C a p u t V.
San£ti Paterii Liber 11.
A
C a p ù t V I I I .
Ëxod. s. 9.
P fil. 104.44.
m m . a.
Q u o d plebi Iß 'ie litic a C h a n a am terra promittitu
r .
D u m dc difpenfatoria invitatione nov iter adfi-
dem venientium, in cod. Reg. Part, part.3. tra£ta-
rctur, adjun&um eft : Jpuod plebi jfrae litica Cha-
naan terrapromittitur. C ons i d e r a n d u m eft,
quöd prxfcnris vita: profperitas aliquando idcirco
datur,ut ad mcliorem vitam provocet, aliquando
verb ut in xternum pleniüs damnet. Hinc eft enim
quod plebi Ifraeliticx Chanaan terra promittitur,
ut quandoque ad sterna fperanda provocetur. Ne-
que enim rudis ille populus promiflionibus Dei in
longinquum crederet, ft ä promiffore fuo non c-
tiam a vicino aliquid pcrcepiflet. Ut ergo ad stcr-
norum fidem ccrtius roborctur, ncquaquam fo-
lummodo fpe äd res, Ted rebus quoque ad fpem
trahitur. Quod liquidb Pfalmifta teftatur, dicens:
Dcditeis regionem gentium,d r laborespopulontm pof-
federunt; ut cuftodiant juftificationes ejus, d r legem
ejus r equip ant.
C a p u t VI .
Item unde ßupra.
J n expofit. Evangclii homilia 32» I s r a e l i -
t i c o populo ex iEgypti terra liberando, re-(
promijffionis terra promittitur : & cum vocandus
eilet, ad dona csleftia terrenis promiflionibus
fuadetur. Cur hoc ? Nili cum eflet aliquid quod
e vicino perciperet, illud jam fideliüs crederet,
quod de longinquo audire potuiflet. Quod tarnen
li fubcilitcr attendamus, quanta difpenfatio-
ne pietatis lit a£him, agnofeimus. Rudi enim populo
ctiam de prxfenti vita aliquid promittendum
fiiir, ut poflint robuftiüs in futuro folidari. Carna-
lis etenim populus li parva non accipcret, magna
non crederet. Omnipotcns crgoDcus largiendo
terrena, fuadet ad cxleftia, ut pcrcipicns quod vi-
deret, fperare dilcerct quod minime videbat. Et
tanto folidior dc invilibilibus ficret, quanto eum£)
ad fpci certitudinem vilibilia piomifla flilcirent.
C a p u t VI I .
Q u o d Aioyßes tu n c a d liberandum populum miß. Ex)i
Ju s e ß , cum ja m Pharao duris op eribus ad
opprimendum Ju e ra t excitatus.
V_yUmdc cavcndis profperitatibus, appetendo
tentationum excrcitio tra&aretur, in expofit. B.
Job, lib. 16 . adjunftum eft : Jp u o d Moyßes tunc ad
liberandum populum miffus eft y drc. S p a r s i s f o -
ris mentibus ad femetipfas redire difficile eft, quia
prava itinera fcmel captas, tanto deleftabiliter te-
nent, quanto in cis, omne quod libuerit, licer.
Nullus quippe difeiplins murus obviât qui con-
ftringat, nulla retributionis profpicitur poena, quaï
terreat : fed claufis oculis cordis,eo anima prscipi-
tatur in infimis, quo obfeuratur à fummis : & tanto
fecurius mala temporalia perpétrât, quanto durius
bona sterna defperat. Sed ifta reproborum nequi-
tia, triturs more eledorum vitam, quafi grana à
palcis feparans, premit, ut purget. Mali enim bo-
nos magis ab hujus mundi defideriis expediunt,
dum affligunt : quia dum multa eis hîc violenta
ingcrunt, feftinare illos ad fuperna compellunt.
Quod bene de Ifraëlitico populo Moyle vocante,
Sc Pharaone rege fsviente fignatum eft.T une nam-
que Moyfej ad vocandum miflus eft, cum jam Pharao
duris operibus ad opprimendum fucrat excitatus
; ut Ifraëlitarum mentes Ægypto deformiter
inhsrentes, alius dum vocaret, quafi traheret,alius
quafi impclleret dum fsviret ; &c plebs in fervitio
turpiter fixa, vël provocata bonis, vel malis im-
pulfa movcrctur. Hoc quotidie agitur, dum prs-
dicatis csleftibus prsmiis fsvire in eledos repro-
bi permittuntur : ut fi ad promiflionis terram vo-
cati cxire negligimus, prefifuris faltcm fsvientibus
impellamur : atque h sc Ægyptus, videlicet vita
prslcns qus nos oppreflit blandiens, adjuvet premens
: & qus dum fovit, fervitutis jugo conterat j
libertatis viam, dum cruciat, oftendat. H sc itaque
caufa eft, quod ab injuftis jufti finuntur affligic
ut fcilicet dum futura audiunt, bona qus cupiant,
patiantur ctiam mala prsfentia qus perhorreleant:
atque ad faciliorcm exitum dum amonprovocat,
cruciatus impellat.
Exod. 3;
m m . 3.
Prifat.
Q u o d A n g e lu s qu i M o y fi apparuijje deßeribitur,
modo A n g e lu s > modo D om in u s memoratur.
D Um de * adminiftrato per Angelum miniftc-
rio trädaretur, in expofitione B. Job, adjundum
e f t : Jp u o d Angelus qui Mo y fi apparuiffe deßeribitur,
drc. Q u i d eft hoc quöd vifio qus Moyfi in crc-
k mo apparuiflc delcribitur, modo Angelus, modo
Dominus memoratur : b Nifi hoc Angelus, proprer
quöd cxteriùs loquendo ferviebat ; Dominus
autem, quia interiùs prsfidens, loquendi effica-
ciam miniftrabat ? Cùm ergo loquens ab interio-
rc regitur, Sc per obfequium Angelus, Sc per in-
fpirationem Dominus memoratur.
a In Mick. cod. de divinU mtnißratu per Angelum minifitriisl
* Ibid, nifi quod hoc Angelui.
c Ib mf. Michael, non aflignatui quota homilia. Certd in hom. io.
C a p u t I X .
Q u id efl quod tenes, in m a n u tu a ? R e ß o n d it : sii(
P irg a . A i t : Projice eam in terram. Project^
& 'v e r fi e ß in colubrum,ira u t fu g r n t M o y f
i t. D ix iu ju e Domin u s : E x te n d s manum
tu am , & apprebende caudam ejus. E x te n d it
& ten u itt'v e r fa q u e efl in 'virgam.
D Um de miraculorum myfteriis per virgam in
deferto à Moyfe exhibitis tradarctur, in comment.
c Ezech. adjundum eft : Jg u id eft qu o d tenes c
in manu tua ? drc. Q iu d per Moyfen,nili populus
Judaïcus ? Et quid virga, nifi poteftas divinitatis ?*
Quid per ferpentem nifi mortalitas noftri Redcm-
toris exprimitur ? Quia enim per ferpentem mors,
redè mortalitas in lèrpente fignatur. Vel ccrtc cùm
feriptum fit : Eftote prudentes ficutferpentes. Etquia
in edit is indicata, non reperitur; nee in homilia quarta quamlaudat
mf. Gemet.
ipfa fumma prudentia, id eft Dei fapientia incar- Atentationes fequanttir, innOtcfceré | lit cautam fe
Bari dignàta eft, rede ejus mortalitas in lèrpente volrat-valeat contra mnt-r^ maligni /"fpiritus «îrime infidias înlîdioc prsparare.«rTmt-in»
figuracur ? Unde & in Evangelio de paffione fua
C a p u t X I I .
Bcce c on jlitu ite D e um P h d ra o n is . E*od. 7. t i
D Urn dc Dei vocabulo tradaretur,l. 1. hom. 8, mm,}.
in Ezechiclcm, adjundum eft ; Ecce conftitui te
Deum Pharaonis. In Scripturafacra aliquando Deus
nuncupative, aliquando verb eflcntialiter dicitur.
Nuncupative enim dicitur, ficut nunc ad Moyfen
didum eft: Ecce conftitui te Deum Pharaonis. Et f i-
loquitur, dicens : Sicut e x a lta v it Moyfes ferpentem
in de fer to ,it a exa ltari oportetfilium hominis. Moyfes
ergo virgam tenuit, quia judaïcus populus ante
Redcmtoris adventum, in divina poteftate confifus
eft. Sed virgam in terram projecit, quia idem populus
per Patriarchas ac Prophetas Deum incar-
nandum eftc nuntiavit. Virga verb in colubrum
vertitur, quia Rcdemtor nofter Deus in fe permanens,
mortalis inter homines faëhis eft.Sed Moyfes
___ ______________ _______ _____ ^__ __ cut iterum Moyfes a it : S i quis homo hoc v e l illu d Exod. 21. r.
daicus populus dum Redemtorem humani generis fe c e r i t , applica ilium a d D eos, videlicet ad Sacer-
mortalem vidit, Deum credere expavit. Cur jube- B d ° tcs- Qtnrurfumdicit: D iis non detrahes, id eft ibidem.
tur ut colubrum caudä teneat ? Quia perfidus il-. Sacerdotibus. Et ficut Pfalmifta : Deus ft e t it in Pfitl. et. z.
~ Synagoga De or um , in medio auiem Deos difeernit.
Eflentialiter autem Deus dicitur, ficut ipfe ad
Moyfen dicit: E g o fum Deus p a tris tui, Deus A b ra ham,
Deus ifa a c , Deus Jacob. Unde Paulus Apofto-
lus, volcns nuncupativum Dei nomen ab elTcntiali
difcernere,ait: Quorum pa tres,ex quibus Chriftus fe - Rom. 9. s.
cundum carnem, qu i e ftfu p er omnia Deus, beneditfus
in fe cu la .Qui enim nuncupative dicitur Deus,inter
omnia: qui verb eflcntialiter eft Deus, fuper omnia
eft. Ut ergo oftendcrct Chriftum naturaliter
Deum, non hunc Deum tantummodo, fed Deum
fuper omnia effe memoravit: quia & juftus quili-
q bet Deus e ft, fed inter omnia, quia nuncupativè
colubrum confpiciens pertimuit, &: fugit; quia Jule
populus qui modb credere rccufat, in extrema
parte Dominici corporis, id eft poftcriori tempore
fanQlx Ecclcfia:, videlicet in fine mundi, fe fe ad
fidem rccolligit & colubrum cauda tenet: quia
cum, quern mortalem ante defpexerat, Redemtorem
fuum in ultima jam parte Ecclefix confitetur.
Sed mox ferpens in virgam redit: quia ftatim ut
Judaicus populus in Redemtorc noftro crediderit,
idem Reacmtor ad Judaicum populum in poteftate
fua? divinitatis apparebit, ut ei jam ferpens virga
fit: quia is, qui in terra homo dcfpeftus cft,de carlo
veniens, fuper Angelos videbitur Deus.
C a p u t X .
V id e a t D om in u s , dH ju d ic e t , qu on iam ßcetere ß e -
eißis odorem noßrum coram P h a ra o n e , dH
ße ru is ejus.
Um de incrementis tentationum tra«ftaretur,
in expof. B. Jo b , 1. 19. adjunftum eft : Videa t Dominus,
d r ju d ic e t ,& c .C u m lux divinitus mifta hu-
manum cor fiierit illuftrarc dignata, mox ab oc-
culto adverfario contra fiilgentem mentem tenta-
mentä fuccrefcunt. Nam callidus hoftis quos luce
jufticiæ enitefccre confpicit, eorum mentes illici-
Deus: Chriftus autem Deus eft fuper omnia, quia
naturaliter Deus.
C a p u t X I I I .
Abominationes JE g y p tio rum immolabimus
D e o noßro. D Um de appetenda mentis innocenda, quam
reprobi ut fibi adverfam refpuunt, tra&aretur,
in expof. B. Job, 1. 10. adjun&um e ft: Abomina tiones
RLgyptiorum immolabimus J ) e o noftro. O v e s
iEgyptii edere dedignantur: fed quod abominan-
tur Ägyptii, hoc Ifraclita? Deo ofrerunt: quia fimtis
defideriis inflammare contenditjUt plerumque D plicitatem confcientiæ, quam injufti quique velut
plus fe urgeri centationibus lèntianr, quàm tune
cùm lucis interna: radios non videbant. Undc &
Ifraëlitæ poftquam vocati funt, contra Moyfen &
Aaron dc exerefeenti labore conqueruncur,dicen-
tes : Videat Dominus, d r ju d ic e t , quoniam foetere f e -
ciftis odorem nojhrum coram Pharaone, d r J e r v i s ejus,
& prabuiftis ei gladium ut interficeret nos. Volenti-
bus quippe ex Ægypto dilccderc, Pharao paleas
fiibtraxcrat, &c tarnen ejufdem menfuræ opera re-
quircbat. Quafi ergo contra legem mens fubmur-
murat, poft cujus cognidonem, tentationum ftimu-
los acriores portât. Et cùm fibi labores crelcere
confpicitjin eo qubd adverfario difplicet,quafi foetere
fe in oculis Pharaonis dolet.
C a p u t X I .
Item unde ßupra.
9X n expofit. Ezech. lib. 1. hom. 11. I n Moyfe
enim Sc Aaron Lex & Prophetx figurati funt. Et
farpe apud fe infirmus animus quafi contra facra
eloquia murmurât : quia poftquam verba cxleftia
audirc, ôc fequi coeperit, Regis Ægyptii adverfitas,
id eft maligni fpiritus tentatio exerefeit. Debet ergo
vigilanter do&or proficient! animx, qux illam
* Oniittitur in noftiis raff, hoc çaput.
infimam abjeëlamque dcfpiciunt, hanc jufti in vir-
tutis facrificium vertunt, & excolentes re&i puri-
tatem ac manfiictudincm Deo immolant, quam
abominantes reprobi fatuitatem putant.
C a p u t X IV .
Item unde ßupra.
J n commentario Ezechielis, homilia 10. P e r v
e r s i s hominibus funt quxdam abominationes
bonorum operum.Unde Moyfes, quia oves Domino
ma£fcaturus erat, Æ gyptiis dicit ; Abominationes
Mgyptiorum immolabimus Domino Deo noftro ? San-
£ &i quippe viri Domino oves ofterunt, quia fim-
plicitatcm fuam effe omnipotentis D ci facrificium
oftendunt. Sed oves abominantur Ægyptn, quia
cives hujus feculi afpernantur & dcfpiciunt fimpli-
citatcm bonorum. Sicut ergo funt abominationes
malorum operum, quas deteftantur boni, ira bonorum
operum caufie abominationes funt repro-
bis. Unde feriptum eft: Abominantur ju f t i v i r um Pr0Vi 2
impium > abominantur itnpii cos, qui in retta ßunt
v ia .
D iij