voorgebergte ßatoe Belat in de zee verliest 1) , en is als de
scheiding tusschen het gebied der Kapoeas en der rivier van Sam-
bas te beschouwen. De tweede of Kaminting-keten, die in het hart
des eilands met den noordelijken bergketen zamenhangt, neemt
allengs eene zuidwaartsche rig tin g , zoodat zieh het gebied der
Kapoeas gedurig verbreedt, naarmate die rivier het strand nadert.
Doch lang voordat dit gebergte bij den Pembaringan-badak zijne
rigting bepaaldelijk zuidwaarts neemt, wordt ook hier het stroom-
gebied der Kapoeas zeer aanmerkelijk ingeperkt en van dat der
rivier van Simpang gescheiden door een gebergte, waartoe de toppen
Mahm, Spontiak, Lajang, Mengalat en andere behooren, ter-
wijl het in het distrikt Meliouw, door zijne voortzetting in den
berg Bloengei, schier tot den oever der Kapoeas nadert. Yolgens
George Müller hangt dat gebergte en zijne voortzettingen met den
Kaminting-keten niet zamen, en zou tusschen Sintang en Seka-
douw de aaneenschakeling geheel zijn afgebroken. De genoemde
reiziger gist daarom, dat dit gebergte eenmaal de kern vormde van
een, door een zeearm van Borneo’s kust gescheiden eiland, waar-
mede het alleen door aanslibbing zou vereenigd zijn 2). Een volksge-
loof van Borneo’sfeSnboorlingen, dat dit eiland vroeger uit een aan-
tal eilanden bestond, zou tot aanbeveling van dit gevoelen kunuen
worden bijgebragt 3) ; maar zoo de kaart van den heer Melvill van
Carnbee, voor welker zamenstelling, zoo ik meen, de onuitgegeven
opnemingen van het gebied der Pawan-rivier en liare communica-
tien längs de Pinoe met de Kapoeas door den heer von Gaffron 4)
gebezigd z ijn , aan de waarheid getrouw is , moet dit gevoelen
bepaald worden verworpen. Ik geloof echter dat het veiligst i s ,
dit punt vooralsnog niet te beslissen. Maar hoe het zij , wanneer
de Kapoeas den berg Bloengei voorbij i s , verbreidt zij zieh wel-
dra als een waaijer in vele takken door den breeden alluvialen
*) Temminck, p. 1 5 1 , de Stuers H S ., bl. 67. In het door Temminek,
t. a. p ., medegedeelde regeringsbeslnit van 28 Febr. 1 8 4 6 , komen Bajang,
Krimbang, Baratjeh en Soenjang als synonieme namen voor; doch volgens
de kaart van van Lijnden en Groll moet althans de Soenjang van den
Bajang-Mioet onderscheiden worden, en volgens de kaart van Melvill van
Carnbde heet de noordelijke voortzetting van den Bajang „ Krimbang-go-
bergte.”
*) G. Müller, bl. 2 6 0 , 285.
. *) Tobias W ., bl. 12.
*) Ygl. Inleiding, bl. LX X X V I.
gordel, die Borneo omgeeft, tot zij zieh tusschen Mampawa en
Sukkadana met zes hoofdmondingen in zee stört.
Nadat wij ons dus de groote omtrekken van het gebied dezer
trotsche rivier zooveel mogelijk hebben vertegenwoordigd, zullen
wij de reizigers, die haar zijn opgevaren, in de verbeelding ver-
gezellen, ten einde nader bekend te worden met de tooneelen, die
zij den beschouwer aanbiedt, en de talrijke kleine staten, die längs
hare oevers worden aängetroffen. Vertoeven wij eerst eenige oogen-
blikken bij de merkwaardige Delta, die door hare mondingen ge-
vormd wordt.
Zoodra. de Kapoeas voorbij den berg Bloengei in de strandvlakte
gekomen i s , splitst zij zieh in twee armen, die, zieh herhaaldelijk
hereenigende, drie eilanden vormen, Separo, Djamboe en
Limboeng geheeten, van welke het laatsle het grootste is. Bij het
eiland Djamboe zendt zij een tak zuidwaarts u it, die den naam
draagt van Dawah 2) of Mantoet, en met zijne beide mondingen, de
Koewala Majah en de Koewala Koembang 2), van welke de laatste
ook vaak Mendouw-rivier geheeten en op eene breedte van wel 20
ä 24,000 voet geschat wordt, een eiland omvat, op welks noord-
westelijke en zuid-westelijke uiteinden zieh de, bergen Majah en
Miami verhelfen. De berg Majah was vroeger bewoond en men
zegt, dat zieh op eene vooruitspringende rots aan den riviermond
een steen met een Europeesch wapen bevindt. Vöör de Koewala
Majah liggen eenige eilandjes, zooals Antoe, Nanas, Malang-mera-
kit en wat dieper zeewaarts de Masa-tiga; meer zuidwaarts digt
bij den wal ligt Poelo-baroe, waar zoo vele honigbijen zijn, dat
men er jaarlijks van 5 tot 8 pikols was inzamelt. De kust is
hier buitengewoon laag, en de zee, ofschoon zonder klippen of
banken, zoo ondiep, dat men bij het varen vier ä vijf uren van
den wal houdt. De berg Miami vormt een grooten uithoek, onder
den naam van Tandjong Satei (ook Tikal) bekend, en wanneer men
tusschen dit voorgebergte en het eiland Panoembangan, het noorde-
lijkste der Iiarimata-eilanden, is doorgevaren, komt men voor eene
groote bogt der zee, in welke zieh van de noordzijde de Mendouw,
*) Van Lijnden N. T ., bl. 5 4 5 , spreekt van de „Simpang Dawah;”
maar „ simpang” is slechts de Maleisehe naam voor een tak o f arm eener
rivier.
a) „ Koewala” beteekent monding. De naam Koewala Koembang. schijnt
ontleend aan een eilandje voor deze uitwatering gelegen (bij von Derfelden
„Kombo,” bij Melvill „Kambansr” ).