neu dood bekend onder den naam van Toemamenanga-ri-Gaoekanna,
waren Koetei en Passir op de Oostkust, omstreeks 1620, door de
Makassaren overwonnen, doch de Vorsten van Goa hadden de ge*
meenschap met die plaatsen alleen voor zieh en hunne familie aan-
gehouden, zonder aan iemand anders, ’t zij onderdaan of bondge-
noot, de vaart daarop te vergunnen. Nadat echter de magt van Goa
in 1667 door Speelman en zijnen bondgenoot Radja Pelaka gefnuikt,
en het rijk van Boni of der Boeginezen, onder dezen bekwamen en
dapperen Vorst, aan het hoofd der met de Compagnie verbonden
Staten van Celebes gcplaatst was, bragt prins Aroe Teko in 1686
de Vorsten van Passir en Koetei tot den Koning van Boni, en werden
zij mede tot het bondgenootschap toegelaten, waarvan door het
Nederlandsch opperhoofd Willem Hartsink een schriftelijk bewijs
aan den Vorst van Passir verleend werd 1). Van dien tijd af
dagteekent de toenemende vestiging der Boeginezen op Borneo’s
Oostkust, ofschoon tevens de Sultans van Banjer-massin aanspraak
bleven maken op het oppergezag over landen, die hun reeds sedert
den aanvang der XVIi® eeuw hadden toebehoord 2). Deze Boegine-
sche kolonien, waarvan thans de voornaamste te Samarindah aan
de riviervan Koetei gevestigd is 3) , zijn vooral als handels-etablis
sementen aan te merken. Men weet dat dit nijver en moedig volk,
door hetwelk de inlandsche handel, vooral in de Oostelijke deelen
van den Archipel, grootendeels gedreven wordt, overal in deze wa-
teren, van Nieuw-Guinea tot Singapoera en het hoofd van Atjin,
liijne handels-vestigingen heeft, die het op zekere tijden des jaars
bezoekt; en dat z ij, hoezeer ook verspreid, steeds onderling naauw
verbonden zijn en elkander tegen hunne gemeenschappelijke vijan-
d e n , de zeeroovers, steeds krachtdadige hulp verleenen. Ik moet
hier intusschen opmerken, dat de naam van Boeginezen eenigzins
onbepaald van beteekenis is, en niet uitsluitend aan de inwoners van
het Bonische rijk, maar ook aan die van de meeste vandaar noordwaarts
*) Blok, Beknopte geschiedenes van het Makassaarsche Celebes, in T.
v. N. 1-, J. X , bl. 1 1 , 6 8 , Valentijn, I I I , I I , c., bl. 1 3 9 ,2 4 8 , Schwaner
T. B. G ., bl. 339.
s) Van Capellen Mon., bl. 1 6 5 , Inleid., bl. XLII—XLIV.
s) Inleiding, bl. LXVI. Dalton, p. 67, zegt van die plaats: „ Here all
the principal Bugis dwell and all the prows which sail from Coti are kept
at this place, none going farther np the river; the whole of the trade from
every part of the country upon a large scale is here transacted, all cargoes
arriving are immediately purchased by the Bugis, and sent up the river in
small boats to agents, whom they have in every part of the country.”
gelegen staten, of in het algemeen aan allen die de Boeginesche
taal, als onderscheiden van de Makassaarsche, met elkander gemeen
hebben , gegevän wordt *). Zoo zijn de Boeginezen, die zieh thans
op de Oostkust onthouden, grootendeels afkomstig uit het rijk
van Wadjo of Towadjo ten Noorden van Boni 2) , naardien de rijk-
jes van Koetei en Passir in 1726 en vervolgens, door den uitgewe-
ken prins van Wadjo en befaamden zeeroover Aroe Seenkang ver-
overd werden, en hem ook sedert cijnsbaar bleven, nadat hij onder
den titel van Aroe Paneke de regering over Wadjo aanvaard had 3).
Omstreeks den tijd dat Sultan Zeinoe’d-din te Kota-ringin vertoefde
en de hulp van Banjer-massin inriep, bevonden zieh in laatstgenoemd
gewest talrijke scharen van Boeginezen, die de Engelschen, althans
gedeeltelijk, derwaarts gelokt en ten behoeve hunner faktorij in
dienst genomen hadden 4). Het wemelde toen op Borneo’s Oost-
en Zuid-kust Van Boeginesche fortuinzoekers, gereed om hunne
diensten te leenen aan ieder, die hun goede soldij en hoop op
roem en buit verzekerde, of om, bij gebrek aan beter, zieh de
middelen tot levensonderhoud door den zeeroof te verschaffen. Wij
kunnen hieruit gemakkelijk verklären, hoe de gevlugte Sultan van
Sukkadana met eenige Boeginesche hoofden in betrekking is geko-
m e n , en hen met hunne volgelingen heeft in dienst genomen.
Nadat de Sultan er in geslaagd was eene genoegzarne magt op
de been te brengen, deed hij den Panembahan, door de Bantam-
mers op den troon gesteld, den oorlog aan. In het begin was het
geluk hem günstig; hij voer de rivier op en bedreigde Matan.'
Doch weldra keerde de kans: Zeinoe’d-din zag zij ne scharen ver-
slagen en op de vlugt gejaagd; en zieh den terugtogt afgesneden
ziende, nam hij met eenige getrouwen de wijk in eene missighit,
welke dadelijk door den Panembahan met eene wacht en sterken
pagger omgeven werd, zoodat den daarin opgeslotenen niets over-
bleef, dan zieh over te geven of van honger om te komen. Doch
toen de nood tot het hoogst was gestegen , brak onverwachts het
tijdstip der redding aan. De Boeginesche prins Oepoe Daeng Me-
nambon 5) , die zieh met vier zijner broeders in dienst des Sul-
*) Vgl. van de Velde , bl. 56.
2) Weddik K . , bl. 86.
s) Blok, t. a. p . , bl. 69.
| Valentijn I I I , 2 , c , bl. 1 8 7 , 1 8 9 , 2 0 7 , Inleiding, bl. XLVII.
) Hartman HS. I , bl. 1 , meent dat Oepoe de naam was van den vader
van Daeng Menambon en zijne broeders, en Röttger, Berigten omtrent
I- 22