cans aualitati audientium condefoendic : quern Anium perhibet damnabile effe quod agit. Et cùm
dum elcfois quifque utiliter juxta modum fuum illicita quifque perpétrât, pavet quod rac^t i ii
intclli"ft, quad acccptum manna in voluntarium
faporem*vcnit.
C a r u T IX .
Q u o d nemo f i de ignoremtia jtcccari exeufare
auent.
■ C j R e a t o r omnipotent Deus à cunffis infon-
fibilibus irrationabilibufquc diftinfoim rationabi-
lem cteaturana hominem condidit, quatenus quid
apertus damnationis teftis eft ipfe timor iniquita-
tis •, quia Sc timetur quod agitur, & tamen malum
non vincitur quod timetur. Fugiant ergo ini-
qui humanos oculos, femetipfos certe fugere non
poli'unt: quia enim malum quod faciunt nove-
runt, habent teftem confcientiam, habent judi-
cem rationem foam. In peccato igitur quod com-
mittunt prius contra fe judiciiun fuse rationis in-
veniunt, Sc poll ad diftrifoonem asterni examinis
pcrducuntur. Et hoc eft fortaffe quod per Pfaleeerit
ignotare non poffit. Natutx enim lege foi- miftam dicitur : W M — jg BH I
re comDellitur feu pravum, five reform fit quod tar altar am tuarum ! quia dum miro ordine difpoooeratur
Nam ad judicium pro afoone cur venic, fitionis occult*, malum non permittitur nefoirr
* fipotuit M i f , non potuit nefoire quod egit \ Et ipfi ergo B quod agitur, 8c foo fe ,am jud.c.0 peccator in
ci" ' oui Drxceptis dominicis*eruditi conte mnunt, u- confoientia condemnat, 6c poll condemnationem
S B „ùm bona an mala fort oust faciunt, feiunt. Nam propriam.adatterni judicis fcntentiam propetat
fi bona fe facete nefoiunt, cur de aliquibus fafos Abyffo ergo abyffum mvocari, eft de judicio ad
.oitaationc in * oftenfionem glotiantur > Rurfum fi mala fe judicium pervenue Eant ergo Prxdrcatores fana
g e ignorant, cur in eifdem fafos aliènes ocu- fo, redarguant fafoi peccantium ; auditores au-
los déclinant > ipfi enim fibi teftes font, quia feiunt tem pravi contemnant verba juftorum, defendant
malum elfe quod agunt, quod videri ab aliis vc- quantum voluennt pravitates fuas, atquc rmpurentur.
deneer geftas, impudcntiüs defendendo multipli-
cent; certè ipfi fibi in confcientia téftes funt qui
cxcufabiles non funt. Eo enim ipfo quo rationa-
bilem creaturam Deus hominem condidit, in ma-
C nu omnium hominura fignat, ut noverint finguli
Si enim veraciter malum effe non crcdc-
rent, ncquaquam hoc ab aliis videri formidarent.
Unde 8c bene per quemdam Sapientem dicitur:
C um f i t tim id * n etju itiu , d *t ttftim on ium eondem -
n a tio n is ; quia dum de fafor foo confcientiam
ifuam pulfans, timor redarguit, ipfa fibi teftimo- opera fua.
L I B E R S E C V N D V S .
E X C E P T IO N E S E X O P U S C U L I S B .G R E G O R I I PAPÆ
in fubjeótis capkulis de libro Ecclefiaftico.
i . T f i l l i accedens a d fe rv itu tem H e i, ft * in jt t - ï
JL Jt it ïa & tim oré. 2„ v > e p c c cat or i te rra in in g r e d ie n t s dttabus v i'ts .
V * b is q u i p erd id eru n t fu fiin e n tiam .
4 . E fi confufio adducens peccatum} & e fi confufio
adducens g lo riam .
j . N e d ica s, p ec ca vi » d r q u id a ccid it tr ijle ?
6 . N e itérés verbum in oratione.
7. In om nibus operibus tu is memorare n o v ifsim a
tua.
8 . In itium om nis p ecca ti fu p e rb ia .
9 . In d ie bonorum ne im memor f is malorum .
1 0 . N o n agn ofcitu r in bon is am icus, d l non abfcon-
d itu r in m a lis in im icu s.
u . £ h ti f ib i nequam e fi, cui bonus e fi?
1 1 . Omni dato n e des trifiitiam m a li v e rb i.
1 3 • <Qa} m°d ic a n e g lig it, p a u la tim d ecid it.
1 4 . Peccafiiy ne a d jicia s iterum .
1 5 . D e fierco re-boum la p id a tu s e fi p ig e r.
16 . T ra n fi hofpes, d r orna m enjam . '
17. Ducem te con fiitu eru n t, n o li e x to lli.
18. A f ilii s tu is cave, d r à dom efiicis tu is attende.
19. M ultos erra re fe c eru n t fom n ia c
z o . £ )u i offert fa c rific ium d e fu b fia n tia pauper is .
z i.c ^ u i baptiz*atur à m ortuo, & iterum ta n g it ilium
.
z z . G ra ve ju g um fu p e rfilio s A dam .
23. Mflior efi iniquitas v i r i , qttam bevefaciens
m u lier.
24. Sap ien tiam fc rib a in tem port o tït.
C a p u t P r i m u m .
D e tentationibus converforum.
Moral, lib 24- C O l e r t e r intucndum cft tres efle vices, qui-
c. ti. a n.2s. bus unufquifquc anxictate mceroris afficitur,
3+. poft mcerorem protinus ad fecuritatem la:-
titia: revocatur. Quod fi vigilanter attendimus,
has tres vices mceroris & \xtmx uniufeujufeum-
que elcfti animo iftis modis alternari invenimus,
id eft convcrfione, tentatione, & morte. In prima
quippe, quam diximus, converfionis vice gravis
mceror eft, cum fua unuiquifque peccata confi-
dcrans, curarum fccul^rium vult compedcs rumpere,
& viam Dei per fpatium fecurac convcrfa-
tionis ambularc, defideriorum temporalium grave
onus abjicerc, &: levé jugum Domini libera
fervitutc portarc. Cogitanti enim ifta occurrit ilia
familiaris lua carnalis dcle&atio, qux invetera-
ta dudum, quanto eum diutiùs tenuit, tanto ar-
ftius adftringit, atquc à fe tardiùs abire permittit î
& quis ibi -mceror, qua: anxictas cordis, quando
hinc foiritus vocat, hinc caro revocat ; hue amor
novæ converfationis invitât, hue ufus vetuftæ per-
verfitatis impugnat : hinc defiderio ad fpiritualem
patriam flagrat ; & hinc in feipfo carnalcm con-
‘cupifccntiarn tolerat, qua: eum aliquo modo ctiam
invitum dele£Iat ? Sed quia divina gratia diu^
nos iftis difficultatibus aifici non permittit, citius
nos ruptis pcccatorum vinculis ad libertatem nova:
converfationis confolando perducit, & pra:-
cedentem triftitiam fubfequens laecicia refovet:
itaut converfi uniufcujufque animus eo magis ad
votum fuum perveniendo gaudeatr, quo magis fe
pro illo meminit laborando doluifte. Fit cordi im-
menfa la:titia, quia ei quern defiderat, jam per
fpem fecuritatis propinquat. At ne converfus quifque
jam fan&um fe eife credat, &: quem pugna
moeröris fuperare non valuit, *n e ipfa poftmo-
dum fecuritas fternat: difpenfante Deo permittitur,
ut poll converfioncm fuam tentationum fti- J
mulis fatigetur. Jam quidem per converfioncm
rubrum marc tranfitum eft, fed adhuc in eremo
vita: pra:fentis ante faciem hoftes occurrunt. Jam
peccata pra:terita velut extin&os iEgyptios poft
terga relinqüimus, fed adhuc nocentia vitia, qua-
fi hoftes alii obviant, ut ad terram repromiftionis
pergentibus cceptum iter intercludant. Jam priores
culpa:, velut infequentes adverfarii, fola divina
virtute proftrata: funt j fed tentationum fti-
muli quafi hoftes alii, Contra faciem veniunt,qui
& cum noftro labore fiiperentur. Converfio videlicet
fecuritatem parit : mater autem negligentia:
folct effe fecuritas. Ne ergo fecuritas negli-
gentiam generet, fic feriptum eft : F ill accedensv
a d fe rv itu tem D e iy fia in ju fiit ia & tim o re, d r p ra -
p a ra anim arn tuam a d tcntationcm . Non enim ait,
ad requiem, fed ad tentationcm, quia hoftis no-
fter adhuc in hac vita nos pofitos, quanto magis
nos fibi rcbellare confpicit, tanto amplius expu-
gnarc contendit. Eos enim pulfare negligit, quos
quieto jure poflidere fe fentit. Contra nos verb
eo vehementius incitatur, quo,ex corde noftro
quafi ex jure propria: habitationis cxpellitur. Hoc
enim in feipfo Dominus fub quadam- difpenfa-
tionc figuravit, qui diabolum nonnifi poft baptif-
ma fe tentare permifit; ut fignum nobis quod-
dam futura: converfionis innueret, quod membra
cjus, poftquam ad Deum proficerent, tunc acrio-1 *
4 6 7 8 9 10^res tentationum infidias tolerarent. Poft primam
igitur vicem moeroris atque l^titije, quam unuf-
quifque per ftudium converfionis agnofeit, h«c
fccunda fiiboritur : quia ne*fecuritas negligentia
diflolvatur, impulfu tentationis afficitur; &
quidem quifque in ipfe converfionis initio magna
plcrumquc excipitur dulcedine confolationis,.fed
durum laborem poftmodum probationis experi-
cur. Trcs quippe iunt modi converforum: inchoa-
tio, medietas, atque perfc&io. In inchoatione autem
* inveniuntur blandimenta dulcedinis : in medio
quoque tempore certamina tentationis: ad extremum
vero * perfe&io plcnitudinis. Prius ergo
illos dulcia fufeipiunt qux confolentur; poftmodum
amara qua: cxerccant j &: tunc demum fuavia
atque fiiblimia qua: confirment.'Nam &: Sponfem
fuam vir quifque prius dulcibus blandimentis fo-
vet, quam tamen jam conjun&am afperis iricrepa-
tionibus probat j probatam verb fecuris cogitatio-
nibus poflidet.Unde&plebsIfraelitica,cum fpon-
dente fe Deo ad facras mentis nuptias ex iEgypto
vocaretur,quafi arrharum vice prius accepit blandimenta
fignorum j conjunftä autem, probationi-
bus exercetur in eremo ; probata verb, in promif-
fionis terra virtutis plenitudinc confirmatur.Antc
igitur in miraculis deguftavit quid appeteret; poftmodum
in labore tentata eft, fi cuftodire noverat
quod guftaffet : ad extremiim (Jüôqüe plcniùs
acciperc meruit, quod laboribus probata cufto-
divit. Ita ergo vitam uniufcujufque cenVerfi, &
inchoatio blanda permulcet, & afpera medietas
probat, & plena poft pcrfeâio roborat» * Sæpc
autem tarn diutina funt tentationum certamina,
quam longa inchoationum fuerant blandimenta.
Sæpe verb majùs datur in inchoatione dulcedinis,
minùs autem in labore probationis * fæpc minus
in inchoatione dulcedinis,majùs in labore probationis.
Numquam verb laborem tentationis dif-
par fequitur pefeâio fîrmitatis : quia juxta fum-
mam certaminis, remuncratur quifque plenitudinc
perfe&ionis. Plerumque autem in eo quifqud
converfus labitur, quod dum quibufdam donis
gratia: dulcedine inchoationis excipitur j confir-»
mationem accepifle fe perfeftionis arbitratur, &
plenitudinem confummationis æftimat, qua: adhuc
blandimenta effe inchoationis ignorât. Unde
fit ut dum fubita tentationis procclla tangitur*
defpe&um fe &: perditum Deo fufpicetur : qui
fi inchoationi fuæ. non paflim ci'ederet j adhuc in,
profperis pofitus, mentem ad adverfà præpararer,
Sc vitiis venientibus poftmodum tarn firmus refi-
fteret, quàm ea ctiam fagaciùs prxvidiffet. Qujc
quidem fi tranquilliùs prævidçt, tolerat : eorum
tamen omnino certamina etiamfi prævideat non
déclinât ; quia curfus noftri itineris nequaquam
peragitur fine pulvere tentationis. Plerumque autem
converfus talibus quifque tentationum ftimu-
lis agitatur, qualibus ante converfionis gratiam
numquam pulfatum fe effe reminifeitur : non quia
tunc ha:c eadem radix.tentationis deerat,fed quia
non apparebat. Humanus quippe animus multis
cogitationibus occupatus, fæpe fibimetipfi aliquo
modo manet incognitus, ut omnino quod/olerac
nefeiat, quia dum per multa fpargitur, ab interna
fui cognitione removetur. Si autem Deo fo-
li vacare appetat, &C ramos multimodæ cogitation
nis abfeidat ; tunc libéré confpicit quod de intima
procedit radice carnis. Carduus namque fi naf-
catur in via, itinerantium pedibus teritur, atque
ipfo ufu tranfeuntium ejus fu perfides ne appa-
reat confricatur. Sed quam vis defuper frutifican-
tes fpinæ non appareant, fubter tamen radix occulta
perdurât. Si autem earn tranfeuntium pedes
terere & calcare ceflaverint, mox in fupernciem
furgendo progreditur, &c per fpinam prodit in
publicum, quidquid in radice vivebat oççultum,
Ita &: in corde fecularium fæpe occulta quædarr*
tentationum radix non facile apparet exurgere,
quia velut in via a&ionum fita, tranfeuntium pe-
de teritur cogitationum, &: per innumeras curas
quafi multis itinerantibus premitur ne videatur,
Si autem per converfionis gratiam à via cordis
-curarum turba removetur, ut nulla adionum in-
folcntia conterat, nullus cogitationum tumultus
premat : tunc quod occultum latebat agnofcitur,
tunc de radice vitiorum pungit libéré lpina tentationum.
Contra quam bene viventis manu agitur,
ut quantum poteft fieri non tegatur occulta,
fed radicitus evellatur. Quod donee fiat, uniuf-
cujufque converfi animum ita hxc fpinacontur-
bat, ut fiepe percuflione fubita pene fuperari fe
fentiat, ejufque vulnus medullitus infliélum exi-
tiabiliter pertimefcat. Plerumque verb ipfi tentationum
ftimuli dum in ufum veniunt, dilatan-
tur ; non quidem acriores, fed longiores exi-
ftunt. Minus autem dolent, fed magis inficiunt ;