Hß lHf l ! lil?
ilf ll
ocalis damn'atorum mala fubterjacent. Quamvis ^ que de virtutibus, fie de vitiis agit : 11t dum lo-
eis fua gaudia plenè fufficiant ad perfruendum, quendo aliud infinuat, tacendo aliud innotefear.
mala tarnen reproborum abfque dubio Temper af- Nihil enim contra divitem de loquacitate memo-
piciunt : quia cùm Creatoris fui claritatem vi- ratur, Ted dum poena in lingua dicitur, qua: in
dent, nihil in crcatura agitur quod videre non
poflunt. Pra:terea de ipfis animabus feiendum
cft, quoniam ficut ii qui adhuc viventes funt,
mortuorum animas quo loco habeantur, ignorant :
ita mortui vitam in carne viventium poft eos qua-
liter difponatur, ncfciunt ; quia te vita fpirituslon-
gè cft à vita carnis : & ficut corporea &: incorpores
divcrlà funt gencre, ita eciam diftinda cogni-
tionc. Quod tamen de animabus fendis dicendum
non cft : quia qua: intus omnipotents Dei clar:
convivio inter alias gravior fiierit ,cuipa monftra-
tur. Vidcamus autem nunc inopiam divitis arden-
tis cujus tanta fuit abundantia cpulantis. Ait enim:
P a t e r A b r a h am , m ife r e r e m e t , d r m itte L a& a rum u t Pn exptft
in t in g a t e x tr em um d i g i t i f u i in a q u am , u t r e f r ig e -
r e t l in g u am m eam : q u ia c ru c io r in h a c f la m m a .
Quibus verbis nobis non hoc innotefeitur,. quia
illic in tanto ardore, una tune ad fiifficientiam refri
gerii aquæ ftilla requiratur : fed quod is qui de
abundantia peccavcrar, illic aflluanti nimis crcmctatem
vident, nullomodo credendum eft, quia fit g tur inopia. Vidcmus enim in verbis divitis, ex
foris aliquid, quod ignorent. Et feiendum quod fubtiiiflimo Dei judicio, quàm magna tali culpa*
eledi te perfedi poftquam de corporibus tranf- poena refponderit. Agente namque inopia, illii
eunt, nequaquam per morarum (patia, ficut anti-
qui Patres, à cadeftis patria: perceptionc differun-
tur. Mox quippc ut à carnis colligatione exeunt,
in cælefti fede requiefeunt, atteftante Paulo, qui
ait : S c im u s q u o n iam f i t e r r e fir is d omus n o fira hujtts
h a b it a t io n is f i i j f o l v a t u r , q u o d ad ific a t io n em e x D eo
h ab emus, d om um n o n m a n u faH am , a t e r n am in c a lls .
Priùs autem quàm Redemtor nofter morte fua hu-
mani generis poenam folvcret, eos efiam qui c x -
leftis patria: vias fedati funt, poft egreflum carnis
inferni clauftra tenuerunt, non ut poena qua-
fi peccatores flederet, fed ut eos in locis remotio-
ribus quiefeentes, quia needum intercefiio Me-
diatoris advenerat, ab ingreflu regni reatus prima:
culpa: prohiberet. Unde juxta ejufdem Kc-
demtoris noftri teftimonium, dives qui apud inferos
torquetur, in finu Abraha: Lazarum requief-
cere contemplatur. Qui profedo fi adhuc in imis
non client, hos ille in tormentis pofitus non vi-
deret. Unde te idem Redemtor nofter pro noftræ
culpa: debito occumbens, inferna pénétrât, ut fiios
qui ci inhæfcrant, ad cælos reducat. Sed quo nunc
homo redemtus afeendit, illuc profedo fi pecca-
re noluiflet, ctiam fine redemtione pertingerer.’
C a p u t L X I X .
P a t er A b r a h am , miferere mei.
ln expofit. B.
Job, lib. /.
tgul. Poftor.
rt.3. cap. to .
illic
ufque ad minima petenda compulfus eft, qui hie
agentc tcnacia ufque ad neganda minima perve-
nit. Quid tribui fubtilius, quid diftridius poteft ?
Guttam aqua: petiit, qui micas panis negavit.
C a p u t L X X .
Memento, fill, quia bona recepiJH in 'vita tua, lm.u.
& La-gams fmiliter mala.
( ^ U m valde occulta fint divina judicia, cur in
^hac vita nonnumquam bonis male fit, te malis
bene: tunc occultiora funt, cum & bonis hie be- iobjib.
ne eft, te malis male. Nam cum bonis hie male nm‘lx
c ft, te malis bene, hoc fortafTe deprehendituf,
quia te boni fi qua deliquerunr, hie recipiunt, ut
ab a:tcrna plenius damnatione liberentur : te mali
bona qua: pro hac vita faciunt, hie inveniunt, ut
ad fola in pofterum tormenta pertrahantur. Unde
te ardenti in inferno diviti dicitur: M em e n to , f i l
l , q u ia r e c e f if i i b on a in v i t a t u a , d r L a z a r u s f im i -
lite r m a la . At cum bonis hie bene eft, te malis
male, incertum valde eft utrum boni idcirco bona
accipiant, ut provocati ad aliquid melius crcf-
cant: an jufto, latentique judicio hie fuorum opc-
D rum remuncrationem pcrcipiant,ut a pra:miis vita:
fequentis inanefcant , & utrum malos idcirco ad-
verfa feriant, ut ab jeternis (uppliciis corrigendo
defendant. An hie corum pcena incipiat, ut quan-
doque complenda eos ad ultima gehenna: tormenta
perducat. Sandi igitur viri, cum fibi fup-
petere profpera hujus mundi confpiciunt, pavida
fufpicione turbantur: timent cnimne hie laborum
fuorum frudus recipiant: timent nc quod divina
juftitia latens in eis vulnus afpiciat, & exterioribus
eos muneribus cumulans ab intimis repellat.
\ f E n e femper epulas fcquitur loquacitas, cum-
que venter reficitur, lingua disfrenatur. Nifienim
gulæ deditos immoderata loquacitas raperet, dives
ille qui epulatus quotidic fplendidè dicitur,
in lingua graviùs non arderet, ncc aquam pete-
ret, dicens : P a t e r A b r a h am , m ife r e r e m e i , & m i t t
e L a z a r u m u t in t in g a t e x tr em um d ig i t i f u ï in a -
q u am , u t r e f r ig e r e t lin g u am meant : q u ia c rucior in
h a c f la m m d . Quibus profedô verbis oftenditur, C a p u t L X X I.
quia epulando quotidic crebriùs in lingua pecca- _ -n ji 1
vcrat. qui toms ardens refrigerari fc prstcipuèin E & S ? t e ’ P a te r A b ra h am , m rmttai turn m X»,
lingua requirebat. Priùs quippe epulatus quotidie
fplendidè dicitur : & poft aquam petcrc in lingua
memoratur :quia enim, ut diximus, inter epu-
las valde defluere loquacitas folet, ex poena indicat
culpam, cum eum quern cpulatum fplendidè
Veritas dixerat, in lingua plus ardcre perhibebat.
Hi, qui chordarum harmoniam tempérant, tanta
hanc arte dilpenfant, ut plerumque cum una tan-
gitur, longe alia ex multis interjacentibus pofita
chorda quatiatur. Cumque ifta fonitum reddit,
ilia qua: in eodem cantu temperata eft, aliis im-
percuftis tremit. Sic ergo Scriptura facra plcrumdomum
fa t r i s mei.
P O s t Qja a m tempus vita: pra:fentis abfeinde- dc fpe
tur, nequaquam reprobi, & peccatores ad opera- p°ft m0'
tionem promcrcnda: venia: ulterius revertentur, j f Z
nec ad adhibenda reda opera revocabuntur. Hinc n.
eft quod dives, quern inrerni flamma cruciabat,
quia femetipfum reparare operando non poflet,
agnoverat: nam nequaquam fibi, fed rclidis fra-
tribus prodefle fatagebat, dicens : R o g o t e , P a te r
A b r a h am , u t m it t as eum in d om um f a t r i s m e i. H a - 1
beo e n im q u in q u e f r a t r e s , u t te fie tu r i l l i s , n e & i f f i
'ueniant
7 0 s
•u en ian t in b e am h n n e to rm e n to r tm . Solet namque A loqueretur, dicens quod mala receperit in vita
mccftum animum fpes vel falfa fovere: fed ut pce-
nam fuam reprobi gravius fentiant, etiam de ve-
•nia Ipcm amittunt. Unde flammis ultricibus tra-
ditus, non fibi, ut diximus, fed opitulari fratribus
concupivit: quia fe numquam igneo carere tor-
mento, adjundo defperationis fupplicio agnovit.
Sic quoque debemus indubitantcr credere quod
iniqui-poftquam a:ternis damnati fuppliciis fue-
rint, de parentibus te cognatis te proximis fiiis,
quos reliquerunt, cogitabunt j cum per femetipfam
fua. Et fi mali malos non recognofcercnt, nequa-*
quam dives in tormentis pofitus, fratrum fuorum
ctiam abfentiam meminiflet. Quomodo enim pra:-
fentes non poflet agnofeere, qui ctiam pro afefen-
tium memoria curavit exorare > Qua in re iiiud
quoque oftenditur, quod te boni malos, te mali
cognofcunt bonos. Nam te dives ab Abraham co-
gnofeitur, cui didum cft ; R e c e f if t i b on a in v i t a
tu a ; te eledus Lazarus ä reprobo eft divitc co-
gnitus,quemmitti prccatur ex nomine, dicens;
Veritas dicat, quia dives qui in inferno fepultus g M i t t e L a g a r u m u t in t in g a t e x tr em um d ig i t i f u i in
fucrat, de quinque fratribus quos reliquerat,etiam
in fupplicio pofitus curam gcrebat. Pra:terca feiendum
eft quod ignis in inferno, te ad confolatio-
nem non lucct, te tamcn ut magis torqueat, ad
aliquid lucct. Nam fequaces quofque fuos Cec
u m in tormento reprobi, flamma illuftrantc vi-
furi funt, quorum amore dcliquerunt: quatenus
corum qui vitam carnaliter contra pra:cepta Con-
ditoris amaverunt, ipforum quoque interitus eos
in augmento fine damnationis affiigat. Quod pro-
fedb hoc eodem Evangelio tefte colligimus, in
quo Vcritate nuntiante dives ille, quern contigit
ad a:tcrni incendii tormenta dcfcenderc, quinque
fratrum deferibitur meminifle. Qiu Abraham pe- „
tiit ut ad eorum eruditioncm Lazarum mittcret,
ne illuc cos quandoque venientes par poena cru-
ciarct. Qui igitur ad doloris fui cumulum,propin-
quorum aBfentium meminit, conftat proculdubio
quia eos ad augmentum fupplicii paulo poft po-
tuit etiam prxfentes videre. Quid autem mirum
fi fecum quoque reprobos afpiciat cremari, qui
ad doloris fui cumulum eum quern defpexerat
in finu Abraha: Lazarum vidit ? Si ergo ei ut poena
crefceret te vir eledus apparuit, cur non credendum
fit quod in fupplicio videre eos etiam
quos contra Deum dilexerat, poflit ? Qua ex re
colligitur quod eos quos inordinate nunc reproa
q u am , & r e f r ig e r e t lin g u am m eam . In qua videlicet
cognitione utriufque partis cumulusretribu-
tionis cxcrefcit, te ut boni amplius gaudeant qui
lecum eos la:tari confpiciunt, quos amaverunt t
te mali, dum cum eis torquentur quos in . hoc
mundo defpedo Deo dilexerunt, cos non folutn
fua, fed ctiam eorum poena confumat. Fit autem
quiddam mirabilius in eledis: quia non folum eos
agnofeunt quos in hoc mundo noverant, fed ve-
lut vifos atquc cognitos rccognofcunt bonos, quos
numquam viderunt. Qui enim illic omnes com-
muni claritatc Deum confpiciunt, non eft quod
ibi nefeiant, ubi feientem omnia feiunt.
C a p u t L X X I I I .
S i habtieritis fid em tam q u am g ra n um fn a p i s . *7. *
S i c u t unguenta redolere latius nefeiunt, nifi De tribulation
commota, te ficut fragrantiam fuam nonnifi cum exp^fs'
incenduntur, expandunt : ita fandi v iri, omne job,lib.r.
quod virtutibus redolent,in tribuiationibus in- 71 um- **
notefeunt. Unde te rede in Evangelio dicitur; S i
h a b u e r itis f id em tam q u am g r a n um f i n A f is . Granum
quippe finapis nifi conteratur, nequaquam vis virtues
ejus agnofeitur : nam non contritum, lene
eft j fi verb conteritur, inardefeit: t e quid in fe
bi diligunt, miro judicii ordinc fecum tunc in j)acerrimum latcat, oftendit. Sic unufquifque vir
tormentis videbunt, ut poenam propria: punitio ----------
nis exaggeret ilia audori pra:pofita carnalis co-
gnatio pari ante oculos ultione damnata.
C a p u t L X X I I .
I t e m u n d e f u f r a .
Q<
fandus cum non pulfatur, dcfpicabilis te lenis af-
picitur : fi qua verb ilium tritura perfccutionis
opprimât, mox omne quod calidum lapit, often-
tat, te in fervorem virtutis vertitur quidquid
in illo ante defpicabile infirmumquc videbatur :
quodque in fe per tranquillitatis tempora libens
operucrit, exagitatus tribuiationibus coadus in-
notefeit.
C a p u t L X X IV *
Occurrerunt ei decern leprofi, luc.z7.
H * R E T ic i hoc habent proprium, ut bonis De decem ie-*
U o d boni bonos in regno, te mali malos in
fupplicio cognolcant, in verbis dominicis luce
clarius eft demonftratum. In quibus cum didum
eflet quod mortuus Lazarus portatus eft ab
Angelis in finu Abraha:, te mortuus dives fepultus
eft in inferno, fubjundum cft: £ ) u i e l e v a n s ocu - ___
lo s f i io s cum e ffe t in to rm e n tis , v i d i t A b r a h am a Ion- £ mala permifccant, quatenus facile fenfiii audien-
g<ere,. A&)“ LTa.ag7aarruumm iinn fIitnnuu ae jiuu st ., & iipu ffbe dc laammaannss dd iixx iitt :• fie illnrlanr «-nim B i ririiic l_ 5
P a t e r A b r a h am , m ife r e r e m e i , d r m itte L a g a r u m u t
in t in g a t e x tr em um d i g i t i f u i in a q u am , & r e fr ig e r e t
lin g u am m eam : q u ia c rucior in h a c f la m m a . Cui
Abraham dixit : F i l i , r e c o rd a r e q u ia r e c e fiJH b on a
in v i t a tu a , d r L a g a r u s f im i l i t e rm a la . Dives autem
de feipfo jam fpem falutis non habens, ad prome-
rendam fuorum fidutem convcrtitur, dicens : R o g
o t e , P a t e r , u t m it t a s eum in d om um f a t r i s m e i :
habeo e n im q u in q u e f r a t r e s , u t te fie tu r i l l i s , n e d r
i f f i v e n ia n t in locum h u n c tormentorum. Quibus verbis
apertè declaratur, quia te boni bonos, te mali
cognofeant malos. Si igitur Abraham Lazarum
minime rccognoviflet, nequaquam ad divitem in
tormentis pofitum, de tranlada ejus contritione
‘ tis illudant. Si enim prava femper dicerent, citius bus.
in fua pravitate cogrtiti, quod vellent, minime In exP°f“ - n.
perfuaderent. Rurfum fi femper reda fentirent, ‘f / f l
profedo ha:rctici non fuiflent. Itaque permifeent
reda perverfis, ut oftendendo bona, auditores ad
fe attrahant: te exhibendo mala, latent! eos pcfte
corrumpant: ex redis fenfibus trahant, te ex perverfis
feriant. Hi in przeeptis D ei, fana infana-
que locutione variantur. Unde in Evangelio decem
leproforum funt fpecie defignati. Quorum
colori fano dum vitiofus candor afpergitur, immoderate
hoc candore feedantur. Unde admone-
mur: Non flus fapere, quam ofortet /afere i fed fa * tom. 12, j.
fere adfobrietatem. Quoniam igitur in lepra te pars
cutis in fulgorem ducitur, te pars in colorc Ian©