3 3 ° 33*
D E
TABULIS DONARIORUM
M A R M O R E l S
Roms à beato Gregorio Magno fin£tis Apoftolis Petro & Paulo dicatis.
A bo i a s Donariorum marmoreas fanétis Apoftolis Pe- A habuerit. Non défunt etiam Scriptores, qui diétas voces aj
tro 8c Paulo à beato Gregorio Magno dicatas pro lumi
} naribus, ut ipfe ait, concinnandis, 8c inporticu fanéti Petri
affixas, hoc in loco apponendas cenfui, ut ca, du® de ve-
[ tufto fcribendi modo in fcholiis , & præfertim in jjcholio il-
| lo 2 4-1. 2 42. dixi, corroborentur. Quoniam veto donatio-
| nem aliam beato Paulo ab eodcm Gregorio fànâÂpro lumi-
ï naribus item concinandis lapide incifâm, 8c in porticu olim I fanéii Pauli ad parietem ecclefî® affixam, nunc autem pau-
I cis abhinc diebus ante majus altare tranflatam prope alte- I ram ex duabus columnis, quse. primarium fulciunt arcum,
[ à dextera parte collocatam, necnon in ejufdem bead Gre-
I gorii Regift. lib. u. Ep. 19. confcriptâm inveni} ad ipfius
l Sanéti & Chriftianam & Apoftolicam piecatem fplendidè re-
I prxfentandam ac perpetuo confervandam, hoc etiam loco im-
I primendam indicavi. Rerum namque geftarum monumenta.
annquos m ufu frequend fuiflè dicant : quos brevitatis cau-
fa omitto.
Ilia item B. Gregorii ®tas, littera B, pro V j & V, pro B,
uti non raro folebat, ut infra videre eft in Tabula ex dua-
bus prima, in qua legitur, Parba pro Parva ; Olibetum pro
Olivetum 5 Stipula pro Silvula ; ÔElabiano pro Oéfcavianöj
Devitorcrn pro Debitorem; 8c 'Uveribus pro Uberibus. Hune
vetuftum fcribendi ufùm in feholio noftro 24A. Caris diffusé Tom. m. tel.
eXplicavimus, ut idem ïcholium, in quo nonnulla feitu for- <su.
taflè digna enarrantur, huic etiam Tabula deferviret. Alia
item haud omnino contemnenda ad hujus generis fcribendi
pronumiandique ufum fpeélantia in Commentario noftro
bibliothecæ Vatican® anno 1591. impreflb , pag. 155. 8c 297,
docuimus,
Leétorem item moneo, in Olivetorurii recenfîone legi
ut ratio ipfâ>fuadet, & experientia docec, faciliùs per typo- ß fêmper Olibetum inaccufandi cafu per vocem hoc modocon-
graphicam, quàm per fculptoriam artem ab incericu vindi- traélam, Olibet 8c cum punéto, 8c fine ipfo; vel Olibetu:
cari queunt. Tabula: primo loco pofitæ, 8c ad porticum fan- modo etiam cum pun&o, modo abfque ipfo. Quöd autem
Âi Petri affix®, duarum Tabularum frufta videntur, ficut accufandi cafus fine lictera, m, fuerit in ufü apud veteres
diverfx lapidum form®, necnon mutili Donariorum fines Latinos illos, qui state beati Gregorii extabant, id nobis
pr® fc ferunt. perfuadent mult® antiquorum inferiptiones ' lapide incifx ,
De Tabulis Donariorum marmoreisin porticu fànéti Pe- quarum etiam exempla, brevitati confulens', omitto.
tri ad parietem Ecclefi® affixis Maphsus Vegius in libello Illud interea fubticendum» non videcür, cur fcilicet Oli-
de prsftantia bafilic® fanéti Petri loquitur in hanc verbo- vetum,quod eft generis neutrius, in hac inferiptione maf-
rum forfnam : Beatus Gregorius Ad infiruenda abundantius culini femper generis eflè inveniatur : id quod fâétum puto
bafilic* fanEli Petri lumtnaria , multa pradin , multaque per figuram fÿnthefim, qu® difeordât cum voce, 8c cum
fîdftrtm olivet a illi donavit, fietto confiât ex public^ documenta
infchpto Tabulis marmoreis : qua cum primo feptem
tfient, dua tantum adhuc affix a fient muro ante ingrtffum
bafilic a. H®c Maphsus Vegius diclo in libello, qui in bibliotheca
bafilic® fanéti Petri aflèrvatur. q
Ego interea Leétorem moneo, omnem vel etiam futilem
hifee in Tabulis deferibendis, 8c imprimendis induftriam fuif-
fe adhibitam, ut vetufta fcribendi confiietudodd amulfim,
vel, ut re&iùs dicam, ad ^minimum ufque apicem repr®-
fentaretur, fpàtiis tantum except is, quai quamvis in inferip-
tionibus lapide incifis inter fingulas quafque voces defideren-
tur ; ea tamen in hifee impreflis apponenda curavi, ut lc-
«Stio facilior reddatur. In nonnullis item vocibus contraétis
punéta non extant, 8c minufeula elementa majufculis ad-
mixta interdum cernuntur.
Voces denique obfoletas, qu® prifeam illam veterum Scri-
ptorum ®tatem fàpiunt, etiam prout jacent, reliquimus ; eafquc
lapicidarum mendis carere leétorem monitum volo ; littera
enim pro littera nonnumquam à veteribus ufûrpata in-
venitur, ut Inmutilata pro immutilaca, Inmeritum pro im-
meritum, Inptndi pro impendi j Set pro fed ; Adcjuijita ^
pro acquifita ; Adfignatis pro affignatis ; Intro pro intra, ^
id eft, adverbium loco prspofitionis ; Super pro fiipra, hoc
eft, præpofitio pro adverbio \ Pofi hoc pro pofthac : nam
poft hoc, quafi poft hoc tempus dicitur, cujus fignificatio-
nem habet adverbium,po/PW; Adfines agrorum, pro affines
8c confines j Adieientes pro adjicicntes ; Exfiftere pro exifiere
$ Hortus in accufandi cafii, pro hortos •, Detenebantur pro
detinebantur *, Confiolatus pro Confulatus. Hujus generis e-
xempla maiori ex parte in orthographia Aldina, & in aliis
inferiptionibus, quas ad mil lia fèxaginta, 8c eo ampliùs def-
criptas penes fè habere Aldus junior affirmare folebat, antiquitus
ufurpata leguntur, qu® brevitatis gratia filentio pr®-
termittenda cenfui : fat enim eft hac in re citafle inferiptiones
veterum Latinorum ab Aldo deferiptas. Ipfe enim ab-
ftrufa omnia antiquitatum in Latine, feribendo monumenta
adeo accuratè obfervavit, ut neminem in hoc genere parem
fuo concordat fignificatu, ut eft illud Virg. 8. ALn. Pr<e+
nefie fiub ipja, tefte Aldo feniori ; & Camerino Jub ipfia.
i. Civitate: nam Prxnefte, 8c Camerinum flint generis neu-
trius.Per hanc item figuram, fynthefim,dicitur: Lilium eft al-
biffimus fiorum. i. flos albiffimus omnium fiorupi •, ita etiam
Olivetum, quod eft locus, five ager, in quo ole® cpnfit®
funt, difeordat cum voce, & concordat cum fignificatu , fi
referatur ad locum, five ad agrum.
In fecunda Tabula, qu® infra cernitur, legitur ifdem
in re6lo pro idem. Hanc vocem ifdem, in nominativofin-
gulari pro Idem, non folum Eucherius bis in 2. lib. in Gen.
& bis in lib. Regum ufurpavit, fed Ennius etiam aiuftor per-
antiquus in nominativo fingulari, 8c in ^blativo plurali, ut
refert Cicero in lib. de Oracore, ufus eft eadem voce, ifdem,
dicens:
Ifdem campus habet, ( inquit Ennises) &
In templis ifdem, probavit: &c.
In templis ifdem pro iifdem, dixit Ennius. Hinc Cicero
eodem in loco ait Ifdem dici & in nominativo fingulari, 8c
in ablativo plurali, 8c utrumque ufurpatum fuifle ab Ennio;
nam vox Ifdem dcrivatur ab is, ea, id, & demum, Au&ore
Prifciano lib. 12. cap. de figura. Hinc, fi non Ifdem, fed
idem campus legeretur, ut nunc profe&o legitur, fed Cor-
rupte quiaem j Ciceronis de hac voce difputatio vana ef>
fet. Ennius enim quamvis in nominativo fingulari dixerit,
Ifdem, non Idem campus, in ablativo plurali etiam dixit in
templis ifdem, pro iifdem, & uti maluit eadem voce in fecun-
do loco, alterum i, abjiciens ut malum fonum vitaret, quam
pro'iifdem', vocem eifdern ufurparet, qu® fane vox ( ut ait
Cicero) erat opimior, quam fcilicet ferebat Ennii ®tas, qu®
nimirum vetuftatem fapiebat. Ifdem itaquevoce, primo Ennii
loco pro Idem, repofita, Ciceronis locus emendatur.
Duo etiam pro duos, ut Hortos duo pofitos. Quern
locum in fecunda Tabula mendofum efle credidiflem, nifi locum
Charifii Icgiflein feribentis, Duo pro duos, 8c Ambo
pro ambos jpxta analogiam. Sc declinacionem Gr®cam re-
<ft^dici. Ait enim Charifius libro K Nonnulli , Gr®cos fe
r Tiatir thitii