-
xerit, earum rerum imagines ^reverberata patitur
, quibus libentcr priùs otiofa premebatur.
Sæpe curis mundi libenter occupamur : cumque
pofthæc ftudio orationis intendimus, nequaquam
fc mens ad cæleftia erigit, quia pondus hanc ter-
renæ follicitudinis in profundum merfit. Nonnumquam
verb cor à cun&is excutimus,& illicitis
motibus etiam cùm à prece vacat obviamus: fed
tamen quia culpas rariùs committimus, aliéna pi-
X
mm
i l l
I h
Rom. 2.4 . l ü !
I I 1 !
Eccli. S. 1 ill Ilf J
IH l
Moral, lib. ,0.
cap. ,s.
num. 27. &c. | | | i
I j l ; j| !
S || 1 Johan, 3. z t.
Provj 28. 7.
Eccli. 7. tu
* veiûtnus. 1 iI ll pli ml i hi g»® lflilrKaF.j Bill Kliff üflüBlIl lu Hr
€ 1 1 1 i l
-M Ê Ë HH mbhihi [ i n
IH i | W
w 1 1 ' i l i i l
w Mm lljf I f t i l i l i .
m Wl il l
i l