schouwd, doch legde, wanneer zijn tijd verstreken was, het
schrijfpenseel weder neder, om op nieuw met de patjol (houweel)
als gewoon lid der vereeniging te gaan arbeiden. Uit deze kleine
vennootschappen, gelijk er aanvankelijk, zoo als wij reeds op merk*
te n , een aantal bestonden, zijn allengs door zatnensmelting, of,
voor zoover de genootschappen administratief gescheiden bleven en
slechts gemeenschappelijk naar buiten werkten, door verbonden,
die magtige vereenigingen ontstaan, die op het lot van Borneo’s
Westkust zulk een beslissenden invloed hebben gehad, en die wij,
daar zij een republikeinschen regeringsvorm hebben, geheel als
federative republieken mögen beschouwen 1). Zoodanige vereeni-
gingen bestonden er sedert lang op Borneo’s Westkust acht, waar-
van eene, die van Lan-fong 2) of Mandor, in het gebied van Pon-
tianak, de zeven overige in dat van Sambas gevestigd waren. Deze
laatste smolten door onderlinge verbindtenissen, althans uit politiek
oögpunt, tot twee nog grootere vereenigingen ineen, bekend onder de
namen van Tai-kong of Montrado en van Sin-ta-kioe. De naam van
Tai-kong of Montrado heeft namelijk schier geheel dien van Fo-sjon
verdrongen , zooals vroeger eene vereeniging beette, waartoe, nevens
Tai-kong, ook de genootschappen Hang-moei, Man-fo en Sin-woek be-
hoorden 3). Dit laatste heeft zieh in 1837 van de vereeniging afge-
scheiden, maar of het nog op zieh zelf bestaat durf ik niet bepalen; de
overige zijn ineengesmolten, — behalve dat Man-fo later grootendeels
naar Landak verhuisde 4), — maar zöö, dat zieh weder de Chinezen
van Larah en van de later uit Tai-kong uitgegane vestiging te Boe-
doek, Lim-tian geheeten, uit een administratief oogpunt van Tai-kong
hebben afgescheiden, ofschoon zij daarmede politisch ten naauwste
verbonden bleven. Vroeger waren ook de vereenigingen Sin-ta-kioe,
Sji-poeng-fong en Tai-fo in de streken van Montrado en Larah ge-
vesligd, en dezen maakten met de v ie r, die ik als voorinaals
onder den naam Fo-sjon verbonden heb opgenoemd, de zeven kong-
sies u it, die omstreeks het tijdstip, waarmede het vorige hoofdstuk
sluit, tusschen de Selakouw- en Doeri-rivieren gevestigd waren 5).
Sji-poeng-fong en Tai-fo waren ongeveer evenzoo met Sin-ta-kioe,
Kitter , bl. 121 , 122.
8) Eiders vind ik Lan-foeang, Lang-fon en La-nong geschreven. Zie
over Mandor boven, bl. 62.
8) De Stuers H S ., bl. 2 1 , 3 0 , Tobias, bl. 34.
4) Vgl. boven, bl. 70 vv.
e) Zie boven, blz. 301.
de magtigste vereeniging van dit drietal, verbonden ", als Hang-
moei , Man-fo en Sin-woek met Tai-kong ; en al de Chinezen in
het gebied van Sambas waren dus in twee bondgenootschappen
verdeeld, die vijandig tegen elkander overstonden. Ten gevolge
der aanhoudende * veeten en oorlogen zag zieh de zwakkere partij
van Sin-ta-kioe allengs genoodzaakt andere vestigingen op te zoe-
k e n , waaromtrent ik later meerdere bijzonderheden zal bijbren-
gen. Sji-poeng-fong vestigde zieh in Loemar en heeft zieh in ver-
volg van tijd van zijne vroegere bondgenooten gescheiden en in
de vijandelijkheden van 1850 voor Tai-kong partij gekozen. Tai-
fo schijnt zieh allengs geheel in Sin-ta-kioe te hebben opgelost.
Deze, door den afval van Sji-poeng-fong verzwakte. p a rtij, was
in 1850 nagenoeg uitsluitend tot het dislrikt Sepang beperkt,
eu is len gevolge der toen uitgebroken onlusten schier geheel
verstrooid geraakt *). Men ziet uit dit beknopt overzigt, het-
welk ik mij vlei dat over het later volgend verhaal onzer ge-
schillen met de Chinezen sedert 1818 veel licht zal kunnen ver-
spreiden, dat de Chinesche associatién in het gebied van Sam-
bas , ten opzigte hunner onderlinge verbindténissen en veeten,
de opkomst van nieuwe en den ondergang van reeds gevestig-
de, eene vrij ingewikkelde geschiedenis hebben, waarvan echter,
bij gebrek aan bescheiden, geen geregeld verhaal kan worden za-
mengesteld.
De oorzaak van het ontstaan dezer grootere vereenigingen of federative
republieken is ongetwijfeld te zoeken in den wensch, om
zieh te krachtiger tegen de eischen der Maleische vorsten te kunnen
verzetten en meer ontzag in te boezemen aan de Dajaks, die
*) Het hier gezegde steunt op de onderlinge vergelijking van Francis,
bl. 2 0 , 2 1 , van Lijnden T. N. I ., bl. 1 7 1 , 1 7 2 , Kitter, bl. 1 2 2 , v. d.
Graaff G ., bl. 3 8 6 , Verwikt., bl. 3 5 8 , 359 (waar eerst Sim-tian, later
Lim-tian staat), en van Kervel, bl. 1 8 8 , 190. De namen worden zeer ver-
schillend gespeld en onbekendheid met de Chinesche taal'maakt het mij on-
doenlijk de beste schrijfwijze uit te kiezen ; maar inzonderheid bij van Kervel
verschillen de namen zoozeer van de gewone vormen, dat men wanen
zou geheel andere voor zieh te hebben. Hij noemt de met Tai-kong verbonden
genootschappen Si-psam-pong (waarschijnlijk hetzelfde als Sji-poeng-
fong, dat intusschen door van Lijnden als vroeger met Sin-ta-kioe verbonden
wordt opgegeven), Si-nai-pong en Mam-pong (waarschijnlijk Man-fo) ;
de verhuisde genootschappen San-to-kio (Sin-ta-kioe) en Tiom-pong, ter-
wijl de naam van het derde geheel ontbreekt. Vgl. voor het overige boven
, bl. 103.