72.3 Alulfi de expofitione novi Teftamenri 724
5 1 . Dominus a Jtideus cruciflgittir. A y£. Accipitc Spiritum fanttum.
52.. Dominus Jc fa etniflt fpiritum. 57. Venite, Cr prandete.
53. Oportebat chriflumpati,& refurgere a mortuis. y8. Simon Johannis, amas me?
54. Tulcrunt Dominum me um. 59. ferner is, extendes mantis tuas , & alius tt
yy. Cum fores ejfent claufi*ubi er ant difcipuli. cinget.
D'e divina &
sterna genera
» aptßl.B.
B M l l l
L I B E R Q J J A R T V S .]
E X P O S I T I O
E V A N G E L I I S E C U N D U M JO H A N N EM.
C a p u t P r i m u m . 3
I n principio erat V e rb um , & V e rb um erat apud
‘D e um , £7* o B e ra t V e rb um . H o c erat in
principio a p u d D e um . O m n ia p e r ipfium fia -
fla f u n t : & fin e ipfio fiadlum efl n ih il.
DE u s Pater omnipotens Unigenitum con-
fubftantialem fibi filium genuit: ficut bea-
to Job Heliu fubtiliter loquens, dicit : Semel loquitur
Deus, & fecundo idipfum non repetit. Hoc
intelligi fubtiliùs poteft, qubd Pater unigenitum
confubftantialem fibi filium genuit. Loqui enim
Dei, eft Verbum genuiffe. Semel autem loqui
eft Verbum aliud prater unigenitum non habere.
Unde Sc apte fiibditur : Et fecundo idipfum non re-
petit : quia videlicet hoc ipfum Verbum, id eft filium
, nonnifi unicum genuit. Hinc Johannes u-
num tantum verbum expreflit. Quod autem non
ait : In principio fuit Verbum, led erat : non videlicet
prateritum abfolutè ponens, liquet omnibus :
quia Deo tempus nec prateritum congruit, nec
fiiturum. Tanto igitur in eo, quodlibet tempus
ponitur libéré, quanto nullum licet verè. Neque
enim quodlibet potcrat dici libéré, fi faltem unum
diceretur propriè. Inde itaquedici in Deo tempus
audader quodlibet licet, unde in co dici proprie
nullum licet. Verbum namque Pater fine tempore
genuit. Et quis dignè fari queat, ill am inefFa-D
bilem nativitatem, quôd de æterno natus eft coa:-
ternus, quod exiftens ante fecula genuit æqualem,
quod gignente natus pofterior non eft ? Qua: videlicet
nos mirari polfumus ,fed intucri minime
valemus ; illius verb nativitatis vim jam mirari
pofle aliquatenus, videre eft : fedquomodo vide-
mus quod nequaquam comprehcndimus ? Eft autem
quod de carnis ufii trahere ad fenfum fpiri- •
tus debemus. Namfi quis in tenebris claufis ocu-
lis jaceat, Sc ante eum fubitum lucerna: lumen e-
rumpat, claufi ejus oculi ipfo adventu luminis fe-
riuntur, ut patefcant. Cur ergo turbati (unt, fi ni- E
hil claufi viderunt, nec tamen perfedum aliquid
fuit, quod videre claufi potuerunt ? Nam fi perfe-
dè totum vidiffent, cur aperti quærerent quod
vidèrent? Sic itaque, fie fumus, cùmdeincompre-
henfibili nativitate intueri aliquid conamur. Eo ipfo
enim quod admirationis fulgore percutitur animus
, Sc quafi videt quod videri non valet, velut
in tenebris pofitus, vim lucis oculis claufis videt :
divinæ quippe naturæ fècreta admiratio, non facile
occupatis per terrena defideria mentibus in-
notefeit. Sed aptiflimè dixit : jErat, aliquid per-
fedi Sc prafentis involvens, quia unigenitus Fi-
lius, idem Verbum Patris, Sc perfedione nanls di-
Jn ixfc.
H m
citur, Sc pro seternitate Temper nafei perhibetur.
In co enim qubd perfedum Verbum genuit, Sc
locutus eft Pater: in eo qubd Temper gignit, u-
tique loquitur : quamvis hoc quod perfedum di-
ximus, proprie non dicamus: neque enim quod
fadum non eft, proprie dicitur efle perfedum ;
fed ejus plenitudinem per quamdam anguftiam
noftra locutionis exprimimus. Solerter autem in-
tuendum eft, qubd qua:dam fimilitudines de infen
Tatis rebus aliquando dicantur in Deo propter
effedum operis, aliquando autem ad indicandam
ejus fubftanciam majeftatis. Nam cum in Deo ocu-
lus , fcapula:, pcs nominantur: effedus quidam o-
perationis oftenditur. Cum verb manus,brachium,
dextera, vox, vel verbum in Deo dicitur, per hare
vocabula confubftantialis ei Filius dfemonftratur.
Ipfe quippe manus eft Sc dextera, de cujus afeen-
fionc per Moyfen Pater loquitur, dicens: Tollam in
calum manum meam, dr jttrab 0 per dexter am meam.
Ipfe brachium de quo Propheta ait: Et brachium jfr, &
Domini cui revelatum efl? Ipfe vox Sc verbum,quia
eum Pater gignendo dixit, Sc de quo Johannes
feripfit: In principio erat Verbum, & Verbum erat
apud Deum, dr Deus erat Verbum. Per quod Verbum
feciffe Patrem omnia David afferit, dicens^
Dixit ,& fallafunt. ppi.^.
C a p u t I I .
Ecce A g n u s D e i.
J T lL i qu^ando propheda: fpiritus ex prafen- jdcprop!
ti animum tangit, Sc ex fiituro non tangic, ficut
Johannes venientem videns Dominum a it : Ecce EM'n"
Agnus Dei, ecce qui tollit pcccata mundi. Sed cum
jam moriturus effet, miffis difeipulis, requirebat,
dicens : Tu es qui. venturus es, an alium expettamus? mm."
In quibus verbis oftenditur, quia in terns quidem
venifle Redemtorem noverat, fed an per femet-
ipfum ad aperienda inferni clauftra defeenderet,
dubitabat. Ex prafenti ergo propheda: Tpiritu ta-
dus fuerat, qui humanitatem Mediatoris videns,
Sc divinitatem ejus intelligens,' confitcbatur a-
gnum, qui peccata mundi tollerer: fed tadus ex
futuro non fuerat, quia adventum illius in inferno
nefeiebat.
C a p u t I I I .
S u p e r quern njideris S p iritum deficendentem s
& manentem.
DO n a fan&i Spiritus propheda: fcilicet,ge- pe*ji
linp'uarum. nera linguarum,SSfs. vviirrttuutteess ccuurraattiioonmuimm nnoonn ffeemm - |ritHus |
per eodem modo Tunc in mente eorum quibus
725" fuper Evangelium fecundùm Johannem
dantur : quomam ne Te mens in prafumtione clc-A
v e t , utiliter aliquando Tubrrahuntur. Unde bene
in Evangelic feriptum eft : Super quem vider is Spiritum
C a p u t IV.
deficendentem, dr manentem fuper eum, hie eft
qui baptiaat. In cun&is fidelibus Spiritus venit Ted
in folo Mcdiatore fingulariter permanet : quia ejus
humanitatem numquam defer 11 it,"cx cujus divini-
tate proccdit. In illo igitur mähet, qui fblus Sc
omnia Sc Temper poteft. Nam fidèles qui hunc
accipiunt, cum fignorum dona habere Temper, ut
volunt, non poffunt, hunc fe acccpifle qu^fi in
7 2 6 '
V i d it j e f u s Mathanaèlem •venientem a d fie 3 & Jehan, t. +7>
dicit de eo : Ecce v e r us Ifr a è lita , in quo
dolus non efl*
U N1 g e n 1 t u s Dei filius ad redemtionem no- De clcfljfonc
ftram veniens", Sc fuos contra mundi fuperbiam PIxdicatrolvnu
pradicatorcs mittens, reliais fapientibus, infipien- TobUbn
tes : reliais fordbus, débiles ; reliais divitibus ««»• 3*
tranfitus oftenfionc teftantur. Sed cùm rurfum de g pauperes elegit; Sc pradicatores infirmos abjeabf-
eodem Spiritu Vcritatis ore difeipulis dicitur:Apud que, qui potences quofque Sc fidcles populos col-
w tnanebit, & in vobis erit, quid eft qubd divi- ligerent, habere ftuduit. Hinc cft quodNathana-
na voce Mediatoris fignum hoc, cadcm fanai Spi- elem laudat, nec tamen in forte pradicantium nu-
ritus manfio declaratur, cùm dicitur : Super quem merat : quia ad pradicandum cum tales venire dc-
viderù Spiritum deficendentem, dr manentem fuper bùcrant, qui de laude propria nil habebanc ; ut tan-
eum? Si igitur juxta magiftri vocem Sc in difeipu- to folidiùs vcritatis cognofeeretur elfe quod agelis
manet, quomodo fingulare jam fignum erit, rent, quanto Sc apercé cerneretur, quia ad hoc aquod
in Mcdiatore permanet ? Quod tamen cicius
cognofcimus, fi dona cjufdcm Spiritus difeerna-
mus. Alia namque funt dona illius, fine quibus ad
vitam nequaquam pertingitur: alia quibus vita: fan-
^:itas pro aliorum utilitate declaratur. Manfuetudo
namque, humilitas, patientia, fides , fpcs, caritas,
gendum per fe idonci non fuiftenc. Ut ergo mira
potentia per pradicatorum linguas clarefcercc,
prius mirabilius aftum eft, ut eorumdem pradicantium
mcritum nullum effet. Quod autem Natha-
naeli diccnti, unde me nofti ? refpondit Jefus: Priufi lh,d' v- +s'
quam te Philippus vocaret, cum effes fub feu , vidi
dona ejus funt : fed ea fine quibus ad vitam ho-C te : feiendum qubd videre ibi ponitur pro elige
mines pervenire nequaquam poffunt. Prophetise
autem, vircus curationum, genera linguarum, in-
terpretatio fermonum, dona ejus Tune : fed quse
virtutis ejus prafenciam pro corredione intuen-
tium oftendunt. I11 his igitur donis, fine quibus
ad vitam perveniri non poteft, Spiritus fan&us five
in pradicatoribus fuis,fcu in cledlis omnibus Temper
manet: in illis autem quibus per oftenfionem
illius non noftra vita fervatur, fed aliorum quxri-
tur, nequaquam in pradicatoribus Temper perma-'
net ; quia Temper quidem eorum cordi ad bene
vivendum prafidet, nec tamen per eos virtutum
figna Temper oftendit, fed aliquando fe cis a fignore.
Sub fleu vidi te, id efl: pofitum tc fub umbra
Legis clegi.
C- a p u t V.
Im pié té hydrias aqua. joha». 2. ;
JP R Æ c e p t a facræ Scripturæ , qua: perfedio- De myrte,
ri bus fpiritualiter dicuntur, infirmis juxta littcram ScriPturjn
congruunt : Sc ipfa qua: parvuli juxta licteram in- \
telligunt, doch per fpiricualem incclligentiam al-
tiùs percipiunt. Quem non parvulorum ipfa Evan-
gelica hiftoria in miraculi operatione rcficiat,quod
hydrias vacuas Dominus aqua impleri pracepic,
rum oftenfionibus fubtrahit ; ut co humiliùs vir-D eamdemque aquam protinus in vinurn vertit? Sed
tutes ejus habeantur, quo habira teneri non pofi-
Tunt. Mediator autem Dei Sc hominum, homo
Chriftus Jefus, in cunftis eum Sc Temper Sc continué
habet prafentem: quia Sc cx illo idem Spiritus
per fubftantiam profertur. Redè ergo Sc cum
in fan&is pradicatoribus irtanet, in Mediatore fingulariter
manere perhibetur: quia in iftis per gra-
tiam manet ad aliquid, in illo autem per fubftantiam
manet ad cun&a. Sicut enim corpüs noftrum
fenfum tancummodo tadus agnofeit, caput autem
corporis ufum fimul omnium quinque fenfuum
polfidct, ut videat, audiat, guftet, odoretur, tan-
gat: ica membra fuperni capitis in quibufdam vir-
tutibus emicant, ipfum verb caput in cun&isvir- £
tutibus flagrat. Diflimiliter ergo Spiritus in illo
manet, a quo per nacuram numquam recedit. Dona
verb ejus, quibus ad vitam tenditur, fine peri-
culo amitti non poflunc: dona autem quibus vira
fan&itas demonftratur, plerumque, ut diefum eft,
fine difpendio fubtrahuntur. lila ergo pro noftra
crudicione tenenda funt, ha:c pro alienis profedi-
bus exquirenda. In illis nos terreat formido, ne
pereant: in iftis autem ad tempus aliquando fiibla-
tis confoletuu humilitas; quia ad eiationem men-
tem fortafle fublevant. Cum igitur concefla nobis
virtutum figna fubtrahuntur, tune verè often-
dimus, quoniam accepta red? tenuimus, cum pro-
fedo a:quanimiter ad momentum fublata tolcra-
mus.
cùm hæe ingenio vigilantiores audiunt, Sc facram
hiftoriam credendo venerantur, & quid interiùs
innuac requirunt. Qui cnim mutarc aquam in vi-
num potuit, eriam vacuas hydrias vino ftatim re-
plere vaîuic. Sed implcri hydrias jubec aquâ, quia
per facram iedionis hiftoriam, corda noftra priùs
funt replenda. Et aquam nobis in vinum vertit,
quando ipfa hiftoria per allegoriæ myfterium in
fpiritualem nobis inteiligentiam commutatur. Sacra
igitur Scriptura parvulis humili fermonc concordât,
Sc tameri magis fpiritali infundens eos al-
tiùs levât.
C a p u t V I .
IV ifi quis renatus f iu e n t e x a q u a , & Spiritu qvf,a„. 3. s,
fia n fto .
N O n n u l l i priùs à præfenti luçefubtrahun- De baptifmo
tur , quàm ad promerenda bpna, malave mérita redpiendo.
vitæ adivæ perveniant. Quos quia à culpa originis T .fëiÊ Ê w
facramenta falutis non liberapt,& hîc expropria mPrtfatfn-
nil .egerunt, Sc ad tormenta æcerna perveniunt. VM’-
Qpifquisenim regenerationis undâ non folvitur,
reatu primi vinculi ligatus tCnecur : quod verb a-
pud nos valet aqua baptifmatis, hoc egit apud y e? •
ter.es, vel pro parvulis Tola fides, vel pro majoré
bus virtus facrifieii, vel pro his qui ex Abraha:
ftirpe prodierant, myfterium cireumeifionis. Nam
quia unufquifquc çum primi parentis culpa con