C A P U T VII.
M.S91.& ƒ. De cauß Natalis Spißopi Salonitani. II. Archidiaconus ab eo de je flus ajoflolicam Sedem
appellat. III. Qua refponderit Natalis. Refipifeit. IV. Ulo mortuo S. Gregorius de eiken-
do jucceßßore curat. Sie flus eß Honoratus Archidiaconus. V. Mauritius Imperator mitius cum
febißnatitis agit. VI. Langobardi Romam premunt. VI I . S. Gregorius E^ecbielem Propbe-
tarn exponit. Lufluoßus Roma flatus.
DccaufaNa- 1 \7 Unc ordo rerum temporumque ratio poftulant, ut de Natali Salonitano Epifcopo Dalmatia:
«aiissaionitaai i_ \ | Metropolitan© loquamur. Qui cùm adversùs fumrnum Pontificemdiu rebellaffet, hoc fccun-
i PièC°PE I Gregorii ann° j a<l faniorem mentem, ejus invida magnanimitatc ac patientia debcllatus, felici-
iç. io. P ' 7 ter tandem rediit. Hic Epifcopus fcrçbatur, Paftorali cura derclida, folis vacarc conviviis ; t e , quod
Lib. m. Ep. grävius eft, vafa facra pretiofamque Ecclefix fuppcllcdilem, fuos ut ditaret, diftraxiffc. Cui facri-
zX. t. Epp.a,. c^lIP obftarct Honoratus Archidiaconus , quöd ejus effet res facras affervare ; Natalis cum, ut
&*•. ab hoc officio removeret, honoris fpecie, licet renitentem, Prefbyterum ordinäre voluit; neque c-
nim Prcfbyter tune Archidiaconi munerc fungi potcrat, ut obfervavimus maxime ex S. Leone
Apoll. Sidonio in notis ad Epiftolas indicatas. Sententiam fuam de Honorati dejedione ab Archi-
diaconatu in provineix fux concilio ratam haberi, & geftis Synodicis confirmari curavit. Quibus
fané nihil iniquius, nihil infiilfius : eodem enim judicio, ab Archidiaconi miniftcrio tamquam in-
dignus repcllcbatur Honoratus, te ut dignus ad Prcfbyteratum aftumebatur.
Archidiaconus Dc vi ^ i Mata jam expoftulationem fcccrat Honoratus, te ad Pclagium Papam confugcrat; qui
ab co dejcûüs, utrumque, Archiepifcopum videlicet Archidiaconumque adeffe* fairem per procurators jufferat
fC<1cUacPOft' ut ca concroverfia judicium - ferret* Natalem cundantcm te moras nedentem itcrum ad caufam
pp ‘ diccndam vocavit S. Gregorius primo fui Pontificatus anno, prxcepitque ut ante omnia Honoratum1
s Greg °nus in priftinum gradum reftitueret. Anno vero fcqucnti comminatus eft ci Pallii privationem, fi obtem-
tioucm Natali perare abnuerct ; ac demum excommunicationem, ut à corpore te fanguine Domini effet abftentus
comminatur. nifi male ada emendaret. De Epifcopatu, an- in ipfo pcrmanerc deberct, alio definiendum judicio
refervavit. Prxterca in locum Honorati ordinatum Archidiaconum depofitionc pledendum cen-
fuit, te fi ultra hoc in officio miniftrare prxfumerct, facra: communionis exortem effc pronuntiavir.
Ep. 19. & 20. Deiiis Gregorius ccrtiorcs fecit univerfos Dalmatia: Epifcopos, te Antoninum Subdiaconum Ec-
clcfiaftici patrimonii redorem in hac provincia, cuijubet latam in Natalem & in intrufumabco Archidiaconum
fententiam,utrique prxmiffis adhortationibus, denuntiare. Ne verb Jobinus Illyrici Prx-
fedus Natali patrocinaretür ( feiebat enim eum optimatibus quos conviviis excipicbat effc pergra-
tum ) ilium feriptis litteris rogavit ne opcm reo contra juftitiam ferret.
Quircfpondc- Natalis xgre tulit Papam fibi pcenam excommunicationis effc comminatum, te in fui defenfionem
nt Natalis, ad cum fcripfit : convivia non dedecere Epifcopum, qua: in facra Scriptura te apud vg|cres chriftia-
Ep. s*. nos commendata leguntur te laudata. Sibi tribulationibus prejfo liberum non effe, ledioni facrx opcram
dare ; at non ideo intermiffum prxdicationis opus. Quid de vafis facris diftradis, quid de Ho-
Ep.si. norato afi. Archidiaconatu avulfo refponderit, fubticetur in Epiftola quam ad eumdem Gregorius
Rcfiptfcit. ■ feribendam judicavit, ut hominem exafperatum, dc fincera tarnen obedientia fpondentem pia humilitate
mitigarct, ac in fpiritu lenitatis, uti docet Apoftolus, inftrueret. Admiremur eum ita blan-
dis, cfficacibus tarnen verbis, oleum fimul te vinum Natalis vulncribus infundentem : Ecce, inquit,
Fraternitas tua agre tulit fe de conviviis effe reprehenfam, cùm ego , qui etfi banc non vita , tarnen loco
tranfgredior,ab omnibus corripi, ab omnibus emendari paratus fim . Addit poft multa : Jguod f i quilibet
ex quatuor Patriarchis feciffet ( nimirum Sedis apoftolicx defpexiffet judicia ) fine gravifsimo feandalo
tanta contumacia tranfire nullo modo potuißet. Tarnen pofiquam Fraternitas vefiraad fuum ordinem rediit,
nec ego me a nec decejforis mei injuria memor fum.
Magnam Gregorio Ixtitiam attulit Natalis poenitentia, de qua his verbis certiorem fecit hoc ipfo
Lib.n.Ep.si. anno Johanncm Ravcnnatcm : De fratre autem & coepifeopo noftro Natali valde contriftabar, quod de il-
lo quadam fiuperba cognoveram : fe d quia mores fiuos ipfe correxit, me am trifiitiam fim ul meipfum vincendo
confolatus eft.
Eomortuô Natali paulö poft c vivis fublato, Gregorius ad Antoninum Subdiaconum fcripfit, ut de fucceffocurat
s. Greg. rls eledionc follicitus effet. Et quia ex ejus Epiftola quxnam eledionum tunc effet forma licet intel-
rJcccEc ° JiSerc 5 clua^ am cx ca dcccrpta hoc loco fubjiciemus. Experientia tua, inquit, omni inftantia omnique
L ib ?iu *E p. fillititudine der um & populum ejufdem civitatis admonere feftinet, quatenus uno con fenfu ordinandum
2f. fib i de be ant e lige re Sacerdotem,fado que in perfonam, qua fuerit e le Eta, decreto, ad nos tranfinittere ftudeb
is, ut cum noftro confenfu, ficut prifeis fu it temporibus, ordinetur. I Hud quidem pra omnibus tibi cura
f it , ut in hac elettione nec datio quibufcumque modis interveniat pramiorum, nec quarumlibet perfona-
rum patrocinia co'nvalefcant. r J
Quid verb cura: impenderent fandx Sedis miniftri aut legati, qualis erat Antoninus Subdiaconus
ut intada confcrvarentur Ecclefia: bona mortuo Epifcopo, difeimus ex his verbis : De rebus v e l orna-
mento ejufdem Ecclefia, fide liter rerum inventarium facito te prafente confcribi. Et ne rebus ipfis-pofi it a li-
quid deperire, Refpettum Diaconum atque Stephanum primicerium notariorum, ut ipfarum rerum omninogérant
cuftodiam admoneto : interminans eis de propria eos fatisfaEturos ejie fubftantia, f i quidquam exinde
corum negligentia fuerit imminuturn. Deniquede fuppeditandis omnibus ad eledionem ncccffariis ita
Lib. I. Ep. >7
Lib. it . Ep.
Blelhis eft
Honoratus
Archid.
tiùs agir £
fchtftnati'
«nonet : Ex p en ja verb> qua necejfaria. fu e r i t , p e r oeconomum, qui tempore mortis pradiEH Ep ifio p i inventus
e ft, erogetur, quatenus rationes fiia s fu turo Epifcopo ip fe , ut n o v it , exponat.
Non levitcr prxtercunda fueruntharc, in quibus tanta clucctRomanx Sedis audoritas, etiam in
Mctropolitanas extra Italiam Ecclefias. Aliquando Gregorius hanc eledionum curam dabat Epi.fco-
pis j aliquando etiam judiçibus & magiftratibus, ut argumento eft Epiftola iy. lib. m .a d Judiccm
Campania; ea de re feripta. Sed laïcis nullam in bona Ecclcfixpoteftatcmtradidit, fada fcilicetip-
fis tantùm copia plcbis chriftianx ad eligendum Epifcopum convocandx.
Elcdus fuit à clero in Salonitanum Archiepifcopum Honoratus Archidiaconus, d.c quo jam fxpe
«lidum ; quod pergratum Gregorio fuit : perfpedam enim habebat hujus viri probitatem conftantiam
& in rebus gerendis prudentiam. Sed ejus Sedem invafit Maximus audoricate optimatum fretus ut
infra fuo loco dicetur : qux enim hîc de morte Natalis, cjufque fuccefforis eledione attigimus, per
anteccffum dida funt, ut una cadcmque ferie, quidquid ad controverfiam ilium inter & Honoratum
motam pcrtincret contradum ob oculos poncretur. Nunc quo nos rcvocat ordo temporum redeamus.
Cùm in Italia res imperii nutarent, ne fchifmatici Venetix &: Iftrix defperatione adi Langobar-
■dis deditionem facerent, fi adejurandum fchifma compellcrcntur , Mauricius Auguftus Grcgorium
admonuit ut à vi & coadione interim abftineret. Nupcr Gradus Severi fchifmaticorum Patriarchx
5cdes incendio vaftata fuerat ; quod movit Johannem Ravcnnatem à fando Pontifice poftulare, ut il-
luc eleemofynas mitterc curaret ; cui refpondit Scvcrum abundè habere, unde mimera in aulicos profunderer
, & in fuas eos partes contra Sedem apoftolicam pcrtrahcrct. Mifcricordiam quidem Ecclc-
fix hoftibus denegandam non effc, fed priùs fidclibus exhibendam. In proximo verb effe civitatem
cujus multi cives in captivitatemabdtidi,,ad quos redimendos mittendum effe cum pecunia Clau-
dium Abbatem.
,Hanc Gradi conflagrationem contigiffe credimus quando Agilulfus contra très duces qui rc-
bellavcrant profedus eft. Ex his Minulfus Dux Infulx* S. Juliani qui ad Francos defcccrat eorum-
que partes apertè foverat, vidus te interemtus eft. * Gardulfus Pergamenfis feu Bergomenfis dc-
didonc fada in gratiameft reccptus, Ulfari autem Tarvilu dux urbe capta in vincula conjicitur.
Hoc anno Ariulfus fccunduspoft Faroaldum dux Bcneventanus, agrum Romanum invafit, te c
Romana plebe plurimos, aut occidit ant detruncavit, inquit Gregorius, qui prx moeftitia in cbclicam
moleftiam incidit; choleram forfitan feu bilem, qua inteftinalaborarent te ftomachus hîc fignificat.
Triftitiam augebat Romanus Exarchus,qui etfi belle impar effet, pad nihilominus toto nifu repu-
gnabat, lucrum ex publicis calamitatibus aucupans. Omni fere prxfidio vacua erat Roma, te qui
ad murorum cuftodiam relidi fiicrant a Theodofiani, cùm ftipendia non accipercnt, vix ad excu-
bias aliaque militaria officia potcrant cogi. Reliquas copias eduxerat Exarchus, quibus audo cxer-
citu, receperat fubito velut impetu Sutrium, Polimartium, Hortam, Tudertum, Ameriam, Peru-
fium. Hinc quéritur Gregorius ad Mauricium fcrîbcns, Romam, ut Perufium teneretur, fuiffe re-
lidam : maximè verb paccm quam ipfe impetraverat a Langobardis Etruriam obtinentibus réméré
violatam deflet amarè pius illé pacis Angélus. Ita cùm tanta fpes affulfiffet pacandx totius Italix,
cum Ariulfus ipfe jam in partes Romanorum inclinaret, neque à pace abhorreret Agiîulfus Rex à
Theodelinda, qux Gregorii obfervantiffima erat, mitigatus; âtrocius bellum, ob Romani Exarchi
perfidiam recruduit. Rex etenim illatam fux genti mala fide injuriam ulturus, Perufium obfedit ex-
pugnayitque, capto Maurifione Langobardorum duce qui ad Romanos defcccrat.
Lcgcnda eft ex integro jam laudata Epiftola, ut exploretur quanta calamitofis illis temporibus effet
Langobardi -
Romam pre-
Paid. Dine.
Lib. v. Ep. 4
Papæ cura, ut perielitantibus civitdtibus fubveniretur, ut bello capti data ex Ecclefiæ ærariopc- ï ï Ê E
cunia redimerentur , maxime verb ut pax in tarn deploratis rebus omnino ncccffaria xquis condi-
tionibus compararetur/Ex aliis Epiftolis hoc anno feriptis liquet in rebus beUicis quam follicitus, £^ i-2p
quàm peritus foret. * 3lm
In ea de qua locuti fiimus Agilulfi expeditione, Langobardi non folum agrum Romanum Pcrufio v 1 r'.
vicinum dcprxdationibus, incendiis, cxdibus feedarunt, fed adipfius Urbis muros caftrametati funt. ez?cS
Tunc S. Dodor Ezechiclem Prophctam chriftianx plcbi exponebat eadem animi tranquiliitate, ac Prophetan
fi nihil ab hofte fuiffetmetuendum. Neque poftquam accepit Regem Padum jam tranfiiffc te ad (Jr- ponit'
bis obfidionem feftinare, coeptum opus intermifit, quoji merito Bcrnardus admiratur. Sed ab ejus L ib .,.de
verbis referendis abftineo, qux in Prxfatione ad homilias in Ezechielem legere licet, uti cetera qux fid- e-o-
ad illas homilias pertinent. Hofte tarnen Urbijamjam imminente, finem concionandi facerecoadus
eft, ut ipfe ait. Partem hanc homilix ultimx attexo, quod in ea miferabilis Romx ftatus quafi ob ocu- Luauofus
los pofitus confpiciatur:£rr<? h ac , utDeo largiente po tuim us, coram v o b i s , Fratres c a r ifs im i, rim a ti f u - mæ flatus.
mus. Nemo autem me reprehendat, f ip o f t hanclocutionemceffivero: qu ia ficu t omnes cernitis , noftra tr ib u -
lationes cxcreverunt: undique g la d iis rircumfufifumus, undique imminens mortis periculum timemus. A l i i
detruncatis a d nos manibus redeunt, a li i c apti, a l i i interemti nuntiantur. Jam cogorlinguam ab expofitione
retinere : q u ia tadet animam meam v ita jp e a . Alibi teftatur vifos à fe Romanos more canum in collis fum - iib.v.Ep.
bus ligatos,, q u i a d Franciam ducebantur v én a les. O duram illorum*quondam Orbis domiliorum fortem !
Hxc Agilulfi expeditio, inter res anno y?y. geftas referri folct ; fed ad annum 591. potiùs pertine-
re, hxcmihi perfuadent. Agilulfus Romam tentavit, quando ad Pcrufii expugnationem eft profed
u s , ut colligitur ex Paulo Diacono : Statim Ticino egrejfus Rex, Peritfium p e t i i t .............huju-s Regis ad- Lib. xv. c.
ventu in tantum beatus Gregorius Papa exterritus eft, u t ab expofitione t em p li, de quo Ez ech ie l fe rip fe ra t,
jfft ft e r e t .lA contigiffe ftatim ac Rex accepit Perufium, eum aliis urbibus jam enumeratis, ab Exarcho
tuiffc oc^patum, idem feriptor clarc docet. At Rbmanum Exarchum Pcrufio pocitumefie faltem
anno fecündo Pontificatus S. Gregorii, feribit ipfe in Epiftola hoc anno data, qux cum alia jam fxpe LT'b, " '
laudata confcrri débet. ' ' r Ltb.n.zp
*.Sicdiûi milites legiohisquæ noniiuc Thcodofiiuniuj cx Impcratoris filiis infigniebatur.