door de vereeniging der rivier van Martapoera met de Barito of ri-
vier van Banjer-massin 1).
In 1736 hadden nieuwe onderhandelingen plaats, waartoe voor-
namelijk de onmagt des Sultans om zijn gezag in de onderhoorige
slaten van Koetei en Berouw op de Oostkust te handhaven, aanlei-
ding schijnt gegeven te hebben. De opperkoopman J. A. Para vicini
vertrok naar Banjer-massin en sloot er den 20sten October eene nieuwe
overeenkomst. De Sultan beloofde daarbij jaarlijks 13000 pi-
kols peper te zullen leveren tegen 6 Spaansche matten de pikol ;
de prijs van het goud werd op 12 Spaansche matten de tail gesteld
en het Hollandsche geld in Banjer-massin gangbaar verklaard. Ook
eenige voordeelen uit de diamant-mijnen vloeijende werden aan de
Compagnie verzekerd. Maar de gewigtigste bepaling was die, waarbij
de vorst van zij ne dierbare bondgenoot, de Compagnie, de belofte
verwierf van hulp tot het heroveren der afvallige gewesten Sangouw,
Sintang, Lewei, Berouw en Koetei , waar tegen hij haar uit de in-
komsten dier provinciën 80 pikols vogelnesten, 160 pikols was en
340 tail goud toezegde. Ik zal gelegenheid hebben over de aan-
spraken, die Banjer-massin , blijkens dit contract, op de binnen-
landsche, thans tot de Wester-afdeeling gerekende, staten van Sangouw,
Sintang en Lewei maakte, elders uitvoeriger te spreken. Hier
merk ik nog slechts op, dat van de beloofde hulp, en dus ook van
de daarvoor bedongen belooning, nimmer iets gekomen is 2).
Omstreeks het jaar 1780 werd, gedurende de minderjarigheid des
wettigen troonopvolgers, het rijk bestuurd door zÿnen neef Pange-
ran Nata. Deze maakte zieh echter, onder den titel van Panemba-
han Ratoe, geheel van de regering meester; de jonge Sultan vlugtte
naar de Oostkust. Het gebied van Banjer-massin strekte zieh toen-
rnaals uit van Kota-waringin op de Zuid- tot Berouw op de Oostkust ;
*) Tobias B ., bl. 2 4 , van Capellen Mon., p. 166. — Hogendorp, Coup
d’Oeil, p. 3 7 9 , en na hem Sal. Muller, bl. 3 3 2 , plaatsen dit contract te
onregt in 1746.
*) Tobias B ., bl. 2 4 , van Capellen Mon., bl. .166, welke laatste zegt,
dat bij dit verdrag de regten van den Sultan op Berouw, Koetei, Passir
en Kota-waringin aan de Oost-Indische Compagnie zijn afgestaan.
doch de ondergeschiktheid der meer afgelegene provinciën bestond
weinig meer dan in naam. Dit geldt inzonderheid vart de Oostkust-
staten, die hare opkomst grootendeels te danken hebben aan der-
waarts van Celebes overgekomen Boeginezen. In de hoop op buit
kozen dezen de partij van den wederregtelijk van den troon gedron-
gen vorst; in 1783 landden 3000 Boeginezen te Tabenio, drongen,
alles verwoestende, tot in de nabijheid van de vorstelijke residentie
Martapoera door, en bragten weihaast den Panembahan Ratoe zoodanig
in het naauw, dat hij geene uitkomst wist dan zieh in de armen
der Compagnie te werpen. Deze, zieh weinig bekommerende om de
wettigheid der aanspraken van de beide twistende vorsten, en alleen
haar eigen voordeel beoogende, besloot aan zij ne beden te voldoen,
toen zij bemerkte dat de Panembahan gereed was zieh iedere opoffe-
ring te getroosten. Zij zond eene krijgsmagt onder het bevel van
den kapitein Hofman, die tevens als Commissaris met de regeling
der zaken van Banjer-massin belast was. De Boeginezen werden nu
spoedig tot den aftogt genoodzaakt en de rust hersteld, doch de Panembahan
moest zijne handhaving op den troon met een nieuw con-
tract koopen, waarbij hij schier alle wezenlijke magt aan de Compagnie
afstond. Dit contract kwam den 13 Augustus 1787 tot stand,
en werd twee jaren later nog met een additioneel artikel vermeer-
derd. De vorst stond der Compagnie zijn rijk af, om dit slechts als
leen en onder eed van trouw uit hare handen terug te ontvangen. De
regeling der troonsopvolging en de benoeming aller hooge staatsbeamb-
ten moesten door de Compagnie worden goedgekeurd. Passir en andere
distrikten op de Oostkust, het eiland Laut en de helft van de zoo-
genaamde Doeson, een uitgestrekt distrikt in de bovenlanden aan de
Barito-rivier, werden onder, het regtstreeksch beheer der Compagnie
gesteld, even als ook de Chinezen en andere vreemdelingen in het
rijk woonachlig. De Panembahan verbond zieh de Compagnie in
hare oorlogen bij te staan, en allen die zieh in zijn rijk tegen
haar verzetteden uit te leveren of voorbeeldig te straffen. Het beheer
der tollen, der diamant- en goudmijnen, uitgezonderd die van
Doekoe-kanan en Doekoe-kiri, en der vogelnestklippen werd aan