DERDE IIOOFDSTUK.
Overzigt van de goad-houdende streken en de gond-opbrengst van Borneo. —
Vermindering der gond-produetie. — Toegenomen verspreiding der Chinezen. —
Gond in de sp le te n . der kalkrotsen. — Goud in het zand der rivieren. —
Kenteekenen der goudlagen in de alluviale gronden. — Goudwasscherijen in
h e t gebied der Kapoeas. — Kleine mijnen of sang-sa’s in de Chinesehe dis-
tricten. — Onderscheid der sang-sa’s en nams. — Beschrijving der nams in
de nabijheid van Montrado. — Opsporing der goudlaag. — Toevoer van water.
— Uitgraving der knilen. — Geologische gesteldheid der goudgronden. —
Kettingpomp. — Reiniging van het goud. — Werktuigen der mijnarbeiders. —
Levenswijze der mijnarbeiders. — Debiet van opium. — Kosten en winsten
der kongsies op de goudgraving.
Hebben wij in het vorige hoofdstuk de associaties der Chinezen
op Borneo’s Westkust aïs politieke ligchamen leeren kennen, thans
willen wij ze van haré industríele zijde gadeslaan, en over den aard,
de regeling en de uitkomsten der goudgraverij in eenige bijzonder-
heden treden. Vooraf eenige woorden over de goud-productie van
Borneo in het algemeen.
»Op het eiland Borneo,” zegt de heer Weddik, gewezen Gouverneur
onzer bezittingen aldaar, »wordt het goud in meerdere of
mindere male gevonden in het gebied van aile stroomen en in de
weinige bergachtige streken, die op dit eiland voorkomen. Zelden
vindt men het in gedegen staat en bijna altÿd als stroomgoud, en
wel in lagen, van eenige duimen tot 5 à 6 voeten dikte afwisselend,
en vermengd met ijzer en andere metalen, ook wel met platina.
Deze lagen liggen veelal vrij horizontaal, ter diepte van 6 tot 20 à
30 voeten beneden den beganen grond” 1).
*) Rapport der Staatseommissie betreffende het mijnwezen, van 24 Julij,
1 8 5 0 , in het Natuurk. Tijdschr. van N. I ., Jaarg. I I , bl. 94.