overmakende §), jaren van noesten arbeid behoeven,‘ eer zij de
noodige middelen hebben opgegaard, om een huisgezin te kunnen
onderhouden; maar door h e n , die, na door den mijnarbeid een
goeden grondslag voor hunne fortuin te hebben gelegd, in stede
van naar het vaderland terug te keeren, verkiezen zieh in de kam-
pongs nabij de mijn-vereenigingen of aan de stranden, of ook in de
boofdplaatsen te midden der Maleijers, neder te zetten, om door
eenig handwerk, of door den landbouw, de vischvangst of den han-
del in de belioeften van vrouw en kinderen te voorzien. De vrou-
wen en bijzitten der Chinezen zijn van tweeerlei soort. De meeste
zijn geheel van Dajaksche afkomst; haar voorbeeldig gedrag als
vrouwen en moeders wordt zeer geprezen, en hare natuurlijke
bevalligheid en zedigheid, gepaard met eene blankheid, die vaak
die der Chinezen overtreft, en, waar zij veel aan de zon zijn bloot-
gesteld, zelfs sproeten op het gelaat zigtbaar maakt, maken zelfs
op Europeanen doorgaans een günstigen indruk 2). De overige,,
met welke slechts wettige huwelijken worden aangegaan, zijn uit
deze verbindtenissen van Chinezen met Dajaksche vrouwen gespro-
ten , en worden geheel tot de Chinesche natie gerekend, ofschoon
de bijzondere naam van peranakan- of bastaard-Chinezen de afstam*
melingen uit zulke gemengde verbindtenissen onderscheidt. De doch-
ters der Chinezen worden op Borneo minder afgezonderd gehouden
dan op Java. De getrouwde vrouwen gaan voor ijverig en bekwaam
in de huishouding door, doch zijn niet altijd voorbeelden van hu-
welijkstrouw. Gelukkig is de Chinees niet bijzonder jaloersch, en
heeft het wangedrag eener vrouw zelden ernstiger gevolgen dan eene
kloppartij 3). De weinige vrouwen, die in de mijn-vereenigingen ge-
vonden worden, deelen in het gemeenschappelijk maal en vinden hare
voorname bezigheid in de bediening der mannen. De ongerijmde
gewoonte der hoogere klassen in China, om den groei van de voeten
der vrouwen te belemmeren, is op Borneo niet bekend. De heer Earl,
die eenige Chinesche vestigingen in het gebied van Montrado bezocht,
prijst zeer de vriendelijkheid, welwillendheid en gastvrijheid, door
*) Kaffles, Hist, of Java, I , p. 264. De remises hebben plaats in goud,
dewijl de vracht daarvan gering is en het gemakkelijk aan Strand ge-
smokkeld en aan de aandacht der schraapzuchtige Mandarijnen onttrokken
wordt.
s) Earl, p. 211 , 2 5 9 , Tobias, bl. 36.
3) Van Lijnden N. T ., bl. 6 0 8 , Tobias, bl. 36.
de vrouwen aan den dag gelegd, en günstig bij de ruwe en nor-
sche manieren der mannen afstekende x).
Nadat wij de politieke beteekenis der Chinesche mijn-vereenigingen
hebben leeren kennen, wil ik beproeven eenig denkbeeid
te geven van haar bestuur en inrigting. De zaak is niet
zonder moeijelijkheid, wegens de menigte der berigten die hier
te vergelijken zijn, en de vele punten waarop zij onduidelijk zijn
of uiteenloopen. Ik zal trachten mij tot de hoofdzaken te bepalen,
indachtig aan de gülden spreuk: »le secret d’ennuyer est celui de
tout dire.”
Het is bekend, dat de bijzondere mijn-vereenigingen, zoowel als
die grootere politieke ligehamen,. uit het verbond van verschillende
vereenigingen ontstaan, in het algemeen den naam van kongsies
dragen. Deze naam is onnaauwkeurig, daar het Chinesche woord
k o n g - s i inderdaad alleen een titel is van de hoofden of bestuurders
van elke vereeniging 2). Elke mijn-associatie heeft hare eigene
kongsies of bestuurders, door de gezamenlijke leden gekozen, en
haar gemeente- of kongsie-huis, voor de vergaderingen der leden en
de huisvesting des bestuurs bestemd. Dit bestuur bestaat doorgaans
uit twee of meer schrijvers (djoeroe-toelis), die met het dagelijksch
beheer der politie en financien zijn belast, en, juaar gelang van de
grootte der mijn, uit een of meer opzieners (ma’lim) 3), die de di-
rectie hebben van den mijnarbeid en met de zorg voor het ingeza-
melde goud zijn belast, zoodat vooral bij hen ervaring en eerlijk-
heid vereischt worden. Deze hoofden worden gewoonlijk om de
vier maanden vervangen, terwijl de afgetredenen, die echter herkies-
baar zijn, weder tot hun vorigen stand van mijnwerkers terugkee-
ren. Wanneer zij echter aan hunne constituenten reden tot mis-
noegen geven, worden zij ook wel tusschentijds afgezet, en die gekozen
wordt is verpligt zieh de benoeming te laten welgevallen.
De kongsies zijn teveus de vertegenwoordigers der volksmassa bij
de behandeling van zaken, die de gemeenschappelijke belangen van
de confederatie betreffen, en kiezen het algemeene hoofd van de
gansche federative republiek, dat den titel voert van Kapitein of
*) Earl, p. 2 8 2 , 292.
s) Vgl. Horsfield in Journal of the Ind. Archip., 1 848, p. 820.
8) Dit woord is ons ook reeds bl. 77 voorgekomen. Het is oorspron-
kelijk Arabisch, beteekent m e e s t e r of l e i d sm a n , en moet eigenlijk
moe’allitn worden uitgesproken, maar wordt doorgaans tot ma’lim verbasterd.
I. 27