cn op Tandjong Bri tijdelijk hunne tenten of hutten van kadjang
en atap opsloegen, die zij bij hun vertrek ineön rollen en in hunne
vaartuigen bergen, om ze op eene andere plaats weder op te slaan.
Zelfs de Sjerief van Koeboe, eene volkplanting van Pontianak J.j
werd beschuldigd van hun scbuilplaatsen toe te staan. Zoo waren
zij in staat aanhoudend voor de monden der rivieren van Pontianak
en Mampawa te kruisen, en de derwaarts zeilende of vandaar ver-
trekkende handelsvaartuigen aan te houden en te plünderen en de
opvarenden als slaven te verkoopen 2). Daarbij kwam dat de vor-
sten van Sambas en Matan zieh niet enkel tot de begunstiging van
de rooverijen der Ilanons en Orang-laut bepaalden, maar ook zelven
door de uitrusting van rooverspraauwen, die zij soms in persoon
aanvoerden, aan hunne ondernemingen deel namen, zoo als beneden
breeder zal worden verhaald.
Deze Ilanons zijn van alle zeeroovers in den Indischen Archipel
de gevaarlijkste; zij zxjn door hunne vermetelheid en barbaarsche
wreedheid de schrik aller handelaren, en alle schrijvers stemmen
daarin overeen, dat zij aan het vinden van middelen wanhopen,
om immer dit volk aan zijn woest bedrijf te ontwennen, dewijl
zij niet zoozeer uit gebrek, of zelfs uit hoop op buit, als uit avon-
tuurlijke zucht naar een vrij en bandeloos leven, vol lotwisselingen
en gevaren, aan hun bloedig handwerk verkleefd zijn. Het vaderland
der Ilanons in strikten zin is het eiland Magindanao, waar zij hunne
woonplaats hebben längs het strand der groote baai van Ilanon. Een
smalle, moerassige landstrook, met rhizophoren bedekt en met tal-
looze kreken en inhammen doorsneden, scheidt de baai van een uit-
gestrekt meir, dat de eigenlijke schuilplaats der Ilanons vormt, en
waaraan zij den naam van »los Illanos de la Laguna” bij de Spaan-
sche schrijvers te danken hebben. De baai is omringd door »vigias”
of kleipe waehthuizen, in de hoogste boomen geplaatst, en op het
eerste teeken van onraad, of te midden van de hitte der vervolging,
worden de vaartuigen met onbegrijpelijke behendigheid met touwen
tegen de alom längs het strand vervaardigde hellingen opgesleept,
waartoe de rhizophoren zelve de bouwstoffen leveren, en in het
meir in veiligheid gebragt, terwijl de aanvallers of vervolgers door
') Zie boven, bl. 10.
2) Leyden, p. 3 3 , Mundy, II , p. 1 3 , G. Muller, bl. 2 4 7 , 296, Raffles,
p. 4 5 , Brief van den Sultan van Pontianak aan de Indische regering
van 30 Maart 1807-, in Meursinge, Maleisch leesboek, I I I , bl. 8 .
zwaar gewapende batterijen, midden in de moerassen opgeworpen,
met een hagelbui van schroot en kogels begroet worden. De hoof-
den dezer Ilanons zijn in naam onafhankelijk, maar men beweert,
dat die vermeende onafhankelijkheid slechts een voorwendsel is,
om den Sultan van Magindanao in staat te stellen, zieh voor de
blaam en de straf van deelgenootschap hunner rooverijen te vrij-
waren. De Ilanons hebben intusschen overal hunne stations in den
Archipel van Soeloe, met zijne 150 eilanden, en op verschillende
punten van Borneo’s Noord-oosthoek. De Sultan van Soeloe en zijne
grooten zijn hun behulpzaam in het uitrusten hunner roovervloten
en voorzien de praauwen van wapenen, ammunitie en levensmidde-
len, terwijl hunne eigene onderdanen, vrij willig of gedwongen, zieh
bij de Ilanons voegen en aan hunne strooptogten deelnemen. De vorst
van Soeloe en zijne Datoe’s deelen rijkelijk in den buit, waarvan
de opvarenden der praauwen, met uitzondering van de Panglima’s
of hoofden, slechts een karig aandeel ontvangen. Gemeenlijk worden
al de roovers uit het gebied van den Sultan van Soeloe onder den
naam van Ilanons begrepen, die ook vaak tot andere roovers der Ma-
leische staten, welke zieh met hen verbroederen, wordt uitgestrekt1).
De vaartuigen, waarvan zieh deze roovers van professie bedienen,
zijn van 70 tot 90 voet lang, welgevormd, scherp en goed bezeild,
en van dubbele roeibahken, soms van tot 64 riemen, twee of drie
masten van ijzerhout, die gestreken kunnen worden, en van welke
de längste, die de vlag voert, tot 50 voet hoog is , sterke, van
boomvezeis vervaardigde zeilen, touwwerk van gemoeti en boombast
gedraaid, en houten ankers met zware steenen daaraan bevestigd,
voorzien. Zij voeren eene bemanning van 70 tot 80 man, be-
halve een groot aantal slaven, die als roeijers dienen, met de
beenen aan de banken gekluisterd zijn, en in den regel aan den
strijd geen deelnemen. Het schip is over zijne gansche lengte door
zware dwarsbalken in vakken gescheiden, en bevat bergplaatsen
voor allerlei krijgsvoorraad, scheepsbehoeften en levensmiddelen.
Hierover ligt een vloer van gespleten of gevlochten bamboe. De
kajuit, die den panglima en verdere aanvoerders tot verblijf strekt,
is boven het water gebouwd en het dek daarboven vaak met fraai
*) Raffles, p. 4 5 , zegt: „The name of Lanuns, which was originally
the appellation of those piratical adventurers from the bay of Lano, in the
great Island of Mindanao, who formerly infested the coast of Borneo, has
been extended to almost all the sea-rovers of the east, particularly to those
which infest the straits of Banca and Sunda.”