ten nutte; met welken ongelukkigen uitslag hebben wij van de eer-
sten reeds gezien, en zal ik van de laatsten straks mededeelen. Slechts
even stip ik hier aan de zonderlinge lotgevallen van kapitein Jakob
Janszoon de Roy, die na vele wonderlijke uitreddingen in 1692 te
Banjer-massin gekomen, zieh daar in de gunst des Konings zou hebben
weten te dringen, doch later de hem door den nijd der rijks-
grooten opgedrongen besnijdenis slechts door de vlugt zou hebben
kunnen ontgaan 1). De vele ongeloofelijke voorvallen in dit reis-
verhaal opgedischt doen omtrent de waarheidsliefde des schrijvers
billijken twijfel voeden.
De Banjerezen, sedert het opbreken van het Engelsch kantoor in
1707 van aile verkeer met de Europeanen verstoken, zöchten in
1712, toen zij in oorlog met Broenei gewikkeld waren, de betrek-
kingen met de Nederlandsche Oost-Indische Compagnie zelven weder
aan te knoopen. Te gelijker tijd schier verschenèn afgevaardigden
der beide staten te Batavia, om de hulp der Compagnie in te roe-
p e n , terwijl die van Banjer-massin tevens in last hadden haar den
peperhandel aan te bieden. De afgevaardigden van Broenei werden
met eene beleefde weigering teruggezonden ; doch de kapitein-luite-
nant N. van den Bosch en de onder-koopman Abraham Poele, die
reeds het jaar te voren eene vruchtelooze reis naar Banjer-massin,
om over het herstel der faktorij te handelen, ondernomen hadden,
werden onder deze veelbelovende voorteekenen and^ermaal tot het-
zelfde einde derwaarts gezonden. Daar aangekomen bevonden zij
echter, dat de Chinezen zoo zeer den peperhandel in handen hadden,
dat er niets van belang te doen viel, waaruit zij opmaakten dat de
Banjerezen op de komst onzer schepen alleen hadden aangedrongen,
ten einde die als een wapen tegen hunne vijanden te gebruiken 2).
De Compagnie zag dus weder af van het voornemen om zieh an-
dermaal te Banjer-massin te vestigen, doch de Sultan, die de Eu-
ropesche goederen niet ontberen kon, herhaalde telkens zijn aanzoek,
f) Zie de Roy, passim.
4) Valentijn, bl. 2 4 7 , 2 4 8 , Sal. Müller, bl. 3 3 1 , van Capellen Mon.,
p. 1 6 6 , Tobias B ., bl. 2 3 , Hamilton bij Logan, p. 511.
hetgeen eindelijk in 1726 het hervatten der vaart ten gevolge had *).
In 1733 werd nu ook een nieuw verdrag met den Sultan aange-
gaan, .waarbij de Compagnie beloofde hem tegen zijne vijanden bij
te staan, en haar daarentegen de alleenhandel in peper verzekerd
werd, met uitzondering van eene jo n k , die jaarlijks naar China
zou bevracht worden. Deze overeenkomst werd echter veel minder
voordeelig geacht, dan die van 1664, waarschijnlijk om het mis-
b ru ik , waartoe deze uitzondering aanleiding gaf. Een aantal vaar-
tuigen bleef tusschen China en Banjer-massin varen en het schip,
dal de Compagnie sedert 1726 jaarlijks hierheen zond, w e rd en d e r
voorwendsel van misgewas of verval der pepertuinen, telkens met
ongenoegzame lading teruggezonden. Hierbij voegden zieh sedert
1736 ernstige klagten over het toenemen van den handel der En-
gelschen met Banjer-massin. Een en ander deed de Compagnie in
1746 besluiten haar monopolie met geweld te handhaven. Onder
bevel van den Iuitenant Ackerveit zond zij drie.schepen en twee
barken, om de haven van Banjer-massin te blokkeren, en niet
slechts de schepen der Chinezen, maar die van alle vreemdenatien
af te wijzen 2).
In het volgende jaar had eene nog grootere uitrusting plaats. In
Maart 1747 vertrok de opperkoopman van der Heyden met de schepen
Hartelust, Ruiter, Quixotte, Galathea, Dubbele Arend en Spion
en eene aanzienljjke krijgsmagt, om den Sultan van Banjer-massin
totbetere opvolging der contracten te noodzaken. Deze vorst wachtte
echter de vijandelijkheden niet af, maar was dadelijk tot minnelijke
schikking bereid , met dat gevolg, dat een nieuw contract, even
günstig als dat van 1 6 6 4 , werd aangegaan. Behalve den uitsluiten-
den peperhandel, kregen de Hollanders het regt om een fort te
bouwen te Tabenio en eene faktorij op het eiland Tatas, gevormd
1) Yolgens van Capellen Mon. reeds in 1714. Ik volg hier van Kam-
pen, I I I , bl. 5 6 , en Sal. Muller, bl. 332.
m 2 KamPen> Ilr> b1' 5 6> 57> volgens de secrete resolutien van 1746,
& /•’ 2 3 ’ H°g endorP> CouP d’Oeil, p. 3 7 9 , van Capellen M o n .,‘
p. l o b , die te onregt beweert, dat de Sultan het contract van 1733 getrouw
handhaafde. °