komendheid zelve; hij beschermde hunnen handel tegen de zeeroo-
v e rs, stelde hen onder hoofden van hun eigen landaard, wier ge-
zag behoorlijk geregeld werd , verleende hun het nog steeds gehand-
haafde regt van vrij komen en vrij gaan (boerong terbang)7 maar
verpligtte hen tevens bij de eerste oproeping onder de wapenen te
verschijnen. Bovendien stelde hij geregelde en verständige tarieven
van in- en uitgaande regten vast. Zelfs naar Bengalen vloog de
mare van de nieuwe vestiging over, en men zag Engelsche schepen
te Pontianak ten handel komen, welker gezaghebbers door den Vorst
met beleefdheden overladen werden. Hoe groot ook Abdoe’r-ralimans
haat tegen de Christenen wezen mögt, hij wist dien aan zijn belang
op te offeren, en nam den vasten stelregel aan, dien hij ook
zijnen hinderen inprentte, om met alle Europesche natien in vriend-
schappelijke betrekking te blijven, en te zorgen van nimmer vöör,
steeds achter het Europeesch geschut te staan. Reeds na verloop
van een jaar was Pontianak tot eene belangrijke plaats opgewassen,
en Abdoe’r-rahman droeg zorg haar aanzien te vermeerderen door
den roem zijner minzaamheid, regtvaardigheid en milddadigheid,
door den luister zijner hofhouding en den stoet van, meest op zijne
beurs terende Arabieren, die hem welhaast omgaf, en door het aan-
nemen van den titel van Sultan, dien hij zieh reeds in 1772,
naar de gewoonte der inlandsche vorsten , door den Boegineschen
p rin s , later Onderkoning van Riouw, Radja Hadji liet schenken 1J.
Een Fransch fregat, onder bevel van den broeder des kapiteins,
dien Abdoe’r-rahman te Passir had vermoord, en opzettelijk gezon-
den om deze schanddaad te wreken, vond de rivier zoowel ver-
sterkt, dat het, na het verbranden eeniger praauwen aan haren
mond, onverrigter zake moest terugkeeren 2).
Op het onbewoonde terrein, waarop Abdoe’r-rahman zijne nege-
rie stichtte, schijnt aanvankelijk niemand aanspraken te hebben
doen gelden. De Vorsten van Landak en Sangouw zagen eerst de
gebeurtenissen lijdelijk aan; weldra echter begon de toenemende
magt van den nieuwen Sultan hunne vrees en ijverzucht gaande
te maken. En voorzeker niet ten onregle! Op Sangouw wierp
Abdoe’r-rahman reeds begeerige blikken, en men zegt zelfs, dat,
toen hij met zijne praauwen het eerst de Kapoeas opvoer, hij zieh
*) Ritter, bl. 2 0 0 , 2 0 1 , Leyden, p. 3 8 , 3 9 , 5 3 , Tobias, bl. 5 2 , 53 ,
G-. Muller, bl. 2 1 2 , 3 4 6 , Muntinghe, bl. 172.
de verovering van Sangouw, ten einde zieh aldaar met zijne voi-
gers te nestelen, had ten doel gesteld, en slechts door de gun-
slige ligging der plaats, waarop Pontianak gebouwd werd, tot
andere gedachten gebragt was l). De betrekking, waarin Landak
tot Bantam en daardoor tot de Hollandsche Oosl-Indische Compagnie
stomi, noodzaakte hem echter jegens dezen Staat meerdere om-
zigtigheid in acht te nemen. De Pangeran van dat rijkje, veront-
rust door het gerucht, dat de Sultan voornemens was de rivier
van Landak te sluiten, zond gezanten naar Pontianak, om zieh
van zijne plannen te vergewissen. De Sultan gaf hun de meest
geruslstellende verzekeringen, maar droeg te gelijk zorg om zijne
magt zooveel mogelijk ten toon te spreiden, terwijl hij zijn zwaar
geschut herhaaldelijk in hunne tegenwoordigheid liet lossen. De
Pangeran van Landak zond een zeer overdreven verslag van de
magt van Pontianak naar Bantam en beklaagde o o zieh over schem
ding van zijn grondgebied. De Sultan van Bantam, buiten Staat
zelf de regten van zijn afgelegen leenman te handhaven, bragt
de klagten van Landak ter kennisse van den Gouverneur-Generaal
en Raden van Indie te Batavia 2). De Indische regering meende
zieh de zaak te moeten aantrekken, en zond in het begin van
1778 3) den heer Kloek met twee kleine oorlogsvaartuigen en eenige
militairen naar Pontianak, om den Staat van zaken te onderzoeken
en, zoo de klagten gegrond bleken, Abdoe’r-rahman op te vatten en
naar Batavia over te voeren. De Sultan, genoeg beseffende, dat hij
tegen de magt der Compagnie niet was opgewassen, en h ij, om
zieh te handhaven, haren bijstand behoeven zou, ontving den heer
Kloek met de meeste onderscheiding, en wist hem zoodanig in te
nemen , dat hij de günstigste rapporten omtrent den Sultan naar
Batavia zond en zijn verblijf in de nabijheid van den dalem koos.
Doch weldra werd een heehneester in het gevolg van den heer
Kloek, door zijne onbekendheid met de Maleische zeden, de oor-
zaak van een geschil, dat bedenkelijke gevolgen na zieh sleepte.
Op zekeren dag kwam een slaaf den heelmeéster sirih aanbieden.
Tobias ,-bl. 51.
sj G-, Muller, bl. 2 1 2 , Leyden, p. 3 9 , R itte r , bl. 2 0 2 , Tobias,
bl. 52.
8) Hartmann HS. I , bl. 6. Leyden, p. 2 7 , 3 9 , en Muntinghe, bl.
1 7 3 , stellen de vestiging der faktorij te Pontianak reeds in 17 7 6 ; doch
het is duidelijk dat laatstgenoemde Leyden slechts kopieert, en bij dezen
acht ik het jaartal uit 1779 verschreven.