De humilie:
fatisfadtionis
Horml. s i. i
gère, inimicitias înimicis reddere , de affli&ione A dis fequentibus velue in itinere oçcurrant, 6c tanproximi
gaudere. Cunda hæc vetufti funt hominis
, quæ videlicet de radicc trahimus corruptio-
nis. S cd qui jam ifta exfuperat, 6c ad præcepta
Domini mentem in benignitatem commutât, de
hoc redè dicitur : JjOuia 'vetera, tranfterunt, dr ecce
fafta fùnt nova. Tunc ergo in noftris mentibus
nova fiunt, cùm à nobis vetufti hominis vitia cran-
l'eunt.
C A P U T X V .
to ea intclligentiæ amplexu conftringant,quanto
ilia &: quafi priufquam cernèrent , in voce lau-
dantis amaveranc. !
C àY uVt X V I I I .
Non angufiiamini in nobis.
D Ebent audientes verba prædicationis in am-
Obficcrdmus pro Chrifto : reconciliamini Deo.
plo fufeipere gremio caricatis Dodori namqüe
lpatiofus ad manendum locus débet cfle in corde
auditons, latitudo bonitatis. Unde quibufdam à
S Paulo dicitur: Capife nos. Neminem lafimus, ne-
I contingat ut fortafle cum proximo jurgium B minem cormpimus. Non angufiiamini in nobis1: an-
hafccamus, fatisfacere priores erubefeimus. Cor guftiamïni autem invificcribusveftris. Acfieisaper-
quippe carnale, dum hujus viræ gloriam quærit, tè diccrctur: Ad fufeipiendam dodrinam, fpacio
humilitatem rcfpuic. : 6c plerumque ipfe homo,
qui irafeitur, difeordanti fibi rcconciliari appétit:
fed ad fatisfadionem ire prior erubefeit. Pcnfe-
îu u s fada Veritatis,ut vidcamus quo jaceant adio-
nes noftræ pravitatis. Si cnim membra fummi capitis
fumus, eum imitari, cui connedimur, de-
bemus. Quid namque exemplum cruditionis noftræ
Paulus egregius prædicator djeit: Pro Chrifto
legatione fungim ur, tamquam Deo exhortante per
nos : ob/ècramus pro Chrifto : reconciliamini Deo.
Ecce inter nos &: Deum difeordiam peccando fc-
Qi^Cnmnu,
gna earitatc
tafeipi dcbfot
fum mentis locum, facite: fed ad cogitanda car-
nalia, angufti remanete.
C a p u t X IX .
Cum venififiemus Macedonian , nullam requiem ,
habuit ca.ro nofira. V Ir Deo bene fubditus fic adverfis non fran-
gitur, ficut nec profperis clevatur : quoniam adverfa
non dcjiciunt, quem profpera nulla corruub
Quàd ||i
plus arlverû |
cimus, 6c tarnen ad nos Deus fuos legatos prior C Plerumque vero quia exerccri fc utiliùs
inifit: ut nos ipfi qui peccavimus, ad pacem Dei r. ui jaap u.u
rogati veniamus. Erubefcat ergo humana fuper-
bia , confundatur quifquc fl non fatisfaciat prior
proximo, quando poft culpam noftram, ut ci rc-
conciliari debeamus, 6c ipfe, qui offenfus eft, lc-
gatis interveniendbus obfecrat Deus.
C a p u t X V I.
Per gloriam & ignobilitatem, &c .
contritionis fux laboribus novit, in adverfis hila-
refeit: qua: dum conftanter pro veritate patitur,
augcri fibi virtutis mcrita lxtatur. Hinc eft quod
tunc Apoftolos legimus exuftafle, cum illos pro
Chrifto contigit flagella toleraflc, ficut feriptum
eft : I bant gaudentes a confpettu concilii: quoniam
digni funt habiti pro nomine Jeftt contumeliam pati.
Hinc Paulus cum duris in Macedonia fuifiet per-
fecutionibus preffus, in eo quod fe afflidum infi-
n u a t, etiam jucundatum demonftrat , dicens:
Nam cum venijfimus Macedonian*, nullam requiem
habuit caro noftra. Ac fi apertc diceret: Quia fpi-
ritus requiem habuit, dum per profedum animx,
perfecudonum fupplicia caro toleravit.
■ S c ie n d um eft, quia ne immoderatis laudibus
crigamur plerumque miro Rcdoris noftri modera-
mine, etiam detradionibus lacerari permittimur :
ut cùm nos vox laudantis elevat, lingua detra- D
hentis humilict : quoniam 6c arbor fæpe, qua:
unius venti impulfu ita impellitur , ut penc jam
erui polie videatur , alterius è diverfb venientis
flatu erigitur : 6c qua: inflexionem hac ex parte
pertulit, ab alia ad ftatum redit. Unde &c arbor
ilia altè radicata, quafi inter ventos adverfantes
fixa fteterat, qua: diccbat : Per gloriam, dr ignobi-
liMtem : per infamiam, dr bonam famam.
C a p u t XX.
In expofit. B, I
Job,'lil. i.
X V I I .
Jnexpi>i»‘
jobllii-t
n.
Qua de caufa
jufti laudem
ln expofit. B.
f i b , lib. 20.
Forts pugna y intus timorés.
S a n c t i viri tribulationum bcllo deprehenfi,
cùm uno codemque tempore alios ferientes, arque
alios fuadentes ferunt, illis opponunt feutum genera ftp«-
patientia:, iftis intorquent jacula dodrina: : per-
verfa fuadentes intus fapienter edocent, &c foris
fortiter adverfa inferentes contemnunt : hos do-
centes corrigunt, illos tolerantes premunt : infur-
gentes hoftes patiendo defpiciunt, infirmantes ve-
Os joßruln patet ad vos > 0 Corinthii, grev
C ro cives compaticndo ad falutem rcducunt. Vi-
Um ab infirmis auditoribus fe intelligi non E deamus caftrorum Dei miiitcm contra utraqüe
pofTc confpiciunt, folent plerumque etiam jufti præliantem, ait enim : Foris pugna, intus timorés.
laudare bona, quæ dicunt : non quo ipfi fuis lau- Enumérât bclla, qua: cxtrinfccùs tolérât, dicens:
dibus inhient, fed quo fuos auditores ad audien- Periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex
di follicitudinem acccndant, ut dum eorumvoce genere, periculis ex gentibus, periculis in civitate,
proferuntur, ab illorum cor dibus ardentiori affc- periculis infolitudine, periculis in mari, periculis in
d u rapiahtur. Unde Paulus cùm mira Corinthiis fa lfis fratribus. In hoc autem bcllo, qua: contra
&c multa dixiflet, adjunxit : Os nofirum patet ad adverfarium fpicula intorqueat, adjungit : In la-
rvos, o Corinthii : cor nofirum dilatatum efi. Cùm
jgitur fandi Dodores laudem pra:dicationis exaltant
, quafi manu vocis ab imis cogitationibus
$=orda audientium levant, ut excuffa vclocitcr dibore
dr arumna, in v ig iliis multis, in fame dr fiti >
in jeju n iis multis, in frigore dr nuditate. Scd inter
tot ccrtamina deprehenfus dicat, quanto vigilia-
rum muniminc etiam caftra cuftbdiat: nam pro-
tinus
iTbtJf 3- 3’
849 fupef Epiftolam 11. B. Pauli Apoftoli ad Corinth. 85-0
tinus adjungit: Prater ilia qua cxtrinfccùsfunt ,in^ A bulatio : fid ex aqualitate in prafenti tempore nofir a
f t anti a me a quotidian a ,follicitudo omnium Ecclefia-
rum. Ecce in fe bella fortiter fufeipit, & tuendis
fe proximis mifericorditer impendir: narrat mala
qua: patitur, fubjungit bona qua: impertitur. Pem-
femus ergo cujus laboris fit, uno eodem tempore
, foris adverfa tolerare, intus infirma fuftincre *
foris pugnas patitur, quia verberibus feinditur,
catenis ligatur : intus metum tolerat, quia paffio-
nem fuam non fibi, fed difeipulis obefle fortni-
dat. Unde Sc cifdcm feribit, dicens: Nemo movea-
tur in tribalationibu s iftis-, ip fi enim ficitis, quod in
hoc pofitus fum. Aliorum quippe cafus in propria
paflionc metuebat, dum ipfum difeipuli afflidum
abundantia illorum inopiam Juppleat : ut dr illorum
abundantia vefira inop 'u fitJùpplementum. Hax pro-
culdubiocondefcendendo infirmis intulit, nc plu-
rima præbentes,. & ipfi poftmodum inopiam mini*
me tolérantes, ad impatientiam erumpant. Cùm
enim danris mens ferre inopiam nefeit, fi multa
fibi fubtrahic, occafionem contra fe impatientix
exquirit. Priùs quippe pra:parandus eft patientia:
animus, & tunc aut multa funt, aut cunda lar-
gienda : nc dum minus æquanimicer inopia irruens
fertur, & prarmiffa: largitatis merces percat, 6c
ad hue mentem deceriùs murmuratio fubfequens
perdat. ’Quibufdam cnim inopiam ferre non vapro
fide verberibus agnofccrcnt, fideles fc profi- B îentibus tolerabiliùs eft minds tribucrc, quàm poft
reri reeufarent. O immenfæ caritatis vifeera ! Défi-
picic quod ipfe patitur, 6c curat ne quid pravæ
perfuafionis in corde difeipuli patiantur: in fe con-
cemnit vulnera corporis, &: in aliis medetur vul-
nera cordis. Habent quippe hoc jufti proprium ,
ut in dolore pofiti tribulacionis fiia:,curam non
déférant utilitatis alicnæ. Et cùm de fc adverfa patientes
dolent, aliis neceflaria docentes prævidenu.
largitatem fuam ex inopia: anguftia murmurarc.
Nam ut ad magna largienda audientium mentes
acccndcret, paulö poft intulit, dicens : Hac au- '•
tem dico: £>ui parce feminat, parce dr met et. Plus
autem nonnumquam elle dicimus compati ex corde,
quàm dare : quia quifquis indigenti perfedè
compatitur, minus æftimac omne quod dat. Nifi
cnim dantis manum bona voluntas vincerct, i5c
Valde autem rainoris cft laboris, aut doccre cùm eifdcm prædicator egregius difeipulis non dixif*
nihil toléras, aut tolerare cùm nihil doces. Unde fet : £)ui non folùm facere ,fe d & velle coepifiis ab ■
fàn£li viri ad utraque fc folcrter extendunt, 6c ta- anno priore. Facile quippe eft in bono opère obe-
men in tribulàtionibus fortafle feriuntur : fic ex- dire,etiam volentem :fed hæc magna indifeipu-
teriora bclla fufcipiunt, ut follicitè cogitent ne lis virtus extiterat, eos bonum quod illis præce*
prbximorum interiora lacerentur.
C a p u t X X I.
Non ut aliis ß t rcmijjio, vobis autem tri-
. bulatio»
P ptum cft, 6c ante voluifle. Idcirco autem plus
eompaflionem quàm datum dicimus : quia rem
quamlibct plerumque dat etiam qui non corrpa*
titur : numquam autem qui verc compatitur,quod
neceflarium proximo confpicit, negat.
S C i R e necefle eft quia ille perfeftè tribuit,
qui cum eo quod affli&o porrigit, affli&i quoque
in fe animum fumit:ut priùs in fe dolentis paf-
fionem transférât, 6c tune contra dolorem illius
per minifterium concurrat. Nam fæpe largitorem
muncris rerum facit abundantia , 6c non virtus
C a p u t X X I I .
’ EpißoU graves ßtnt, praßntia vero corporis 1
infirma.
S c i£ NDUMeft quöd juftus quifque aut temporalem
gloriam non habet, aut hanc fub femet-
compaffionis. Qm cnim afflido perfeblè compati- ipfo frangit, fi habet : ut honori fuo liber emi-
tu r, plerumque 6c hoc indigenti tribuit, in quo neat, ne ei vibtus dele&atione fuccumbat. Hinc
ipfe qui dederit, anguftatur. Er tunc eft plena cor-D eft enim quöd ille prædicator egregius antchu-
Dc contemta
honoris.
J» expofit. ß .
fib .lib .io .
dis noftri compaflïo, cùm malum inopiæ pro ma-
ximo fufeipere non metuimus, ut ilium à paffio-
ne liberemus. Quam vidélicet pietatis formam
Mediator Dei 6c hominum nobis dédit, qui cùm
poflet nobis etiam non moriendo fuccurrere, fub-
venire tamen hominibus moriendo voluit : quia
nos videlicet minus amaflet, nifi 6c vulnera noftra
fufcepifl'ct : nec vim nobis fuæ diledionis o-
ftenderet, nifi hoc quod à nobis tolerat, ad tem-
pus ipfe fuftincret. Paflibiles quippe morcalefque
nos reperit, 6c qui nos exifterc fecit ex nihilo,
revocare videlicet etiam fine fua morte potuic à
paflïone. Sed ut quanta effet virtus compaffionis
manos oculos apoftolatus fui gloriam humiliave-
rat, qui dicebat: Non u fi fhnus hac poteftate, cum 1
pofsimus oneri ejfe ut Chrifii Apoftoli, fe d fa c ii fu mus
parvuli in medio veftrum. In die nimirum
apud auditores fuos contemtus habebatur, cum
dicebat: Epiftola graves fu n t, dr fortes : prafintia
verb corporis infirma, dr firmo contemtibilis. Quem
enim taliadicere pofl'c cognoverant,fecum com-
muniter vivere non pofle judicabant.Dumque eum
6c humilem vivendo ccrnerent, 6c akum fermo-
ne penfarent, fua cos elatio compuiit,ut quem
per feripta timuerant, per pnefentiz verba defpi-
cerent. Paulus igicur unde magifterium humilitaoftenderet,
fieri pro nobis dignatus cft quod efle E tis exhibuit, inde à rudibus difeipulis fuperbi
nos voluit :,ut in femetipfo tcmporalitcr mortem
fufeiperet, quam a nobis in perpetuum fugaret.
Annon in divinitatis fuz divitiis nobis invifibilis
permanens, miris nos potuit virtutibus ditarc?
Sed ut ad internas divitias rediret homo, foris
apparcre dignatus eft pauper Deus. Unde 6c prz-
dicator egregius, ut ad largitatis gratiam vifeera
noftrx compaflionis accenderet, dixit: Scitis graft
am Domini noftri Jefu C hrifti, quoniam propter
vos egenus fa liu s eft, cum ejfet dives. Qui fic etiam
dicit : Non ut aliis Jit remifsio, vobis autem tricontumelias
recepit. Horrcndo enim modo languor
fuperbientium unde dctumcfcerc debuit, ex-
crcvit: dum mens elata carnalium, hoc quafi de-
dignabile repulit,quodmagifter itnitabile oftendir.
C a p u t X X I i l .
Cum ffifem apud vos, & egerem, nulli onero- 3
fits fiui.
E a t i Pauli manfuetudinem confidere'mus ]
HHh