aanbiedt, is een klein eiland midden in de rivier, Poelo Anjoct of
»drijvend^eiland” geheeten, drie of vier palen boven Pontianak.
Volgens de overlevering zou h et, eeuwen geleden, zieh van liet
terrein orastreeks de hoofdplaats hebben losgemaakt en herwaarts
zijn afgedreven. Hoe zonderling dit verhaal ook schijnen möge,
heeft het echter voor hem, die bet land kent, weinig bevreemdends.
.Wij zagen boven , hoe de snelle stroom der Sekajam dikwijls
bamboe-stoelen met zieh voert, die zieh lager weder vast zetten.
Ook op de rivier van Landak, die niet minder verval heeft, kan
men vaak dit verschijnsel waarnemen, en wij hebben siechts te
onderstellen, dat zieh ter plaatse van Poelo Anjoet eene rots in de
rivier verheft, die de kern vormt, om welke zieh de afdrijvende
planten en aarddeelen allengs hebben verzameld, om de wijze van
ontstaan door de overlevering aan het eiland toegekend, zeer na-
tuurlijk te vinden 2). Het land längs de oevers is op deze hoogte
geheel en al vlak en van heuvel of berg is niet het minste spoor
te vinden. De grond is moerassig en vertoont, even als omstreeks
Pontianak, niets dan wildernissen van de weligste groeikracht 3).
De wateren van de Mandor-rivier störten zieh bij de kampong
Terap met groote snelheid in die van Landak, en de vaart op
dien stroom wordt bovendien door zijne vele kronkelingen en de
boomen en struiken, waarmede hij -hooger op bewassen is , zoowel
als door de moerassigheid der oevers zeer bemoeijelijkt. In weer-
wil dezer bezwaren vormt deze rivier het gewone middel van ge-
meenschap tusschen Pontianak en Mandor, het reeds meermalen
gemelde hoofd-etablissement der Chinezen in deze gewesten. Deze
plaats ligt omstreeks 10 uren oostwaarts van de kust en is na-
genoeg even ver van de rivier van Mampawa als van die van
Pontianak verwijderd 4). Het terrein krijgt van hier af noord-
waarts een geheel ander aanzien, de grond is meestal hoog en
heuvelachtig en voor allerlei cultures geschikt 5). Van Mandor
loopt een weg over de Chinesche kampongs Naäla en Montedong,
de laatste aan den linkeroever der rivier van Mampawa gelegen,
naar Montrado, het hoofd-etablissement der Chinezen van Sambas.
') Bl. 44.
. 2) Thomson, p. 1 2 0 , ßadermacher, bl. 120.
8) Thomson , p. 120.
*) De Stuers H S ., bl. 8 , 1 8 , Tobias W., bl. 1 0 , 17.
') Hartmann HS. I , bl. 12. * / ^ \
f'C </■ cy t 1 £ r ! ■ (7 . o t ' . Ï ’ tr e . ’ ¿y I * Y ' L~
Dit pad gaat nu over bergen, dan door moerassige dalen, waarin
schoone sawahs zijn aangelegd, door welke met planken en omver-
gekapte, zoo goed mogelijk aaneen geschikte boomstammen een weg
is gebaand 1), Zuidwaarts van Mandor liggen aan de rivier de mijn-
werken van Kopian 2). _
De overige meest vermeldenswaardige Chinesche kampongs in
het gebied van Mandor zijn P en iti, Poeron besar, Poeron ketjil,
Sallion en Pinjoe, die allen nabij de kust zijn gelegen. De vier
eerstgemelde liggen aan kleine rivieren van denzelfden naam; de
aanzienlijkste, Panoraman, op een half uur afstands van zee, waar-
van zij door moeras en bosch gescheiden i s , terwijl zieh achter
de kampong eenige, betrekkelijk vrij aanzienlijke hoogten verhef-
fe n , die aan de eentoonigheid van het gezigt op de läge stranden
eenige afwisseling geven. Poeron besar en Poeron ketjil zijn
verbonden door een vrij goed pad, hetwelk door schoone sa-
wahvelden loopt. Sallion en Pinjoe zijn beide aanzienlijke kampongs
, waarvan de eerste, omtrent een uur landwaarts in , op
den regter-oever der rivier van Pinjoe is gelegen, en dus tot
Mampawa zou moeten gerekend worden , indien de grensbepalin«
gen tusschen de verschillende staten iets meer waren dan eene
poging, om haar niet afgebakend gebied in groote trekken te om-
schrijven. Sallion ligt iets dieper landwaarts nabij den linker-oever
der Pinjoe-rivier. Beide deze kampongs zijn door schoone rijst-
velden omgeven, die door eene moerassige strook bosch van onge-
veer een kwartier breedte van het strand zijn gescheiden 3).
Bij de Peniti-rivier moet ik iets langer stilstaan; zij is in Julij
1831 door den kapitein der genie van Deventer onderzocht, naar
aanleiding der ontdekking van koper-erts in den heuvel Tampi,
nabij hare oevers gelegen. Het is zonderling, dat de aanwezigheid
van dit erts het eerst door tusschenkomst van Radja Brooke van
Serawak en van den Gouverneur van Singapoera ter kennisse van
het Nederlandseh Gouvernement schijnt gebragt te zijn. Men heeft
opgegeven, dat het ontdekl was door een Engelsch natuurkundige,
die, met geologische onderzoekingen in het gebied van Serawak
>) De Stuers H S ., bl. 17.
s) Natuurk. Tijdschr. van N . I ., Jaarg. IH , bl. 541, en de kaart van
von Derfelden.
8) De Stuers HS., bl. 1 0 , 1 2 , Tobias W. , bl. 1 5 , van Lijnden N. T.,
bl. 6 2 1 , Natuurk. Tijdschr. van N, I ., Jaarg. I I I , bl. 537.
L 11