P i
IH
en sedert in den regel op dat cijfer gebleven 1). Het établissement
ligt, even als te Pontianak, op moerassigen grond, en is aan alle
zijden door digte wildernissen omgeven 2). Een berijdbare weg is
hier nergens, en zou, zoo wel wegens den doorweekten, alluvialen
bodem, als wegens de talrijke stroomen en waterloopen, niet zon-
der groote moeite en kosten zijn aan te leggen. Trouwens er zijn
hier paarden noch lastdieren, en de rivieren verschaffen zulke ge*
makkelijke middelen van gemeenschap met de binnenlanden, dat
men aan wegen weinig behoefte heeft 3). Men heeft echter in 1832
tusschen het établissement en de negerie, tot bevordering van het
verkeer, eene geregelde passar aangelegd. Voor de Europeanen is
Sambas lang geene aangename plaats, daar zij niet slechts door
het gemis van gezellig verkeer, maar ook nog door de dunrte en
schaarschte aller geriefelijkheden aanmerkelijk bij Pontianak achter
staat 4). Wat den invloed van het klimaat op de gezondheid der
Europeanen betreff, luiden echter de meeste getuigenissen günstig;
het verschil met Pontianak is in dit opzigt niet groot, gelijk ook
de gesteldheid van het terrein en van den dampkring nagenoeg de-
zelfde zijn, maar schijnt toch eenigzins in het voordeel van Sam-
bas te wezen 5).
Met een snelgaande praauw, met het vereischt getal pagaaijers,
b. v. 80 bemand, kan men van de uitwatering in acht of negen
uren naar de woning van den assistent-resident opvaren, ofschoou
grootere schepen daartoe wel drie dagen werk hebben. De reden
hiervan is dat de rivier, aleer men deze plaats bereikt, door eenige
rotsen, die omstreeks 200 voet te r doorloopen en drie voet onder
water liggen, bij na over hare geheele breedte wordt afgesloten s).
Men beweert dat men deze rotsen hier eenmaal met opzet heeft laten
zinken, ten einde de hoofdplaats tegen een aanval met schepen te
beveiligen. Het zingen der riv ie r, hetwelk hier zoowel als te
Pontianak soms wordt waargenomen, heeft men getracht door de
Sterke schuring des waters längs deze steenen te verklären, wau-
neer het na zware regens met buitengewone kracht zeewaarts vloeit;
') Offic. Stukk. H S ., bl. 2 5 3 ; vgl. Verwikk., bl. 276.
s) Francis , bl. 2 9 , 3 1 , E a r l, p. 2 2 1 , 222.
*) E a r l, p. 222.
*) Francis, bl. 3 0 , v. d. Velde, bl. 6 6 , E a r l, p. 221.
*) Tobias Bijl. H S ., bl. 5 , 6 , 7 , Earl. p. 2 2 3 ; ongunstiger spreekt
daarover v. d. Velde, bl. 65.
*) Francis, bl. 2 9 , Tobias, bl. 11.