gcr door onze landgenooten vaak »Spek-Maleijers” genoemd. In be-
schaving staan zij nog ver bij de overige Maleijers achter, ofschoon
zieh deze in het algemeen slechts weinig boven den Staat der bar-
baarschheid verheffen. Zij hebben eene donkere kleur, maar zijn wel-
gemaakt en sterk. Zij bezitten groote ligchaamskracht en niet minder
groote behendigheid in het hanteren hunner wapenen. De gedurige
wisselingen en gevaren, waaraan hunne levenswijze hen blootstelt,
vormen hen tot een hoogen graad van persoonlijken moed en onderne-
mingsgeest. Doch voor het overige is weinig gunstigs van hunne ze-
delijke hoedanigheden te zeggen. Verraderlijk en hebzuchtig, schromen
zij niet een menschenleven aan hunne wraak of hun winslbejag op
te offeren. Eene daad van roof of plundering, die zij met de hoop
van straffeloosheid kunnen plegen, blijft zelden ongedaan, en dik-
wijls heeft het toeval gruwelen van moord en plundering, jaren
nadat zij gepleegd waren, aan den dag gebragt.
Zoodanig is de levenswijze en het karakter eener bevolking, die
de natuur zelve als tot den zeeroof gevormd h ee ft, en het is ge-
makkelijk na te gaan, dat slechts zeer weinig aanmoediging noodig
is , om den visscher, die geene gelegenheid tot roof en plundering
ongebruikt laat, welke zijn zwervend beroep hem oplevert, in den
boekanier van professie te herscheppen. Die aanmoediging en de wet*
tiging als het ware eener neiging, die zelfs onder de daarvoor ongun-
stigste omstandigheden niet ligt geheel onderdrukt wordt, erlangen
zij niet zelden van den kant der Maleische vorsten en grooten, die
zieh gaarne door hunne tusschenkomst verrijken, en , onder voor-
waarde van den huit met hen te deelen, niet slechts voor hunne
rooverijen de oogen luiken, maar hen zelfs door voorschotten in
Staat stellen, die op grootere schaal te drijven. Huwelijken tus-
schen de Orang-laut en andere Maleijers zijn bovendien niet zeld-
zaam, en meermalen heeft men het geval zien voorkomen, dat
aanzienlijke Maleijers, door de dochters hunner hoofden te huwen,
leidslieden dezer zwervende zeehewoners geworden zijn.
Ofschoon de Archipel van Riouw de voorname verplijfplaats dezer
Orang-laut mag genoemd worden, zijn zij ook over Banka,
Blitong en vele andere eilanden, ja over alle kusten , op welke de
Maleische taal gangbaar is , in meerdere of mindere mate ver-
spreid Wij zullen straks zien, dat zij in het tijdvak, waarover
) Dit verslag van het karakter en de leefwijze der Orang-lant heb ik
met eenige bekorting overgenomen nit mijne vcrtaling van Iiorsfields Verwij
hier spreken, ook in de rivieren en kreken van Borneo’s
Westkust, alsmede op de Karimata-eilanden, op vele punten gevesligd
waren. Vooraf moeten wij ous nog met eene andere klasse van zee-
roovers bekend maken, die in deze periode op het tooneel der ge-
schiedenis van Borneo’s Westkust optreedt.
De wapenen der Compagnie hadden in 1 7 8 4 , door een gelukkigen
zamenloop van omstandigheden, over den wederstand der Boegine-
zen van Riouw gezegepraald, en zelfs niet lang daarna den gevlug-
ten Onderkoning Radja Ali gedwongen zijne schuilplaats op Borneo
te verlaten; maar zij had tevens juist daardoor hem en zijne volge-
lingen tot een zwervend leven genoodzaakt, waarbij zij alleen door
roof en plundering in hunne behoeften konden voorzien. Bij dezen
prikkel voegde zieh natuurlijk die van wraakzucht en haat jegens
de Compagnie en de vorsten die hare zijde hielden. In vereeniging
met vele zwervende Orang-laut, en ondersteund door Sultan Mahmoed
Sjah van Lingga en Radja Jahja van Siak, die even als zijn voorgan-
ger Radja Ismael den zeeroof begunstigde en der Compagnie, die het
door laatstgenoemden verdreven vorstenhuis beschermde, geen goed
hart kon toedragen, rustten deze Boeginezen talrijke kleine schepen
uit, die aan den handel groote schade toebragten. Vooral bood Banka,
dat wegens het tin-monopolie voor de Compagnie van veel gewigt
was, een kwetsbaar punt aan, en den Siakkers gelukte het, omstreeks
1789, de vestiging te Klabat-lama te verrassen, en nevens de kost-
baarste have der ingezetenen zooveel tin vandaar weg te voeren ,
als hunrie vaartuigen konden bevatten. Doch niet tevreden met
deze strooperijen op kleine schaal, had Radja Ali zieh inmiddels
door meer geduchte bondgenooten versterkt en de hulp der vreesse-
lijke Ilanons ingeroepen, die tot dusverre, naar het schijnt, hunne
rooftogten nog niet, of niet dan voorbijgaande, tot deze wateren hadden
uitgestrekt *). In Mei 1787, terwijl Silvester met zijne scheeps-
magt voor Mampawa lag, werd Riouw onverhoeds door 42 roovers-
vaartuigen aangetast; de Nederlandsche bezetting, niet bestand tegen
deze magt, ontweek naar Malakka, met achterlating van alien krijgsslag
aangaande het eiland Banka, in T. v. N. I , jaarg. 1 8 5 0 , D. I , bl.
212 , 363—366. Vgl. nog wat over hen verzameld is in Ritters Erdkunde
von Asien, Th. V , S. 16—2 0 , alsmede de Hollandsche vertaling van
Finlaysons Zcnding naar Siam en Hud, D. I , bl. 97' 99.
*) Horsfield Verslag, t. a. p ., bl. 211— 213, Millies, Munten der En-
gelschenj bl. 37. Vgl. boven, bl. 266 noot, bl. 296 -271 , 273 , 274.