zijn uiterst schraal. Hij zegt dat de Sultan in magt verre moest
onderdoen yoor dien van Banjer-massin en niet meer dan 1000
gewapende mannen kon op de been brengen, die echter van schiet-
geweer voorzien waren, Wat te Banjer-massin niet het geval was.
Hij voegt er b ij, dat hier de voornaamste markt was van de diamanten
van Landak en de kostbare Borneosche kamfer. Om de
eerste magtig te worden en te verhinderen, dat vreemde volken
regtstreeks met die van Landak kwamen handelen, liet de Sultan
altijd eenige wel bemande oorlogspraauwen voor den mond der La-
wei-rivier kruisen, zoodat die van Landak wel genoodzaakt waren
hem de grootste en beste steenen tegen de prijzen, die hij daar-
voor geven wilde, af te staan. Nogtans gebeurde het wel, dat
vaartuigen van Bantam en Djohor, de waakzaamheid der kruisers
verijdelende, de rivier opvoeren, omhunne waren tegen goud en diamanten
te ru ilen ; en de inboorlingen bedienden zieh te liever van
die gelegenheid, daar de magt van den Sultan niet groot genoeg
was, om op zoo verren afstand zeer te vreezen te zijn. De Roy
verheft zeer de schoonheid der Dajaksche meisjes, en zegt dat de
vorsten en grooten van Sukkadana hunne harems bij voorkeur met
vrouwen uit de binnenlanden bevolkten 1). Yalentijn voegt bij deze
door hem overgenomen berigten alleen nog, dat de negerie Sukkadana
te dier tijde niet meer dan 500 of 600 huizen telde. Of-
schoon het tijdvak, waarvan wij hier spreken, dat was van haren
grootsten bloei, moet men zieh dus wel wachten, haar werkelijk
gewigt af te meten naar den glans, die haar, in de historische
overleveringen der inboorlingen, als de oude hoofdplaats van Borneo’s
Westkust omstraalt.
Nadat de Engelsche kapitein zijne zaken te Sukkadana had afge-
daan, vergezelde hem de Roy naar Malakka, vanwaar hij zieh ver-
volgens naar Atjin op Sumatra begaf2). Het is hier de plaats niet om
hem verder op zijne zonderlinge loopbaan te volgen. Van den Pa-
ngeran Marta-ning-rat is mij verder niets bekend. Wat ik hier van
hem verhaald heb, verspreidt over den gang der gebeurtenissen op
Borneo’s Westkust geen lic h t, en blijft dus eene geheel op zieh zelf
staande bijzonderheid, die echter als bijdrage tot de kennis van de
kuiperijen en kabalen aan de inlandsche hoven niet zonder belang is-
*) De Roy , bl. 132.
*) De Ro y , bl. 129— 131. Yalentijn, bl. 2 3 9 , heeft schier uit3luiterd
uit de Roy geput.
Kort na het bezoek van de Roy, brak over Sukkadana een he-
vig onweder los, dat aan de zaken van Borneo’s Westkust eene
geheel andere gedaante gaf, en waarbij wij de Oost-Indische Compagnie,
welligt door de vertoogen van de Roy en den bloei van
den handel der Engelschen op Sukkadana op het gewigt dezer kust
meer opmerkzaam geworden, op nieuw, en met meer nadruk dan
vroeger, handelend zullen zien optreden.