hunner heersch- en hebzucht meesterlijk partij te trekken van
eenen invloed, waaraan zieh de inboorling, ook dan zelfs wan-
neer hij hen in zijn hart wantrouwt, om den wille der gods-
dienst stilzwijgend onderwerpt. De stiptste opvolging der rituele
voorschriflten van den Koran en de overlevering; een groot vertoon
van godsvrucht; eene hooghartige afzondering en vasthouding aan
nationale gewoonten en gebruiken; een verachtend nederzien op den
inboorling als hun mindere, ook daarin blijkbaar dat zij zelden
hunne huwelijkssponde met inlandsche vrouwen, tenzij als bijwij-
ven, deelen; het meestal logenachtig, maar nimmer gelogenstraft,
beweren, dat zij van hunnen grooten Profeet zelven afstammen,
in het aannemen van den titel van Sjerief of Seijid uitgedrukt,
zijn zoovele middelen waarvan zij zieh bedienen, om tegenover den
eenvoudigen inlander hunne meerderheid te handhaven. Ofschoon
de afstammelingen der Arabieren niet zelden de taal hunner vade-
ren vergeten zijn, gedoogen zij niet, waar zij het verhinderen
kunnen, dat in de Mohammedaansche tempels gebeden in eene andere
dan deze heilige taal ten hemel worden opgezonden; en nog
voor weinige jaren heeft een Javaansche h ad ji, die te Sangouw
het gebruik van Maleische gebeden wilde invoeren, zijn voornemen
wegens den wederstand der Arabieren moeten opgeven, en zieh ver-
wijderen, om erger te verhoeden. Thans is het aanzieh der Arabieren
waarschijnlijk nergens grooter dan op Borneo’s Westkust,
waar te Pontianak een Arabisch geslacht op den troon zit. Meest
overal elders, en inzonderheid op Java, heeft de toenemende klem
van het Nederlandsch gezag hunnen invloed ondermijnd. Maar de
tijden zijn er geweest, waarin deze Arabische fortuinzoekers in de
Maleische staten vaak met de hoogste posten bekleed werden, hu-
welijken sloten met dochters uit de regerende familien, en soms
de Vorsten, die hen met hun vertrouwen vereerden, van den troon
drongen, of zieh aan het hoofd eener volkplanting stelden, waar-
door zij de stichters werden eener nieuwe -dynastie. De voorma-
lige vorsten van Palembang en Cheribon boogden op hunne Arabische
afkomst; de regerende dynastie van Atjin verheft zieh op
haar Arabisch bloed; een Sultan van Siak nam een Arabier tot
schoonzoon, die zieh in zij ne plaats van de regering meester
maakte, en wiens nakomelingen nog op zijnen troon zitten. Doch
het merkwaardigste voorbeeld der verheffing van eene Arabische
familie, dat de geschiedenis van den Archipel, althans in later
tijd, weet aan te wijzen, is waarschijnlijk dat, waarbij wij thans de
aandacht moeten bepalen: de stichting van het rijk van Pontianak 1).
Omslreeks het jaar 1735 kwam een fortuinzoeker van den Stempel
als de hier beschrevene, Sjerief Hoesein ibn Ahmed el-Kadri
genaamd, zieh te Matan nederzetten 2). Ofschoon de Islam daar
lang was ingevoerd, werden echter zijne voorschriften gebrekkig
gekend en in acht genomen, en Sjerief Hoesein verwekte er door
zijn voorbeeld van vroomheid en zijne leer, die op eene stipte na-
koming van de voorschriften der godsdienst aaudrong, veel opzien,
en kwam allengs in reuk van heiligheid. De Sultan — waarschijnlijk
Giri Laja 3) — overlaadde hem met gunstbewijzen, en
schonk hem onder anderen eene schoone Dajaksche slavin tot b ijz it4).
Spoedig echter veranderde zijne gezindlieid, toen Sjerief Hoesein
zijne afkeuring over eene onregtvaardige daad van den Sultan,
die den anakhoda (schipper) van zeker vaartuig voor den mond
der Simpang-rivier had doen vermoorden , op hoogen toon te kennen
gaf. De Sultan was hierover zoozeer geraakt, dat de Sjerief
voor zijne veiligheid begon te vreezen, en aan den Yorst van
Mampawa, Daeng Menambon, eene uitnoodiging zond om hem te
laten afhalen. De Boeginees voldeed len spoedigste aan zijn ver-
zoek, en ontving den Sjerief met open armen. Daeng Menambon
was toen zeker reeds vrij bejaard, en daarbij , zegt men, aan het
opium-schuiven overgegeven. Hij verlangde dus zieh den last der
regering van de schouders te wentelen, en benoemde den Arabier,
die door het volk met den naam van Toewan besar werd vereerd,
tot zijn rijksbestuurder 5). Hier schonk hem de zoo evengemelde
Dajaksche vrouw in 1742 een zoon, die den naam van Abdoe’r-
') De trekken dezer schets ben ik verschuldigd aan Bitter, bl. 1 9 2 , 193,
en het tafereel van denzelfden schrijver, getiteld: „de Arabier op Java,”
in het werk „Java, tooneelen uit het leven, karakterschetsen en kleeder-
dragten van Java’s bewoners,” bl. 59—7 0 ; voorts van Lijnden N. T., bl.
6 0 1 , Tobias, bl. 4 1 , 4 2 , Francis, bl. 18.
s) Bitter zegt, bl. 192, dat hij van Biouw derwaarts kwam, Tobias,
bl. 5 0 , dat hij eerst zijn fortuin, doch vruchteloos, te Batavia had beproefd.
s) Volgens G. Müller, bl. 3 4 6 , Endra Laja. Doch daar deze Yorst
eerst in 1792 overleed (zie ald. bl. 3 5 1 ), zou hij weinig minder dan 60
jaren moeten geregeerd hebben, wat wel niet onmogelijk, maar toch minder
waarschijnlijk is.
*) B itter, bl. 194.
') Ik volg hier Hartmann HS. I , bl. 2 , 3. G. Müller zegt, bl. 3 4 6 ,
dat Sjerief Hoesein om een oproer uit Sükkadana verbannen w a s; Tobias,
bl. 5 0 , dat big om onbekende redenen in allerijl Matan verlaten moeat