A quus hollis, quia non cibum, fed cibi concupifcen-
tiam efle caufam damna'tionis intclligit : & pri-
mum fibi hominem non came, fed porno fubdidit:
& fecundum non carne, fed pane tentavit. Hinc
eft quod plerumque Ada: culpa committitur,
etiam cum abjeda &: viliafumuntur. Neque enim
Adam folus u tà vetito fe porno fufpendcrct, præ-
ceptum prohibition's accepit. Nam cùm alimenta
quædam faluti noftræ Deus contraria indicat, ab
his nos quafi per fententiam verat : & dum con-
cupifcentes noxia attingimus, profedo quid aliud
quàm vetita deguftamus ? Ea itaque fumenda funt,
quæ naturæ neceflitas quærit, &: non quæ edendi
libido fu^gerit b ne fi hoc moderata diferetio mi-
C A P U T LV.
E a lla s efl E f i i i w gna ru s <venandi, homo
agricola : Jacob a u ttm v ir fim p le x h a b i t a i t in
tabernaculis, vel ficut in alia tranflatione
dicitur, h a b it abat domi.
Ç Un» de reproborum vitiis,&: cledorum profe-
dibuç tradaretur,in cxpof.B. Job,l.j.adjundum eft:
F a t fas eft E fa i i v i r gnarus v cn a n d i,d rc .Q \ i 1 D e n im
' j e r v e n a t i o n e m Efaii, n i f i e o r u m v i t a f i g u r a t u r ,
q u i i n e x t e r i o r i b u s v o l u p t a t i b u s f u l l c a r n c m f c -
quuntur ? Qui etiam agricola efle deferibitur : quia
amatores hujiis feculi tanto magis exteriorâ co- B nùs cauce profpexcrit, in illicitæfe concupifcen-
lunt I quanto intcriora fua' inculta derelinquunt. tiæ quis voragincm vergat.
Jacob verb fimplex in tabernaculis vel in domo
liabicare perhibetur : quia nimirum omnes qui in
curis exterioribus fpargi réfugiant, fimplices in
cogitatione atquc in confcientia: fua: habitatione
confiftunt. In tabernaculis enim, aut in domo ha-
bitarc, eft fe intra mentis fecrcta reftringerc, & ne-
quaquam exterius per defldcria diflipare : ne dum
ad multa foris inhiant, à fèmetipfis alienati cogita-
tionibus recédant.
C a p u t L V I .
D e E fa i i , quod ad lenticulam primogenita fua,
f r a tr i 'vendidit.
Um de refrenanda gulæ concupifcentia tradaretur
, in expof. B. Job, lib. 30. adjundum eft :
De E fa ii, ^ . S ciendum eft, quia quinque nos mo-
dis gulæ vitium tentât. Aliquando namque indi-
gentiæ tempora prævenit : aliquando verb tem-
pus non prævenit, fed cibos lautiores quærit : aliquando
quælibet ftimenda fint, præparari accura-
tiùs expetit : aliquando autem &: qualitati cibo-
rum & tempori congruit, fed in ipfa quantitate
fumendi menfuram moderatæ refedionis cxcedit :
nonnumquam verb & abjedius eft quod defiderat,
& tamen ipfo æftu immenfi deflderii deteriùs pec-
cat. Quæ vitiorum tempora melius oftendimus , ^
fi hoc exemplis evidentioribus approbemus. Mor-
T. tis quippe fententiam patris orerjonathas meruit :
quia in guftu mellis conftitutum edendi tempus an-
tcceflit. Et ex Ægypto populus edudus in eremo
. occubuit : quia deipedo manna cibos carnium pe-
tiit, quos lautiores putavit. Et prima filiorum Hc-
li culpa fuborta eft, quod ex eorum voto facerdo-
tis puer non antiquo more codas vellet dcfacrifi-
cio carnes accipere, fed crudas quæreret, quas ac-
curatiùs exhiberct. Et cum ad Jcrufalem dicitur :
C a p u t L V I I.
D e Ifa a c (jui apud alienigenam gentem puteos g«
f o d i t , quos Allo p h yli infidiantes humo implen-
tes rcplent.
Um dc perfiftendo in bono opere, & cavendis
ex hoc inimici fubreptionibus tradaretur, in expof.
B. Job, 1. 31. adjundum eft: De ifaac qui a pud m
alienigenam gentem puteos fodit,drc. Qj i 1 d nobis
per cffoflbs ab Ifaac puteos atque ab Allophylis
repletos innuitur, nifi ut in hac peregrinationis x-
q rumna pofiti, cogitationum noftrarum profunda
penctremus; & quoufque nobis vera; intelligen-
tia: aqua refpondeat, nequaquam noftra: inquinrio-
nis manus ab exhaurienda cordis terra torpefcat ?
Quos tamen puteos Allophyli infidiantes replent:
quia nimirum immundi fpiritus cum nos ftudiose
cor fodere confpiciunt, congeftas nobis tentatio-
nhm cogitationes ingerUnt. Unde femper mens
evacuandaeft, inccflantcrque fodienda, ne fi in-
difeufla relinquitur, ulque ad tumorem perverfo-
rum operum, cogitationum fuper nos terra cumu-
lctur. Unde & ad Ezechiclcm dicitur: Fili homi- £«
nis,fode pari eternal eft cordis duritiam crebris per-
ferutationum idibus rumpe.
C a p u t L V I I I .
Item unde fu p ra . X N expofit. Job libro decimo fexto. S je p e dum w*
cloquiis facris intendimus, malorum (pirituum in-
fidias graviùs toleramus : quia menti noftræ terre-
narum cogitationum pulvcrcm afpergunt, ut in-
tentionis noftræ oculos à luce intimæ vifionis ob-
fcurent.Quod etiam in Ifaac opere,Allophylorum
pravitate cognofcimus defignari, qui puteos quos
Ifaac foderat terræ congerie replebant. Hos enim
nos nimirum puteos fodimus, cum in Scriptu-
:<f. 49. H a c f a i t iniquitas Sodonut f o r oris tux ,fu p e rb ia ,fa -
turitaspanis, & abundantia, aperte oftenaitur quod
idcirco falutcm perdidit, quia cumfuperbia:viseftu
_____________ ____ _____ _______ ____ ræ facræ abditis fênfibus alta penetramus : qups ratio
menfuram moderatæ refedionis exceflit. Hinc E men occulte rcplent Allophyli, quando nobis ad
primogenitorum gloriam Efaii ami fit : quia magno alta tendentibus immundi fpiritus terrenas cogi-
1 vilem cibum, id eftlcnticulam concupivit, "*• n j /v-.*n_
quam dum venditis fitiam primogenicis pra:tulit ,
quo in illam appetitu anhelaret, indicavic. Neque
enim cibus,fed appetitus in vitio eft. Unde lautiores
cibos plerumque fine culpa fumimus, & ab-
jediores non fine ream confcientia: deguftamus.
Hie quippe quem diximus Efaii, primatum per
lenticulam vendidit, &: Elias in eremo pervirtu-
tem fpiritus carncs edendo fervavit. Unde & anti-
■ Corrupt^ editi, defidtr*bilem cibum.
fc Excufi, nifi h o c ... . illicit/, fie concupifcentit. qu'tsvoraginemvirtationes
ingerunt, & quafi inventam divina; feien-
tix aquam tollunt. Quod nimirum Pfalmifta per-*
tulerat cum dicebat: Declinate d me m a lig n i, & p
ferutabor mandat a D e i m e i: videlicet patenter infi-
nuans, quia mandata Dei perferutari non poterat,
cum malignorum fpirituum infidias in mentc tole-
rabat.
g a t, cotrapto fenfu. In Utic. legitur : illicit/, fe concupifcentit qois t"
C a p u t L I X .
fuper Genefim. 38
D e benedidtionibus J a c o b , & E fa ii.
C u m de myfteriis benedidionum Jacob & Efaii
tradaretur , in comment. Ezech. lib. .1. horn. 6.
adjundum eft: Qjt i s namque parvulorum in fa-
do Efaii & Jacob,quod alter ad venatummitti-
tur, ut benedicatur, alter verb per fuppofitionem
matris a patre bcnedicitur, nifi juxta facra: ledio-
nis hiftoriam pafeitur ? In qua videlicet hiftoria fi ad
intelledum paulo fubtilius aftringatur,vidctur quia
Jacob primogeniti benedidionem non per frau-
dem fubripuit, fed ut fibi debitam accepit,quam
conccdente fratre de lentis mercede comparavit.
A ter redolet fpica cum ad maturitatem perducitur,
qüia bonorum operum perfedio ad fatietatem eorum,
qui juftitiam efuriunt, præparatur. Quia ergo
Gentilis populus in cledis fiiis u bique per round um
fparfiis eft, & ex eis virtucibus quas agit, omnes
qui intelligunt odore bonæ opinionis repict, dica-
tur rede : Ecce odor f i l i i mei fient odor a g r i plenty
Sed quia eafdem virtutes ex femetipfo non habet,
adjungit: Cui b en edixit Dominus Deus. Etquoniam
eledorum populus per quofdam etiam in contcm-
plationem furgit, per quofdam verb in adivæ vi-
tæ fblummodo opere pinguefeit, redèillic addi-
tur : Det t ib i D eus de rore c x li, d r de pinguedine ter- Gen-‘
x. Ros enim defuper fiibtiliter ca<fit, & toties dc
At verb fi quis altiùs fentiens utrorumquc fada B r°rc caeli accipimus, quoties per infufionem convclit
per allegoria: arcana difeutere, protinus ab
hiftoria in myfterium furgit. Quid eft enim quod
Ifaac de majoris filii fui venatione vefei concupif-
cit,nifi quod omnipotens Dcus Judaici populi bona
operationc pafei defiderabat ? Sed illo tardante,
minorem Rebecca fuppofuit: quia dum Juda’icus
populus bona opera foris qua:rit, Gentilem popu-
lum mater gratia inftruxit, ut omnipotenti Patri
cibum boni operis offerret, & benedidionem majoris
fratris acciperct, qui cofdcm cibos. ex do-
mefticis animalibus pra:buit: quia Gentilis populus
placcre Deo dc exterioribus facrificiis non qua:-
r'ens, per voeem Propheta: dicit: In me fu n t , Deus,
njota tu a , qux reddam laudationes tib i. Quid eft „
quod idem Jacob manus ac brachfa & collum hoe- ' ”'
dinis pellibus texit; nifi quod hcedus pro peccato
olferri confuevit ? Et Gencilis populus dum fe pec-
catorem confiteri non erubefeit, carnis in fe pec-
cata madavit. Quid eft quod veftimentis fratris
majoris induitur ; nifi quod facra: Scriptura: pra:-
ceptis ,quje majori populo data fucrant, in bona
operatione veftitus eft ? &: eis minor in domo uti-
tur, qux major foras exiens intus reliquit: quia file
Gentilis populus prarcepta tenet in mentc, qua:
Judaicus populus habere non potuit, dum fblam in
eis litteram attendit. Et quid eft, quod Ifaac eum-
dem filium nefeit, quem bcncdicit; nifi hoc quod
templationis intimæ de fupernis aliquid tenui-
tcr videmus. Cum verb bona opera etiam per corpus
agimus, de terræ pinguedine ditamur. Quid
eft autem quod Efaii tarde ad patrem redit, nifi
quod Judaicus populus ad placandum Dominum
ferb revertitur ? cui 6c hoc in benedi&ione dicitur
: Tempufque erit cum fo lv a tu r ju gum dc collo tuo : Gen.
quia à fervitutc peccati Judaicus populus in fine
liberabitur, ficut feriptum eft '.Doneeplenitudo gen- Rom.
tium intro ir e t, d r f i e omnis ifiraélfa lv u s fteret.
C a p u t L X .
D e Ifa a c qui caligantibus oculis, dum Jacob filium Gen. 2-
J u um neßiens benediceret 3 qu a in fu tu r o u e n - *
tu r a er a n t, p ro v id e b a ts & qui coram eo p roe -
fe n s ajfifieret, nefeiebat.
D Um de ignorantia Judæorum & Redemtoris
noftri præfèntia tradaretur, in expof. B. Job,l. 35* Ntm.
adjundum eft : D e ifa a c qui caligantibus oculis, drc.
L i qtm d b confiât quod nullus Judæorum qui
plenè Legem didicit, adventum Redemtoris noftri
ignoravit. Unde & Herodcs rex, Magorum oc- MtiU
curfionc perterritus, facerdotes ac principes ftu-
duit folerter inquircre, ubi Chriftum nafeiturum
efle præfcircnt. Cui protinus refponderunt : In mm.
de Gcntili populo Dominus per Pfalmiftam dicit : -^Bethlehem Ju d x . Priùs ergo noverunt, quem paflio-
Fopulusy quem non c o g n o v iy fe rv iv it mih i : ob au d i- ------ ^ : --------- 1— -
turn auris o b ed ivit mihi. Quid eft quod præfentem
non videt, & tamen quæ in futuro venient, vi-
det ; nifi quod omnipotens Dcus cum per Prophe-
tas fuos prædiccret Gentilitati gratiam prærogan-
dam, earn &: in præfenti per gratiam non vidit,
quia tunc in errorc dereliquit ; & tamen quia hanc
quandoque colledurus erat benedidionis gratiam,
prævidit? Unde & idem Jacob Gentilis populi figurant
tenet, eique in benedidione dicitur : Ecce
odor f i l i i mei ficut odor a g r i p len i cui b en edixit Do-
, minus. Sicut enim in Evangelio Veritas dicit : A g e r
eft hie mundus i & quia Gentilis populus ad fidem
nis tempore dum dcfpiccrcnt, ignorabant. Quorum
& notitia prior, & ignorantia pofterior, bene
ac breviter Ifaac caligantibus oculis fignatur : qui
dum Jacob benediceret, &: quid eveniret in futuro
prævidebat, & quis illi præfens affilieret, nefeiebat.
Sic quippe Ifraëlitarumpopulus fuit, qui pro-
phcciæ myfteria accepit, fed tamen cæcos oculos
in contemplatione tenuit : quia eum præfentem
non vidit, de quo multa in futuro prævidit. Ante
fe enim pofitum nequaquam cernere valuit, cujus
adventus potentiam longé antenuntiavit.
C a p u t L X I.
perdudus, per eledos fiiosin univerfo mundo vir- r J f i tu r erreßus "Jacob de Bcrfabee pervebat A r am . Ctn-2
tutibus tU tibn s redolet r r d o l r r :• odor n d n r fil filii,ii n odor rW eft aerri agri pleni.n lo n i AAl1iÏ_
<> 0 J ^ , i H i
ter namque olet flos uvæ : quia magna eft virtiis,
& opinio prædicatorum, qui inebriant mentes au-
dientium. Aliter flos olivæ : quia fuave eft opus
mifericordiæ,quod more olei refovet & lucet. Aliter
flos rofæ : quia mira eft fragrantia quæ rutilât
& redolet ex cruore Martyrum. Aliter flos lilii :
quia Candida vita carnis eft de incorruptione vir-
ginitatis. Aliter flos violæ : quia magna eft virtus
humilium , qui ex defiderio loca ultima tenentes,
fe per humilitatem à terra in altum non fublevant,
& cæleftis regni purpuram in mente fervant. Ali-
7 om. I V :
cumque uenijjet a d quemdam locum, & 'velle
t in eo requiefie r e pofl f i i i s occubitum, ttlht
de lapidibus qui ja c e b a n t, qjp fp p o n e n s ca-
p iti f i to , dormi'vit in eodem loco; 'viditque in
f im n i s fica lamfia n tem fu p e r t e n a m , & cacu-
men illius tangens ca los ; Angelos quoque a f
cendentes & defiendentes fu p e r earn, & D o m
in um in n ix um fe aU .
D u m de dodorum ad auditores fuos condcf-
C ij