IV.
A f d e e l ,
v.
H o o f d s
t u k .
jEenwy-
VÏgit
„ ruuwer, dan de jongen o f die van middel-
„ maatige grootte zyn. Z y hebben fomtyds
„ als verfcheide Steeltjes , waar uit Jaarlyks
„ Bladen en Bloemen voortkomen, die ook,
„ afgebroken zynde en in de Aarde geftoken,
, , een rondachtigen Wortel krygen, brengen-
„ de insgelyks Jaarlyks Bladen en Bloemen
„ voort. Op Steenachtige Bergen o f Rotfen,
„ daar Pynboom - Bosfchen groei jen, heugt het
„ my , dat ik ’er , niet zonder moeite, heb
„ uitgehaald, die niet dikker dan een Vinger
„ waren , maar fomtyds ter langte van een Elle
, , zouden uitgegroeid zyn ; hier en daar , op
, , plaatfcn daar de Spleeten der Rotfen wat rui-
„ mer waren, met Knobbels uitpuilende. Van
3, de Kruidwyfjes worden zy te Weenen op
%3 de Markt te koop gebragt onder den naam
„ van Varkens - Brood. In de voorgaande
3, Herfst werden aan de Vrouwe van Heyfen-
33 ftein, van Konftantinopolen, onder verfcbeï-
3, derley Bollen , ook eenige ronde Wortels
33 van dit Gewas gezonden , die niet grooter
„ dan Karftengen waren, zeer glad van Bast,
„ en deeze bragten, voor den Winter reeds ,
„ Bladen voort, bloeijehde in Maart ( * ) .”
D e Wortel is ’t aanmerkelykfle in dit Gewas:
die Bladen uitgeeft, welke Hartvormig,
rondachtig, met Hoeken o f Nierachtig van figuur
,
(*) CLUS. Farm, p. 233, 234,
p e N T A N D R 1 A . 493
guur, en fomtyds zeer fraay gevlakt zyn o f A^ ;EU
gezoomd, Sphildswyze geplaatst op lange krom* v .
me Steelen. Het heeft geen Steng, maar uit H o o f d *
dien zelfden Wortel komen de Bloemen voort
op regte Steeltjes , en deeze zyn zeer aange-,,,-*,
naam van Reuk , byna van allerley Kleuren,
doch in ’t wilde meest paarfchachtig. De
voornaamfte onderfcheiding hangt af van den.
tyd der bloeijing, in ’t Voorjaar, in de Zomer
of den H erfst, naar welken men het ook den
naam geeft: wordende dit Gewas, om de fraaiheid
, in de middelfte en Noordelyke deelen van
Europa met vermaak aangekweekt. Het is
een overblyvende Wortel," die zig gemakkelyk
laat voortteelen in de open Grond, brengende
op een warme plaats de Bloemen vo o rt, die
een zonderlinge figuur hebben, en, als zy afgevallen
zyn , windt zig de Steel aar tig in
malkander, leggende zig met het Knopje, daar
het Zaad in groeit, op den Grond neder. Dit
Knopje gaat in Auguftus van ’t volgende Jaar
eerst open, bevattende dan ryp Zaad, uit het
welke men veele Verfcheidenheden teelen kan;
doch die niet bloeijen voor het zesde Jaar.
Dat dit Plantje Varkens-BrooA genoemd wordt,
komt zeker!yk daar van daan, dat de Wortels
tot Voedzel van de Zwynen ftrekken. Het
blykt in meer gevallen, dat deeze Dieren dingen
nuttigen , welke fchadelyk zyn voor Men-
fchen en andere Beeflen. De raauwe W o r te l,
immers, wordt voor Vergiftig gehouden, maar
g e il,
Deel. VU» Stuk,