brengen, terwijl men de kronkelende rivier onderscheiden malen
door middel van liouten bruggetjes kruist. Koelor is eene vrij volkrijke
plaats, met meer dan 30 aaneengeschakelde woningen en een
kongsie-huis aan het einde *)..
Van Koelor gaat de weg min of meer in noord-oostelijke rigting
verder, en men bereikt in nog twee uren Tengahan, hetwelk,
zooals ook de naam aanduidt, half*weg tusschen Sinkawang en Man*
trado is gelegen. De weg derwaarts loopt grootendeels over een
aantal groeven, ter breedte van drie voet, en van drie tot 15 voet
diep, de sporen van uitgeputte goudmijnen. De bodem bestaat uit
eene tamelijk schrale klei, die echter voor den landbouw niet
ongeschikt is , zooals de bloeijende Staat der rijstvelden in den om-
trek bewijst. Later gaat de weg over eenige kleine, van houtgewas
ontbloote heuvelenrijen, met bebouwde valleijen afgewisseld. Tengahan
is niet veel meer dan eene Chinesche herberg; men ziet
echter in den omtrek vele verspreide landbouwers-woningen, van
ongebakken tigchels opgetrokken, met atap gedekt en altijd met
vruchtboomen omplant 2).
Over heuvelen en door dalen gaat nu de weg zuid-oostwaarts
naar Pakotjin, eene verzameling van 16 of 18 huizen aan beide
zijden eener kleine rivier, die zieh, noordwaarts vloeijende, met
de Selakouw vereenigt. Deze plaats ligt wederom twee uren van
Tengahan, en wanneer men haar voorbij is bereikt men weldra
een moeras van wel een half uur lengte, door hetwelk op stijgers
gelegde planken een doörtogt banen 3). Men kan echter, naar het
schijnt, den weg ook nemen over een hoogen en steilen heuvel,
die, zoo men het gewone pad volgt, het meer van Montrado voor
het gezigt bedekt. De moeite van het bestijgen wordt rijkelijk be-
loond door het prächtige gezigt, hetwelk men van den top over de
gansche uitgestrekte vlakte van Montrado geniet 4). »Het is naau-
welijks mogelijk,” zegt een reiziger, »met te veel ophef te spreken
van de schoonheid der ligging van Montrado en van het meir;
hetwelk zieh in de nabijheid van die plaats, op ongeveer een kwar-
tier uurs afstand, bevindt. Nimmer zag ik zulk een weelderig
J) Earl, p. 2 8 0 , 2 8 1 , de Stuers HS., bl. 6 6 , 6 7 , van de Graaff R .,
bl. 6 4 , 6 5 , welke laatste over de bebouwing dezer streken minder günstig
spreekt dan de beide eerstgenoemden.
s) Earl, p. 2 8 1 , 2 8 2 , de Stners HS., bl. 6 7 , van de GraaffR., bl. 64.
3) De Stuers HS., bl. 67.
*) Yan de Graaff R ., bl. 6 6 , Earl, p. 283.
groen, zulk een bevallige afwisseling van heuvelen en dalen, zulk
een treffend contrast van licht en schaduw, veroorzaakt door den
keten van bergen, waarvan Montrado het middelpunt uitmaakt 1).”
Het terrein is golvend, maar met slechts geringe verheffing; slechts
weinige boomen zijn er over verspreid, maar vele gedeelten zijn
bebouwd, en de uitgeputte goudmijnen, die er zieh als slangen
doorheen kroukelen, zijn gemakkelijk te erkennen aan de donkere
lijnen, die zij door het groen trekken 2). De onmiddellijke omtrek
van Montrado is schier geheel uitgemijnd. Het meir is inderdaad
niet anders dan een groote pagong, — zoo noemt men de gewone
verzamelplaats van water bij de mijnen, meestal door opstopping
van eene rivier gevormd, — doch het is zoo uitgestrekt,
dat het oog naauw den tegenovergestelden oever bespeuren kan.
Dit meir, hetwelk door de afdamming van een tak der Soengei-
Raja gevormd en door de regens en herwaarts geleid water van
de Selakouw gevoed wordt, strekt niet enkel tot verfraaijing van
het landschap, maar is ook voor het grootste nut voor den mijn-
arbeid, dewijl men vandaar de plekken, die anders wegens gemis
van water voor den mijnarbeid ongeschikt zouden zijn, door
middel van gegraven leidingen van dat onontbeerlijk hulpmiddel
voorziet 3).
De hoofdplaats Montrado ligt noordwaarts van het meir en bestaat
uit een groote Chinesche kampong of passar en drie kongsie-hui-
zen, die, ongeveer in een driehoek, een kwartier uurs gaans van
elkander staan. Deze gebouwen zijn vervaardigd van ijzerhout, gedekt
met sirappen, en van borstweringen, palissadering en bastions
voorzien. Een dezer gebouwen heet »het receptiehuis”, en alle vreem-
delingen, die Montrado bezoeken, worden daar geherbergd; het
tweede heet »het oude kongsie-huis van Sin-ta-kioe”, en wordt thans
uitsluitend voor de godsdienstoefeningen gebezigd; het derde of »het
nieuwe kongsie-huis van Tai-kong” is bestemd voor het houden
aller openbare vergaderingen, terwijl de hoofden, die het kongsie-
bestujur van Tai-kong vormen, daarin gehuisvest zijn. Over de
inrigting en bestemming van zoodanige kongsie-huizen zal ik elders
in nadere bijzonderheden treden. Het kamp bestaat uit ongeveer
400 kleine, digt opeengepakte huizen, deels van hout, deels van
*) Van de Graaff R ., bl. 66.
s) Earl, p. 283.
8) Van de Graaff R ., bl. 66 , G., bl. 3 9 0 , 3 9 1 , Earl, p. 3 8 3 , 384.