reâionis potcntia rationem quæric, earum rerum A Sc hominum Domino noftro Jefu Chrifto, qui Sc
quxftiones ei infercndx funt, qua; &: inccffanter
fiunt, Sc tamen ratione comprchendi nequaquam
poffunt: ut dum non valet cx vifione rci penetra-
re quod confpicit, de promiffionc divina: potcn-
tix crcdac quod audit: auxiliant'e Mediatorc Dei
rcfurre&ionis gloriam in fuo jam corpore fa&anx
oftcndit, Sc in Tuis mem bris futuram promifit. Qui
vivit Sc regnat cum Deo Patrc, in unitate Spiritus
fanfti Deus, per omnia fccula feculorum.
Amen*
L I B E R S E X T V S'
Î N C I P I U N T EX C E P TI O NE S
S U P E R E P I S T O L A S B. P A U L I
A P O S T O L I.
In rxpoßt. S .
T°b. lib 3>.
Proefatiuncula in Epiflolas beau Pauli Jpofiolu
PA u l u s Apoftolus quamvis Epiftolas quin-
decim fcripferit, fan&a tamen Ecclcfia non
amplius, quam quatuordccim recipit: qui profc-
&o numcrus ex perfe&is duobus numeris, denario
videlicet &c quaternario confiftit. Denarius quippc
numerus in eo pcrfc&us eft > quia Lex in decern
prarceptis concluditur: omnifque culpa non am- ®
perfe&us cflc dignofcitur, quoniam omnis bona
& perfc&a opcracio per quatuor fàn&i Evangelii
libros agnofcirur. Redè ergo famfta Ecclcfia Te-
ftamentum utrumque euftodicns,&: tam fccundùm
Legis Decalogum,quàm fecundùm quatuor Evangelii
libros vivendo, ad perfc&ionis fc culmen cx-
tendens, de Epiftolis beati Pauli Apoftoli non amplius,
quam per decern verba cohibetur : Sc enar- pliüs, quam quatuordecim tenet; ut etiam ex ipfo
rante verirate, operatores vinea: denario remune- Epiftolarum numero oftenderet, quod doctor egee-
rantur. Quaternarius verb numcrus in co maximè gius, Legis Sc Evangelii fecreca rimaflet.
1
C A P I T U L A
DE E P I S T O L A A D R O M A N O S .
CÜm cognovijfent Deum, non ficut Beumglo-
rijkaverunt.
Nam femina eorum immutaverunt naturalem
ufum. C
. Ignoras, quoniam benignitas B ei adpeenittntiam
te adducit?
. Jpui reddet unieuique fecundum opera ejus.
• Ut fit ipfe ju ftu s, &juftificans.
. Chriftus rejürgens ex mortuis, jam non moritur.
. Jpuod autem mortuus efi peccato, mort um efi fe mel.
. Non regnet peccatum in vefiro mortali corpore.
. Humanum dico propter infirmitatem carnis ve-
ßra.
. Veile adjacet mihi, perficere autem bonum non in-
venio.
. Video aliam legem in membris meü.
19. guosprafeivit & pradefiinavit.
zo. Jgui etiam interpellat pro nobis.
z i. Certm fum , quia neque mors, neque v ita , neque
creatura alia potent nos feparare.
zz. <Thr'tfius qui efi fuper omnia, Bens benedUlus.
2-3 • 0 bomo, tu quit es, qui refpondeas Beo ?
Z4. Finis Legis Chr'tfius adjufiitiam omni credenti.
zyCacitas ex parte contigit in I J r del.
z6. Concludit Bern omnia in incredulitate.
z j. guoniam ex ipfo , & per ipfum, & in ipfo funt
omnia. .
z8. obfecro vo s, fratres, per mifericordiam B e i, ut
exhibeatis corpora veftra hofiiam.
zy. Non plus fapere, quam oportet fapere.
30. Nolite ejfe prudent es apud vofmetipfos.
31. S i fieri potefi, quod ex vobis e fi, cum omnibus
pacem habentes.
. Vos autem non efiis in car n e, fe d in fp iritu . D 3 z. Vü ‘non timere poteftatem? bonum fa c , & habe
. S i quit Spiritum ch rifii non habet, hic non eft bu laudem ex ilia.
ejus.
.. Non accepiftis fpiritum fervitutis.
. Non funt condigna pafsiones hujus temporis.
. Vanitati creatura fubjetta eft.
Ipfa creatura liberabitur.
. Ipfe Spiritus poftulat pro nobis gemitibus,
3 3. Nox pracefsit, dies autem appropinquavit*
34. Cam is curam ne feceritis in dejideriis.
33. Item unde Jupra.
36. Alius judicat diem inter dicm,drc.
37. Gentes fuper mifericordia honor are
38. Volo vos fapientes ejfe in bone.
790
E X P O S I T I O
S U P E R E P I S T O L A M B. P A U L I A POS TOL I
AD R O M A N O S .
A ligetur. C a p u t P r im u m . Peccatum verb quod ex peccato fequitur*
Cum cognovijfent Deum, non ficut Deurn glo-
. rificaverunt y dut grattas egerunt, Jed eva-
nuerunt in cogitationibus fuis.
Dc fupetbia
& luxuria,
ciufa &
peccatum fimul eft & pcena peccaci: quia excrefi.
cente carcitate, ex rctributionc prioris culpxgc-
neratur : ut quafi jam qua;dam fint in peccatore
fupplicia,ipfa incrementa vidorum. Fit verb non-
numquam ut unum idemquc peccatum, & peccaSI
vigilanter intenditur ut Sc mentis humilitas, tum fit^, & jp cena peccati fim__u_l _&__ c_a_u_f_a^ p_c_c_c_at_i.
& carnis caftimonia teneatur ,cito agnoficimus Ponamus enim ante oculos quempiam rem proxi-
P IH S quia alterum cuftoditurex altero. Nammultisfa;- mi concupifcere -, quam quia aperce non valuit,
3 fz s f' Pe luxuria; feminarium fuit : quia dum furto diripuit : fed in furti accufatione pofitus, fc
L is._ cos fpiritus quafi in altum crexit, quafi caro in in- hanc diripuifle jurejurando denegavit. Huic ergo
fimis merfit. Hi enim prius fecrcto elevancur, fed _ concupifcentia peccatum fuit, Sc caufa peccati,
poftmodum publice corruunt : quia dum occultis quia per cam venit ad rapinam : ipfum verb fur*«'
intumefeunt motibus cordis, apertis cadunt lapfi- turn, quo rem concupitam diripuit, Sc peccatum
bus corporis. Sic fic claci jufta fuerant rctribudo- ei fa&um eft, & pcena peccati : quia ex retribune
feriendi : ut quia fiiperbiendo fepra;ferunt ho- done jam non repulfie concupilcentia; fajftum eft
minibus, luxuriando ufque ad jumentorum fimi- ut veniret ad furtum, & culpa- cordis excrefceren
pfi. 4î. 13. litudinem devolvantur. Homo quippc cum in hono- in operc Sc ultionc ca;cicatis. Sed quia fiirtum per-
re effet, non intellcxit: comparatus eft jumentis infi- jurio tegere curavit, cx peccato rurfum peccatum
pientibus, & fimilis fattus eft ïllis. Jumenta func qui genuit : furcum ergo quod ex cöncupifcencia proufu
vitæ carnalis ima petunt. Qui enim carne la- cefiit, Sc perjurium pertulic, peccatum Sc pcena
bitur, jumentorum appecitu profternitur : quafi peccati faftum eft culpa; piæcedenti peccatum SC
fcicncix igitur illos in altum fupetbia fublevave- caufa peccati culpa; fubfequenti, quia de ilia na-
rat, de qui busPaulus diccbat :jsuia turn cognov/fC cum, hanc genuit. Quod bene Paulus Apoftolus
fent Beam, non ficut Deum glorificaverunt, autgra- dc quibufdam Deum intclligcntibus , fed . non
tias egerunt, fed evanuerunt in cogitationibus Juis. honorandbus infirmât, dicens: Cum cognoviffent
Quomodo vero in jumentorum, aut plufquam in Deum, non ficut Deum glorificaverunt, aut gralias
jumentorum voluptatem ceciderinc, fubdidic, di- egerunt, fed evanuerunt in cogitationibus fuis. Eccc
24‘ cens : Propter quod tradidit illos Beus in defideria eft peccatum Sc caufa peccati, ex qua quid fequacordis
corum, in immunditiam : ut contumeliis ajji- tur, adjungit : Et obfturatum eftinfipiens cor eorum ; Vtrp.zz.&tik
ci ant corpora fua in femetipfis. Ecce ultra appeci- dicentes enim fe ejfe fapientes ,ftulti fatfi funt : &
turn lapfi funt jumentorum caro merfit, quos mutaverunt gloriam incorruptibilis Bei in fimilitudifuperba
feienda fublevavit : atque inde fub fc nem imaginis corruptibilis hominu, & volucrum, eh*
proftrati funt, unde fuper fc ire videbantur. Cu- quadrupedum, dr Jerpentium. Ecce eft peccatum Sc
randum itaque eft, Sc omni cuftodia mens à fii-f) pcena peccati : fed peccatum folummodo, Sc pcena
perbia: tumore fervanda. Intus enim videt Deus peccati eflet, fi non adliuc ex peccato Sc aliud fe-
quod mentem elevat, Sc idcirco foris permittit in- queretur ; nam poft infidelitatcm eorum fubditur ;
.valefccre quod deponat : intus prius excollitur, Froptcr quod tradidit illos Beus in defideria cordis eo- yerp 24$
quod foris poftmodum luxuria; corruptionc feria- rum in immunditiam, ut contumeliis ajjiciant corpora
tur. Occulcam videlicet culpam aperça percuffio fua in Jemetipfis. Quia igitur cognofcentes Deumy
fequicur, ut malis exterioribus interiora punian- non ficut Deum glorificaverunt,ex eo peccato Sc
tur : Sc cor publicè corruat, quod latenter turne- caùfa peccati ad hoc quoque perduâi funt uc
i'hoL.u. bat. proinde per cuftodiam, humilicatis , fervanda ad cultum ferpentium &: volucrum laberentur.
2+. eft munditia caftitatis : fi enim pie fpiritus fub Deo Sed quia per hanc etiam cæcitatem ufque ad imexfof.
b. premicur, caro illicite fuper fpiritum non levatur. munditiam, & carnis contumclias ceciderunt, ipfa
In prædiâis autem verbis Apoftoli, confidcran-E infidelitatis eorum excitas prxeedenti intelledum
nobis eft quia peccatum, quod per posniten-
tiam cicius non deletur, aut peccatum eft caufa
peccati, aut peccatum eft pcena peccati, aut peccatum
fimul Sc caufa, Sc pcena peccati. Omne e-
nim quod prius committitur, peccatum eft ; fed
fi citius pcenitendo non cergitur, jufto judicio om-
nipotens Deus obligatam peccatis mentem, etiam
in culpam alteram permitrit cadere} ut qua; flen-
do Sc corrigendo noluit mundare quod fecit, peccatum
incipiat peccato cumulare. Peccatum ergo
quod pocnitentix lamento non diluitur, pec-
catuln fimul eft Sc caufa peccati: quoniam cx il-
lo oritur, unde adhuc pcccatoris animus altius obfiui,
Sc peccatum eft, Sc pcena peccati, fubfequenti
verb immunditix peccatum fafhim eft, Sc caufa
peccati. Hoc autem nobis cum tremore confide- Jn «xpofit.
randum eft, quomodo juftus Sc omnipotens Deus, lob.Ub. is,
cum prxeedentibus peccatis irafeitur, permittit ut ”Hm'
cxcata mens etiam in aliis labatur: ut qui prius
feiendo rebelles funr, poftmodum uc nefeiant ex-
cxccntur : ficut dc eifdem infidelibus Sc lubricis,
qui cognofcentes Deum, non ficut Deum glorifi-
caverunt, paulo poft additur; Tradidit illos Beus
in reprobum fen fum , ut faciant ea qua non conve- -
niunt. Quia enim glorincare noluerunt quem co-
gnoverunt, reprobo fenfui traditi, ad hoc reli&i